Tin Mừng Thánh Matthêu ghi nhận rằng một thời gian ngắn sau khi Chúa Giêsu hạ sinh, Hêrôđê Đại đế đã giết tất cả con trẻ ở Bêlem. Đây là cuộc tàn sát các Thánh Anh Hài.

Nhiều người nghi ngờ về biến cố này và đặt vấn đề là nó có thực hay không. Tuy nhiên, đối với những người nghiên cứu lịch sử thì sự kiện này thật đúng với tính cách của Hêrôđê.

Và câu chuyện như thế này…

Hêrôđê, nhà độc tài hoang tưởng

Khi Hêrôđê lên trị vì, ông bắt đầu mắc chứng hoang tưởng và lúc nào cũng cảm thấy bất ổn. Thật vậy, những âm mưu chống lại ông cũng như đám cận thần chung quanh đã lèo lái nỗi sợ để hòng tìm ích lợi cho mình, điều này khiến ông loại bỏ thẳng tay các đối thủ, kể cả những người trong gia đình mình.

Hêrôđê đã hành quyết và ám sát rất nhiều người, gồm cả những người trong đại gia đình của mình, ngay cả vợ và con trai mình.
Một trong những bà vợ của Hêrôđê là Mariamne, người gốc Hasmonê. Hêrôđê cưới bà là để thắt chặt mối dây liên hệ với gia đình lãnh đạo trước đây của đất nước, dù rằng chính gia đình ông đã thay thế họ.

Hêrôđê yêu Mariamne hết mực, nhiều lần ông nói rằng nếu ông chết thì phải giết bà để ông không phải chia lìa bà ngay cả lúc chết.

Tuy nhiên, càng ngày bà càng tin rằng ông không hề yêu bà thực sự nên mối quan hệ giữa họ trở nên lạnh nhạt. Rốt cuộc, người chị em của Hêrôđê tố cáo Mariamne đang âm mưu đầu độc ông, thế là ông đem bà vợ ra xử tử.

Các con của Hêrôđê cũng chẳng khá gì hơn. Hai đứa con trai của Mariamne - Alexander và Aristobulus - khá bướng bỉnh với cha mình. Ông nghi chúng âm mưu chống lại ông. Cuối cùng, ông quy cho chúng tội phản bội trước Augustus Caesar, người cho phép Hêrôđê lập toà án xử chúng. Toà tuyên bố có tội và chúng bị xử treo cổ.

Nhưng đấy chưa phải là những đứa con cuối cùng bị giết. Con trai trưởng của ông là Antipater, do bà vợ đầu là Doris, trong nhiều năm đã được Hêrôđê yêu thương và là người thừa kế ngai vàng. Nhưng anh này cũng bị kết tội âm mưu chống lại cha mình. Anh bị xử tử chỉ 5 ngày trước cái chết của Hêrôđê.

Trước những cuộc hành hình như vậy, Hoàng đế Augustus đã nói chua cay: “Thà làm con heo còn hơn làm con của Hêrôđê” (Macrobius, Saturnalia, 2:4:11) - ý mỉa mai như thế này: vì Hêrôđê là người Do Thái, ông không ăn thịt heo, nên làm con heo của ông có khi lại được an toàn hơn.

Cuộc tàn sát các Thánh Anh Hài

Với bối cảnh này, trình thuật về  Hêrôđê Đại đế trong Tin Mừng thật dễ hiểu.

Các đạo sĩ từ Phương Đông đến tìm kiếm vua dân Do Thái mới hạ sinh. Muốn tìm ra một đứa trẻ như thế thì hiển nhiên là cứ hỏi ngay ông vua đang cai trị - Hêrôđê - và họ đã hỏi: “Vua dân Do Thái sinh ra ở đâu?” (Mt 2,2).

Vì vua Hêrôđê đã giết cả mấy đứa con âm mưu chống lại ông rồi nên ta có thể tưởng tượng ra được rằng đối với ông tiếng còi báo động lại được gióng lên. Dân thành Giêrusalem biết rõ nỗi sợ bị tiếm quyền của Hêrôđê, nên họ cũng xôn xao: “Nghe tin ấy, vua Hêrôđê bối rối, và cả thành Giêrusalem cũng xôn xao.” (Mt 2,3).

Hêrôđê dụ các đạo sĩ đi kiếm con trẻ, nhưng họ không quay trở lại khiến ông nổi điên: “Bấy giờ vua Hêrôđê thấy mình bị các nhà chiêm tinh đánh lừa, thì đùng đùng nổi giận, nên sai người đi giết tất cả các con trẻ ở Bêlem và toàn vùng lân cận, từ hai tuổi trở xuống, tính theo ngày tháng ông đã hỏi cặn kẽ các nhà chiêm tinh.” (Mt 2,16).

Thỉnh thoảng chúng ta thấy có phản đối cho rằng không có một ghi nhận độc lập nào về biến cố này. Tuy nhiên, dù cho không có, nhưng biến cố này vẫn hoàn toàn phù hợp với tính cách mà chúng ta đã biết về Hêrôđê và cách ông phản ứng lại những mối đe doạ cho ngai vàng của ông.