A. Địa danh Bà Rịa:
Bà Rịa xa xưa là đất Chiêm Thành gồm cả một vùng rộng lớn từ Biên Hoà đến Bình Thuận. Năm 650-655, vùng này bị Thuỷ Chân Lạp thôn tính và đặt tên là nước Địa, Lục Địa Thiết; về sau người địa phương đọc trại ra là Bà Rịa theo thổ âm.
B. Địa hạt Bà Rịa:
Linh mục JB. Errard thuộc Hội thừa Sai Paris là cha xứ Bà Rịa từ năm 1874-1887 đã tường trình về đại hạt bà Rịa có trước năm 1862. Địa hạt này gồm có 5 họ đạo: Đất Đỏ là họ đạo chính có khoảng 1100 giáo dân: Thôm bây giờ gọi là Long Tân có 500 giáo dân; Dinh bây giờ gọi là Phước Lễ ( Bà Rịa) có 400 giáo dân; Thành bây giờ gọi là huyện Long Điền (Bà Rịa-Vũng Tàu) có 200 giáo dân và Gò Sầm có 100 giáo dân. Như thế, địa hạt Bà Rịa lúc đó chỉ có tổng cộng 2300 giáo dân.
C. Ký ức hào hùng:
Năm 1861 khi quân đội Pháp thôn tính Sài Gòn-Gia Định và sẵn sàng tấn công Bà Rịa-Vũng Tàu, quan quân triều Nguyễn đã bắt giam các tín hữu cư ngụ tại địa hạt Bà Rịa vào 4 trại giam:
- Trại giam chính ở Bà Rịa giam cầm 300 đàn ông. Ngày nay còn di tích là Nhà Mồ các vị tử đạo Bà Rịa.
- Trại giam Long Điền (Bà Rịa-Vũng Tàu), giam 135 người. Còn vết tích là cây Thánh Giá ở Đất Thánh họ huyện Long Điền bây giờ.
- Trại giam Long Tân giam cầm 140 người.
- Trại giam Đất Đỏ giam cầm 125 phụ nữ và trẻ em. Bây giờ còn mộ bia tại công viên Đất Đỏ.
Ngày 7-1-1862, từ Vũng Tàu quân đội Pháp tiến công Bà Rịa, quan quân triều Nguyễn trước khi rút lui đã thiêu sống các tín hữu tại 4 trại giam trên. Tổng số giáo dân bị thiêu chết là 444 người gồm 288 đàn ông và 156 phụ nữ, trẻ em. Linh mục JB Errard đã ghi bia đá danh sách 300 người và an táng chung tại huyệt mộ Bà Rịa.
Ngôi nhà thờ Mồ các vị tử đạo Bà Rịa vẫn tồn tại theo năm tháng trên quê hương và trở thành chứng tích hào hùng của các chiến sĩ đức tin lấy máu mình làm nảy sinh các tín hữu; lấy mạng sống mình vun đắp sự sống cho con cháu, là đức tin sống động đang lưu thông trong huyết quản từng tín hữu Bà Rịa hôm qua, hôm nay và mãi mãi về sau.
Giáo phận Bà Rịa được tách ra từ giáo phận Xuân Lộc ngày 5-12-2005 với Tông hiến Ad Aptius Consulendum do Đức Thánh cha Benedict XVI ban hành ngày 22-11-2005.
Giáo phận trực thuộc tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh và đặt dưới quyền tài phán của Thánh bộ Phúc Âm hoá các Dân tộc.