Gần đây, một người bạn liên lạc nhờ tôi làm hướng dẫn viên cho một nhà báo nước ngoài đến Đà Nẵng du lịch khoảng một tuần.

Trong lúc tôi còn lưỡng lự, con gái nhắc, hỏi địa chỉ trang Facebook của cô ấy để "xem thế nào đã rồi hãy nhận lời". Đúng, trang cá nhân của một người cho ta biết rất nhiều về một người mới quen, bởi dù mọi người đang mắc rất nhiều "bệnh xã hội" trên Facebook, như tự sướng, nói dối như cuội, thì tất cả những biểu hiện trên đó cũng cho ta những nhận xét đại cương về một con người mới gặp.

Trong trường hợp này, Facebook đã thành một tờ giấy giới thiệu để tôi quyết định có nhận lời làm hướng dẫn viên cho một người xa lạ hay không!

Nhớ cách đây ít lâu, có một sinh viên Mỹ ngày ngày lên trang Facebook để tự sự về bản thân, học hành, ước mơ, rất tích cực. Một hôm, có một "nick ảo" bình luận trên tường anh sinh viên nọ, rằng anh chẳng tốt đẹp gì như những thứ tự khoe bấy lâu nay, bởi lẽ anh bạn này đã dẫm lên chân một phụ nữ ở siêu thị mà chẳng hề xin lỗi.

Anh sinh viên này lúc ấy mới xin lỗi người phụ nữ, xin lỗi tất cả mọi người trong danh sách bạn bè, xin phép đóng trang cá nhân này sau 24 giờ. Anh sinh viên đã vỡ kế hoạch xây dựng một trang cá nhân làm giấy thông hành hỗ trợ cho quá trình xin việc, thi vào các công ty sau khi tốt nghiệp.

Nhắc lại câu chuyện này để thấy rằng, ngoài những người có ý thức và trách nhiệm về các thông tin cá nhân trên các trang mạng xã hội, chúng ta thấy một tình trạng nhiễu loạn khi kỹ thuật số đang hỗ trợ cho mỗi cá nhân trở thành một người làm công việc xuất bản với phương tiện đa truyền thông!

Với con số tối đa được phép kết bạn với 5.000 người, nhưng mỗi thông tin được nhận "like" của một người bạn, thì sẽ có 3.000 hay 5.000 người bạn khác sẽ nhìn thấy thông tin đó, và họ cũng có quyền vào "like" hoặc chia sẻ cho hàng ngàn người khác. Có những nhân vật đã dùng trang Facebook như một tờ báo cá nhân, mỗi ngày tung lên hàng chục bản tin về thời sự, chính trị, kinh tế dưới góc nhìn của chủ trang, và dư luận cứ thế lan ra như nước vỡ bờ.

Thậm chí, nhiều người đã tin rằng mình đang dẫn dắt được một bộ phận dư luận thời sự bằng chính những bài bình luận trên Facebook, căn cứ vào việc bài đưa lên chỉ 2 giờ đã nhận được 2.000 "like" và hàng trăm bình luận, với con số "like" và phương thức hoạt động cấp số nhân của Facebook thì ước chừng có khoảng 30 ngàn người sẽ đọc thông tin đó, một con số mà bất cứ tờ báo chính thống nào cũng mơ ước.

Facebook lợi hại như thế nên ngày càng ngự trị trong đời sống của người Việt. Hiện tại, con số người Việt sử dụng Facebook khoảng 24 triệu, và có nhiều thời điểm mỗi tháng số lượng người dùng tăng thêm 1 triệu như hồi cuối năm 2013. Các tờ báo đều mở thêm trang Facebook để giới thiệu những bài "đinh".

Còn cá nhân, nhiều người đã xây dựng các chương trình hành động xã hội, xây dựng hình ảnh trên Facebook, coi đây như một tờ thông hành "tín nhiệm" để tìm kiếm công việc, tiền bạc, đối tác và tình yêu. Và thật sự họ đã đạt được mong muốn nhờ kiên trì kể câu chuyện cuộc đời theo cách riêng của mình.

Giờ đây chúng ta có thể nắm được thông tin nhiều hơn cả những tờ giấy tự khai, như tiểu sử và hiểu trực tiếp về con người của một người nào đó. Nhà tuyển dụng không còn cần bản tự khai để có thể tìm hiểu cuộc đời người dự tuyển.

Họ có thể vào trang cá nhân của bạn để xem bạn viết lách như thế nào, khả năng tư duy và xem bạn bè của bạn là ai, vào những trang mạng và xem bạn đã làm gì, đúng hay sai, hoặc đánh giá điều bạn viết về bạn trong bảng tổng kết hằng năm trên mạng.

Họ có thể khôi phục những chi tiết về cuộc đời bạn, ngay cả khi bạn đã tìm cách xóa chúng đi. Và đó cũng là một căn cứ để nhà tuyển dụng ra các quyết định cuối cùng.

Facebook bây giờ là như thế, như hình ảnh phim dương bản! Vì vậy, hãy cẩn trọng với Facebook, và cách tốt nhất là sống trung thực với chính mình trên không gian ảo đó.