Anh chị em thân mến,
Chúa Giêsu đã mặc khải cho các môn đệ ý nghĩa sâu sắc nhất trong sứ vụ của Người khi loan báo cho họ cuộc khổ nạn, cái chết và sự phục sinh của Người để hoàn thành Thánh ý Chúa Cha. Sau đó, Ngài mời gọi họ chia sẻ sứ mạng này để cứu độ thế giới.
Trong hành trình Mùa Chay hướng về Phục Sinh, chúng ta hãy nhớ đến Đấng đã “hạ mình và vâng phục cho đến chết, và chết trên cây thập tự” (Phi 2,8). Trong suốt mùa hoán cải này, chúng ta hãy canh tân đức tin của chúng ta, kín múc “nước hằng sống” của niềm hy vọng, và mở lòng đón nhận tình yêu Chúa, là Đấng đã làm cho chúng ta trở nên anh chị em trong Chúa Kitô. Vào đêm Canh thức Vượt qua, chúng ta sẽ lặp lại những lời hứa trong Bí tích Rửa Tội và trải nghiệm sự tái sinh như những con người mới nhờ tác động của Chúa Thánh Thần. Hành trình Mùa Chay này, cũng như toàn bộ cuộc lữ hành của cuộc đời Kitô hữu, ngay lúc này đã được soi sáng bởi ánh sáng phục sinh, là điều linh hứng những suy nghĩ, thái độ và quyết định của các môn đệ Chúa Kitô.
Ăn chay, cầu nguyện và bố thí, như Chúa Giêsu đã dạy bảo chúng ta (x. Mt 6,1-18), giúp chúng ta hoán cải và thể hiện sự hoán cải của chúng ta. Con đường khó nghèo và từ bỏ chính mình (ăn chay), quan tâm và yêu thương chăm sóc người nghèo (bố thí), và trò chuyện như trẻ thơ với Chúa Cha (cầu nguyện) giúp chúng ta có thể sống đức tin chân thành, đức cậy sống động và đức ái hiệu quả.
1. Đức tin mời gọi chúng ta chấp nhận sự thật và làm chứng cho sự thật trước Thiên Chúa và trước tất cả anh chị em mình
Trong Mùa Chay này, chấp nhận và sống sự thật được mặc khải trong Chúa Kitô có nghĩa trước hết là mở rộng tâm hồn trước Lời Chúa mà Giáo hội đã truyền lại từ thế hệ này đến thế hệ khác. Sự thật này không phải là khái niệm trừu tượng dành riêng cho một số người thông thái được tuyển chọn. Trái lại, đó là một sứ điệp mà tất cả chúng ta có thể nhận lãnh và hiểu biết nhờ vào sự khôn ngoan của một tâm hồn biết mở rộng ra trước sự vĩ đại của Thiên Chúa, Đấng đã yêu thương chúng ta ngay cả trước khi chúng ta nhận thức được điều này. Chính Chúa Kitô là sự thật này. Bằng cách mặc lấy thân phận con người của chúng ta, ngay cả trong những giới hạn của nó, Người đã làm cho chính mình trở thành con đường - tuy có nhiều đòi buộc nhưng mở ra cho tất cả mọi người - và dẫn họ đến sự sống viên mãn.
Khi được trải nghiệm như một hình thức từ bỏ chính mình, chay tịnh sẽ giúp cho những ai thực hành với tâm hồn đơn sơ tái khám phá ân sủng Chúa và nhận ra rằng chúng ta, những tạo vật được dựng nên theo hình ảnh Người và giống với Người, chỉ tìm được sự viên mãn của mình nơi Thiên Chúa. Khi chấp nhận trải qua sự khó nghèo, chay tịnh làm cho chính mình trở nên nghèo với người nghèo và tích luỹ kho báu của một tình yêu vừa đón nhận vừa chia sẻ. Như thế, chay tịnh giúp chúng ta yêu mến Thiên Chúa và tha nhân, vì yêu mến, như Thánh Tôma Aquinô dạy, là một chuyển động hướng ngoại tập trung những chú ý của chúng ta vào người khác và xem họ như một với chính mình (x. Fratelli Tutti, 93).
Mùa Chay là thời gian để tin tưởng, để đón tiếp Thiên Chúa vào cuộc đời chúng ta và để cho Người “cư ngụ” với chúng ta (x. Ga 14,23). Chay tịnh giải thoát chúng ta khỏi tất cả những gì đè nặng lên cuộc đời chúng ta, như chủ nghĩa tiêu thụ hay tình trạng thừa mứa thông tin cả thông tin thật lẫn thông tin giả - để chúng ta có thể mở lòng ra với Đấng đến với chúng ta, khó nghèo trong mọi sự nhưng “đầy tràn ân sủng và sự thật” (Ga 1,14): Đó là Con Thiên Chúa, Đấng Cứu Độ chúng ta.
2. Niềm hy vọng như “nước hằng sống” cho phép chúng ta tiếp tục hành trình
Người phụ nữ xứ Samaritanô mà Chúa Giêsu xin nước uống bên giếng đã không hiểu khi Chúa Giêsu nói rằng Người có thể cho bà “nước hằng sống” (Ga 4,10). Bà nghĩ một cách thường tình rằng Người đề cập đến nước vật chất, nhưng Chúa Giêsu có ý nói về Thánh Linh Thiên Chúa, mà Người sẽ ban dư dật qua mầu nhiệm Vượt qua, mang đến niềm hy vọng không gây thất vọng. Khi loan báo về cuộc khổ nạn và cái chết của Người, Chúa Giêsu đã nói về niềm hy vọng “ngày thứ ba, Người sẽ trỗi dậy” (Mt 20,19). Chúa Giêsu đang nói về một tương lai rộng mở nhờ lòng thương xót của Chúa Cha. Hy vọng với Người và vì Người có nghĩa là tin rằng lịch sử không kết thúc với những lầm lỗi của chúng ta, với những bạo lực và bất công của chúng ta, hay với tội ác đã đóng đinh Đấng là Tình Yêu. Niềm hy vọng đó có nghĩa là đón nhận từ trái tim rộng mở của Người ơn tha thứ của Chúa Cha.
Trong những thời khắc gian nan này, khi mọi việc có vẻ mong manh và bấp bênh, nói về hy vọng xem ra là một thách đố. Nhưng Mùa Chay chính là mùa hy vọng, khi chúng ta quay trở lại với Thiên Chúa là Đấng vẫn tiếp tục nhẫn nại chăm sóc thụ tạo của Người, mà chúng ta thường xuyên ngược đãi (x. Laudato sí, 32-33; 43-44). Thánh Phaolô thúc giục chúng ta đặt niềm hy vọng nơi việc hoà giải: “Hãy giao hoà với Thiên Chúa” (2 Cr 5,20). Khi đón nhận ơn tha thứ trong bí tích trọng tâm quá trình hoán cải của chúng ta, đến lượt mình, chúng ta có thể lan truyền ơn tha thứ cho người khác. Một khi chính chúng ta đã nhận được ơn tha thứ, chúng ta có thể trao ban sự thứ tha qua việc sẵn sàng bước vào cuộc đối thoại ân cần với người khác và an ủi những người đang trải qua những buồn đau. Ơn tha thứ của Thiên Chúa, được trao ban qua lời nói và hành động của chúng ta, có thể giúp chúng ta trải nghiệm một Lễ Phục Sinh của tình huynh đệ.
Trong Mùa Chay, cầu mong chúng ta quan tâm nhiều hơn với việc “nói những lời tích cực để vỗ về, hỗ trợ, an ủi và khích lệ chứ đừng nói những lời miệt thị, bi quan, giận dữ hay chê bai” (Fratelli Tutti, 223). Để trao ban hy vọng, đôi khi chỉ cần tử tế một chút, “sẵn sàng dẹp qua một bên những thứ khác ngõ hầu cho thấy sự lưu tâm đến người khác, trao tặng một nụ cười, nói một lời khích lệ, lắng nghe giữa một tình trạng dửng dưng phổ biến” (nt., 224).
Qua việc tĩnh tâm và thinh lặng cầu nguyện, hy vọng được trao ban cho chúng ta như một sự linh hứng và một ánh sáng nội tâm, soi sáng những thách đố và những chọn lựa trong sứ vụ của chúng ta. Vì thế, chúng ta cần cầu nguyện (x. Mt 6,6), và cầu nguyện trong thanh vắng, để gặp gỡ Cha đầy tình yêu dịu dàng.
Sống Mùa Chay trong hy vọng bao gồm việc nhận thức ra rằng, trong Chúa Giêsu Kitô, chúng ta là những chứng nhân của thời đại mới, trong đó Chúa “đổi mới mọi sự” (x. Kh 21,5). Sống Mùa Chay trong hy vọng là đón nhận niềm hy vọng của Chúa Kitô, Đấng đã trao ban sự sống của Người trên thánh giá và được Thiên Chúa cho sống lại vào ngày thứ ba, và “luôn luôn sẵn sàng trả lời cho bất cứ ai chất vấn về niềm hy vọng của anh em” (1 Pr 3,15).
3. Biểu hiện cao nhất của đức tin và niềm hy vọng của chúng ta là yêu mến, quan tâm và thương cảm mọi người theo bước Chúa Kitô
Tình yêu vui mừng khi thấy người khác lớn lên. Vì thế, tình yêu đau buồn khi người khác đau khổ, cô đơn, bệnh tật, vô gia cư, bị xem thường hoặc thiếu thốn. Tình yêu là bước nhảy vọt của con tim, đưa chúng ta ra khỏi chính mình và tạo nên những mối liên kết chia sẻ và hiệp thông.
“Tình yêu xã hội giúp chúng ta có khả năng tiến tới nền văn minh tình yêu, trong đó mọi người chúng ta đều cảm nhận mình được mời gọi. Nhờ sức năng động phổ quát, tình yêu có khả năng xây dựng một thế giới mới. Tình yêu không chỉ đơn thuần là cảm thức, nhưng còn là một phương thế tốt nhất để khám phá những con đường phát triển hữu hiệu cho mọi người.” (Fratelli Tutti, 183).
Tình yêu là món quà mang lại ý nghĩa cho cuộc đời chúng ta. Nó làm cho chúng ta nhìn những người túng quẫn như những thành viên trong gia đình mình, như bạn bè, như anh chị em. Một số lượng ít ỏi, nếu được trao ban bằng tình yêu, sẽ không bao giờ cạn nhưng trở nên nguồn sống và hạnh phúc. Như trường hợp hũ bột và bình dầu của bà goá thành Xarépta, l2 là người đã làm một chiếc bánh cho Tiên tri Êlia (x. 1V 17,7-16); đó cũng là trường hợp những chiếc bánh được Chúa Giêsu chúc lành, bẻ ra rồi trao cho các môn đệ để phân phát cho đám đông (x. Mc 6,30-44). Đó cũng là trường hợp khi chúng ta bố thí, dù ít hay nhiều, khi chúng ta trao ban với niềm vui và sự đơn sơ.
Sống Mùa Chay với tình yêu nghĩa là quan tâm tới những người đau khổ hay cảm thấy bị bỏ rơi hay sợ hãi vì đại dịch Covid-19. Trong những ngày đầy bất định về tương lai này, chúng ta hãy ghi nhớ lời Chúa nói với Người Tôi Trung: “Đừng sợ, vì Ta đã chuộc ngươi về.” (Is 43,1). Trong đức ái của chúng ta, cầu mong cho chúng ta biết nói lên những lời trấn an và giúp người khác nhận ra rằng Thiên Chúa yêu thương họ như những con cái của Người.
“Chỉ có cái nhìn được tình bác ái biến đổi mới có thể giúp chúng ta nhận ra phẩm giá của người khác, và từ đó người nghèo được nhìn nhận, phẩm giá, bản sắc và văn hoá của họ được tôn trọng và do đó được thực sự hoà nhập vào xã hội.” (Fratelli Tutti, 187).
Anh chị em thân mến! Mỗi giây phút của cuộc đời đều là thời gian để chúng ta tin tưởng, hy vọng và yêu thương. Lời kêu gọi sống Mùa Chay như hành trình hoán cải, cầu nguyện và chia sẻ của cải, giúp chúng ta - trong tư cách là các cộng đồng và từng cá nhân – làm sống lại đức tin đến từ Chúa Kitô hằng sống, niềm hy vọng được cảm hứng từ hơi thở của Chúa Thánh Thần, và tình yêu tuôn đổ từ trái tim giàu lòng thương xót của Chúa Cha.
Nguyện xin Đức Maria, Mẹ Chúa Cứu Thế, Đấng luôn trung thành đứng dưới chân thánh giá và ở trong lòng Giáo Hội, nâng đỡ chúng ta bằng sự hiện diện từ ái của Mẹ. Nguyện xin phúc lành của Chúa Phục Sinh đồng hành với chúng ta trong hành trình hướng về ánh sáng Phục Sinh.
Rôma, Đền thờ Thánh Gioan Latêranô, ngày 11 tháng 11 năm 2020, Lễ nhớ Thánh Mactinô thành Tua.
Giáo hoàng Phanxicô