TT (ncregister, 24/2/2021, Father Raymond J. de Souza) - Ở tuổi 75 và sức khỏe rõ ràng là tốt, Đức Hồng y Robert Sarah có thể còn nhiều năm thành quả phía trước, nhưng việc ngài nghỉ hưu với tư cách là Tổng trưởng Bộ Phụng tự và Kỷ luật Bí tích kết thúc một trong những chuỗi nhiệm vụ đáng chú ý nhất của bất kỳ bộ trưởng nào trong giáo hội.

Đức Hồng y Sarah được tấn phong năm 1969, là hoa trái thế hệ đầu tiên của hoạt động truyền giáo ban đầu ở Châu Phi. Ngài nhớ lại tấm gương của các linh mục truyền giáo trong làng của ngài đã đánh thức trong ngài tình yêu cầu nguyện và quý trọng chức tư tế như thế nào. Ngài là một trong những linh mục bản xứ đầu tiên ở Guinea quê hương của ngài.

Vụ ám sát một tổng giám mục được hoạch định

Đức Hồng y Sarah được bổ nhiệm làm Tổng Giám mục của Conakry, thủ đô của Guinea, vào năm 1979, chỉ sau 10 năm làm linh mục ở tuổi 34. Guinea đang rơi vào khủng hoảng chính trị, và không rõ ai có thể lãnh đạo Giáo hội địa phương một cách hiệu quả chống lại những kẻ giết người thuộc chế độ của Ahmed Sékou Touré.

Tổng Giám mục Raymond-Marie Tchidimbo của Conakry đã bị Sékou Touré bắt giam vào năm 1971 trong một chiến dịch đàn áp rộng rãi, bao gồm cả đàn áp tôn giáo. Ngài bị giam giữ tại trại tập trung khét tiếng Camp Boiro trong tám năm. Vào tháng 8 năm 1979, một thỏa thuận đã đạt được với Toà Thánh, và Tổng Giám mục Tchidimbo được trả tự do, lưu đày đến Rôma và từ chức.

Tổng Giám mục của Conakry trong hoàn cảnh như vậy không phải là một sở thích hấp dẫn. Toà Thánh đã giải quyết ổn thoả cho Cha Sarah trẻ tuổi, người không ảo tưởng về viễn cảnh tử đạo đang chờ đợi ngài. Đức Tổng Giám mục Sarah đã can đảm thách thức chế độ độc tài của chủ nghĩa Mác xít và khiến Sékou Touré thù hận.

Năm 1984, Sékou Touré đột ngột gặp vấn đề về tim trong một chuyến đi đến Ả Rập Xê Út và được đưa đến Hoa Kỳ để cấp cứu y tế, tại đây ông đột ngột qua đời. Trên bàn làm việc của ông ta hồi ở Conakry là danh sách những người sẽ bị ám sát, có lẽ sẽ có hiệu lực khi ông trở về. Đức Tổng Giám mục Sarah đã có tên trong danh sách đó.

Sau khi Sékou Touré qua đời, Giáo hội và xã hội bị bao vây bởi xung đột liên tục với chế độ. Sau hơn 20 năm làm tổng giám mục, khi Tổng Giám mục Sarah được bổ nhiệm vào Giáo triều Rôma, ngài đã thẳng thừng: "Tôi biết rằng người dân Guinea rất quý trọng và tôn trọng tôi. Nhưng tôi để lại Guinea với ấn tượng rằng tôi bị chính phủ ghét bỏ vì tôi nói lên sự thật."

Các hoàng tử Châu Phi ở Rome

Khi Đức Tổng Giám mục Sarah đến Rome vào năm 2001, ngài đã bước vào bóng tối của các Giám mục Tây Phi cao ngất ngưởng, cũng đã được phong chức giám mục tại các quốc gia bản địa của họ vào đầu những năm 30 tuổi.

Đức Hồng y vĩ đại Bernardin Gantin của Benin được Giáo hoàng Paul VI đưa đến Rôma vào những năm 1970, được phong làm hồng y trong nhiệm kỳ cuối cùng của ngài vào năm 1977 cùng với ĐHY Joseph Ratzinger bởi Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II. Đến năm 2002, Đức Hồng y đáng ngưỡng mộ Gantin đã trở thành niên trưởng của Hồng y đoàn. Là một người thánh thiện mang vẻ đẹp vương giả, giả như Đức Gioan Phaolô II qua đời 10 năm trước đó, thì vị hồng y người Châu Phi này có lẽ đã được nhiều người ưu ái để kế vị ngài.

Năm 2002, Đức Hồng y Gantin nghỉ hưu tại quê hương Benin của mình, và vai trò lãnh đạo Châu Phi ở Rôma được trao cho Đức Hồng y Phanxicô Arinze của Nigeria. Người đứng đầu Hội đồng Giáo hoàng về Đối thoại Liên tôn đã được thăng chức cùng năm đó với công việc mà Đức Hồng y Sarah cuối cùng sẽ nhận, là tổng trưởng Bộ Phụng tự. Đức Hồng y Arinze, một thành quả khác của hoạt động truyền giáo ban đầu của Giáo hội ở Châu Phi, là một trong những nhân vật hấp dẫn nhất trong Giáo triều của Đức Gioan Phaolô II và hiện diện thường xuyên ở Hoa Kỳ, nơi ngài nhận được vô số lời mời.

Sau khi Đức Hồng y Arinze nghỉ hưu vào năm 2008, chiếc áo choàng được chuyển sang Sarah, được ĐGH Bênêđictô XVI phong làm hồng y vào năm 2010, ĐGH đã bổ nhiệm ngài làm người đứng đầu Hội đồng Giáo hoàng Cor Unum (Đồng Tâm), cơ quan điều hành các công việc từ thiện của giáo hoàng.

Có vẻ như Đức Hồng y Sarah đã học được từ những người bạn Tây Phi của mình rằng vai trò của ngài bao gồm nhiều thứ hơn là chỉ quản lý bộ phận của mình.

Với tư cách là phát ngôn viên trên thực tế của Giáo hội ở Châu Phi, nơi mà Đức Phaolô VI gọi là "quê hương mới của Chúa Kitô", Đức Hồng y Sarah sẽ mang đến cuộc trò chuyện Công giáo toàn cầu về kinh nghiệm truyền giáo và truyền giáo trong các Giáo hội trẻ và đang phát triển, trái ngược với sự mệt mỏi và cam chịu của nhiều người đến từ "các quốc gia Công giáo cũ" đã làm xuất huyết cuộc sống và năng lượng.

Triplex Munera (Phần thưởng gấp ba) của Giáo hội - và Hồng y Sarah

"Bản chất sâu xa nhất của Giáo hội được thể hiện qua trách nhiệm gấp ba lần của mình", Đức Bênêđictô XVI viết trong thông điệp đầu tiên của ngài, Deus Caritas Est (God Is Love - Thiên Chúa là Tình yêu, 25). "Công bố Lời Chúa (kerygma-Martyria), cử hành các bí tích (leitourgia), và thi hành chức vụ bác ái (diakonia). Những nhiệm vụ này phụ thuộc lẫn nhau và không thể tách rời".

"Trách nhiệm" hoặc "nhiệm vụ" là bản dịch của từ tiếng Latinh phong phú hơn munus (số ít) hoặc munera (số nhiều). Một munus không chỉ là một văn phòng hay nhiệm vụ, mà là một nghĩa vụ trang trọng, một sứ mệnh, thậm chí là một danh tính. Thánh Phaolô VI đã bắt đầu Thông điệp Humanae Vitae (Sự sống Con người) của mình bằng cách nói về những điều nghiêm trọng nhất mà cha mẹ có được trong việc lưu truyền sự sống của con người.

Đức Hồng y Sarah đã sống theo một cách độc nhất vô nhị của Giáo hội theo định nghĩa của Đức Bênêđíctô XVI

Đức Hồng y Sarah lần đầu tiên được đưa đến Rôma vào năm 2001 bởi Đức Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II, người đã bổ nhiệm ngài làm thư ký tại Bộ Loan báo Tin Mừng cho các Dân tộc (Propaganda Fidei), bộ phận của Vatican chịu trách nhiệm giám sát việc truyền giáo cho muôn dân (ad gentes), việc công bố lời Chúa - kerygma-tử đạo. Sau đó, ngài được Đức Bênêđictô XVI bổ nhiệm làm người đứng đầu "Cor Unum", hội đồng thực hiện các công việc bác ái của giáo hoàng.

Cuối cùng, vào năm 2014, ngài được Đức Thánh Cha Phanxicô thăng chức lên Tổng trưởng Bộ Phụng tự, nơi ngài được giao trách nhiệm về leitourgia, đời sống bí tích của Giáo hội. Đức Hồng y Sarah đã sống - không chỉ bằng sự bổ nhiệm, mà bằng lòng nhiệt thành và sự tận tâm - đó là khu phức hợp của Giáo hội.

Một nhà tiên tri và người hướng dẫn

Khi nghỉ hưu, nhiều bài bình luận đã cho thấy Đức Hồng y Sarah là người thừa kế chương trình cải cách phụng vụ của Đức Bênêđictô XVI. Có sự thật trong đó. Trọng tâm của tầm nhìn của Đức Bênêđictô XVI về cải cách phụng vụ không phải là hình thức đặc biệt, hoặc Tridentine, Thánh lễ, theo định nghĩa vẫn là điều phi thường. Đúng hơn, Đức Bênêđictô XVI đã nhìn thấy con đường phía trước trong lễ kỷ niệm ad orientem của hình thức thông thường, hoặc Novus Ordo. Đức Hồng y Sarah đã cố gắng hết sức để thúc đẩy thực hành đó với thành công hạn chế; dự án đó sẽ tiếp tục cho những người khác tiếp nhận.

Đức Hồng y Sarah là người thừa kế của Đức Bênêđictô XVI nhiều hơn trong việc trở thành một tiếng nói tiên tri và hướng dẫn tinh thần thông qua 3 cuốn sách phỏng vấn của ngài, tất cả đều là những cảm giác được xuất bản cho người Công giáo toàn cầu. Đức Hồng y Ratzinger đã đi tiên phong trong hình thức này vào năm 1984 với Báo cáo Ratzinger; bây giờ vị hồng y và người phụng vụ của ngài đều phỏng vấn sách. Những cuốn sách của Đức Hồng y Sarah sẽ đến được với đông đảo khán giả trong bối cảnh lộn xộn như vậy thì thật đáng chú ý; hơn thế nữa, do chính ĐTC Phanxicô đã đưa ra khoảng chục cuốn sách phỏng vấn cùng lúc, không cuốn nào tạo nên tác động của Báo cáo Ratzinger, Vượt qua ngưỡng hy vọng của Thánh Gioan Phaolô II hay bộ ba cuốn sách của Đức Hồng y Sarah: Có Chúa hay không có gì, sức mạnh của sự thinh lặng và ngày nay đã qua xa.

Một phần tự truyện, một phần cảnh báo tiên tri, một phần kiểm tra văn hoá giáo hội, các sách trên hết là lời mời gọi phục hồi quyền nguyên thủy của Thiên Chúa - trong cầu nguyện, trong công bố, trong sứ mệnh, trong phụng vụ và trật tự xã hội. Trong các cuốn sách của mình, Đức Hồng y Sarah đã tiếp cận một lượng khán giả vượt xa khỏi giới hạn của Giáo triều La Mã, trở thành một người cha và người hướng dẫn tinh thần thực sự.

Cái gì tiếp theo?

Nhiều mục tử đã nghỉ hưu nói rằng, được giải phóng khỏi gánh nặng của công việc hành chính, họ có thể "trở lại làm linh mục". Điều này có vẻ đúng hơn đối với các hồng y và giám mục. Không nghi ngờ gì nữa, với cuộc sống nội tâm mãnh liệt của mình - ba ngày không có thức ăn trong vùng hoang dã là một dấu ấn của cuộc sống khổ hạnh của ngài ở Guinea - có thể mong đợi rằng Đức Hồng y Sarah sẽ dành nhiều thời gian hơn cho cuộc sống ẩn dật, cô độc và cầu nguyện.

Người ta cũng mong đợi rằng ngài sẽ tiếp tục vai trò hướng dẫn tinh thần của mình. Ngài nhận được nhiều lời mời thuyết giảng hơn nhiều so với mức ngài có thể nhận khi giữ chức vụ trong Giáo triều. Bây giờ ngài có thể tự do đảm nhận công việc đó.

Sự phát triển của Internet đã khiến cho một giám mục, hoặc thậm chí là một linh mục, có thể có tác động quá lớn. Đồng thời, thế giới kỹ thuật số của những tranh cãi về viêm nhiễm đang là mối nguy hiểm hiện nay. Chính Đức Hồng y Sarah đã vượt qua mối nguy hiểm đó vào năm ngoái khi được cho là đã tán thành tuyên bố của Đức Tổng Giám mục Carlo Maria Viganò về đại dịch; ngài nhanh chóng tránh xa nó. Giờ đây, Đức Hồng y Sarah sẽ có cơ hội thuyết giảng về thế giới đó mà không rơi vào những cuộc luận chiến phân cực. Nó có thể mất một chút sức mạnh của sự thinh lặng.