Cách đây một thời gian, khi ca sĩ Phi Nhung mới qua đời, con gái của ca sĩ là cô Wendy chia sẻ trên các kênh truyền thông rằng, cô muốn để tro cốt của mẹ mình ở tịnh xá cho đến lúc mãn tang, sau đó cô sẽ mang tro cốt của mẹ đến Hawaii để thuỷ táng. Cô cho biết thêm, vì lúc còn sống, mẹ của cô rất thích đi du lịch, nhất là thích các chuyến đi chơi ở biển.

Khi nghe con gái Phi Nhung chia sẻ như vậy nhiều người Công giáo cũng có sự đồng cảm và thích thú. Trong nhiều cuộc trò chuyện gần đây tôi cũng nghe nhiều người bàn thảo về chủ đề này, tuy nhiên họ cũng đặt lại câu hỏi với tôi về nguyên tắc của tôn giáo mình đối với việc thuỷ táng. Họ hỏi rằng, là một người theo đạo Công giáo, chúng ta có được lựa chọn phương pháp thuỷ táng hay rắc tro trên đất hoặc dưới gốc cây không?

Đây là những câu hỏi hết sức thú vị và cũng rất quan trọng đối với người Công giáo chúng ta. Trước khi trả lời cho những câu hỏi này, tôi xin khẳng định, tôi hoàn toàn tôn trọng sự lựa chọn của cô Wendy và những người bạn không cùng tôn giáo với tôi. Bài viết này cũng không có ý định tranh luận với ai vì tôi biết vốn hiểu biết về giáo lý và truyền thống của các tôn giáo bạn của tôi rất giới hạn. Bởi thế, trong bài viết này, tôi chỉ muốn trình bày một vài quan điểm theo hướng dẫn của đức tin Hội thánh Công giáo, hầu giúp mọi người hiểu được vấn đề.

Vấn dề sự sống đời sau

Tôi cũng mong độc giả hiểu rõ mỗi tôn giáo có một khái niệm khác nhau về sự chết, nhất là vấn đề sự sống sau cái chết. Có thể có nhiều người cho rằng chết là hết, nhưng đức tin của người Công giáo dạy chúng ta rằng chết không phải là hết, nhưng chết là “lìa bỏ thân xác để trở về với Chúa” (2 Cr 5,8).

Chính Chúa Giêsu đã chết và phục sinh thì mỗi Ki-tô hữu chúng ta, nhờ tin vào Chúa, không ai tránh được sự chết, tuy nhiên trong ngày sau hết chúng ta lại được sống lại một cách vinh quang như Người. Điều này được lý giải trong thư của Thánh Phaolô Tông đồ gửi cho tín hữu Côrintô: “Đức Kitô đã sống lại từ cõi chết, là hoa quả đầu mùa trong số những người đã an nghỉ [...] mọi người phải chết nơi Ađam thế nào, thì mọi người cũng sẽ được sống trong Đức Kitô như vậy.” (1Cr 15,20-22).

Bởi nền tảng đức tin này, trong Sách Lễ Rôma có đoạn viết: “Lạy Chúa, đối với các tín hữu Chúa, sự sống thay đổi chứ không mất đi, và khi nơi nương náu ở trần gian bị hủy diệt tiêu tan, thì họ lại được một chỗ cư ngụ vĩnh viễn trên trời.” (Kinh Tiền tụng Lễ Cầu cho Tín hữu qua đời). Chính vì thế, trong Huấn thị về Việc Mai táng và Lưu giữ Tro hoả táng, Đức Hồng y Gerhard Müller đã giải thích: “Khi con người chết, linh hồn rời khỏi thân xác, nhưng khi sống lại, thân xác chúng ta sẽ được Thiên Chúa ban cho sự sống bất diệt, được biến đổi khi liên kết lại với linh hồn.” (số 2).

Như vậy, Giáo Hội đã tin và không ngừng rao giảng rằng về sự sống đời đời. Giáo Hội luôn “tin xác loài người ngày sau sống lại” (Kinh Tin Kính). Hơn nữa Giáo Hội hoàn toàn tôn trọng thân xác của người đã qua đời, cho nên tiếp tục cổ võ việc địa táng. Dĩ nhiên, ngày nay vì lý do vệ sinh, kinh tế hay xã hội, Giáo Hội đã cho phép được hoả táng thi hài các tín hữu, tuy nhiên Giáo Hội cũng đưa ra một số nguyên tắc rất quan trọng liên quan đến việc an táng, chúng ta sẽ tiếp tục bàn thảo sau đây.

Nên chôn cất người qua đời ở đâu?

Theo Bộ Giáo luật, điều 1176, Giáo Hội mong muốn thi hài người qua đời được an táng trong các nghĩa trang và những địa điểm linh thiêng. Bởi vì, theo Huấn thị về Việc Mai táng và Lưu giữ Tro hoả táng của Toà Thánh: “Ngôi mộ trong nghĩa trang hay ở những nơi thánh thiêng, thật xứng hợp với thái độ tôn kính hay sự quý trọng dành cho thân xác của các tín hữu đã qua đời, thân xác đã trở nên đền thờ Chúa Thánh Thần nhờ Bí tích Thánh Tẩy.” (Số 3).

Nếu chúng ta sống ở Châu Âu, Châu Úc hay ở Hoa Kỳ, nhiều giáo xứ xây dựng nghĩa trang ở ngay bên cạnh nhà thờ, trong khuôn viên nhà hưu dưỡng hoặc các hội dòng. Các nghĩa trang này đều được thiết kế và xây dựng rất trang hoàng và đẹp mắt. Hằng năm cứ vào dịp lễ các đẳng linh hồn hay nhiều dịp lễ quan trọng khác, Giáo Hội thường tổ chức thánh lễ tại các nghĩa trang. Ngoài ra còn tổ chức nhiều chương trình âm nhạc, cầu nguyện chung để tưởng nhớ các linh hồn đã khuất. Chúng ta còn thấy nhiều cá nhân hoặc gia đình còn tổ chức các buổi gặp gỡ hay toàn tụ gia đình bên phần mộ của người thân yêu của họ.

Có được để tro trong tư gia hay không?

Ngày nay nhiều gia đình vì nhiều lý do chọn cách hoả táng. Như đã nêu trên, điều này được Giáo Hội cho phép nhưng theo Huấn thị về Việc Mai táng và Lưu giữ Tro hoả táng thì “tro hoả táng có thể được lưu giữ tại một nơi xứng đáng, chẳng hạn tại nghĩa trang, hoặc trong một số trường hợp, tại thánh đường hoặc một nơi dành riêng, được cung hiến bởi thẩm quyền Giáo Hội” (số 5). Hiện nay chúng ta thường thấy nhiều giáo xứ ở các thành phố lớn, vì lý do không có đất để xây nghĩa trang nên xây các “Nhà Trông đợi Phục sinh” để đặt tro của các người qua đời sau khi thi thể của họ được thiêu.

Như vậy sau khi hỏa táng không ai được mang tro về để trong tư gia hay một nơi nào bất kỳ ngoài việc chôn cất nơi nghĩa trang hay đặt vào những nơi được Giáo Hội quy định. Vì theo truyền thống, các giáo hữu luôn cầu nguyện và tưởng nhớ những anh chị em tín hữu đã qua đời tại các phần mộ. Việc cầu nguyện cho các tín hữu đã qua đời tại nghĩa trang hay những nơi thánh thiêng giúp cho những người đã ly trần không bị lãng quên.

Ngoài ra việc cầu nguyện này cũng giúp chúng ta suy niệm về một Giáo Hội hiệp thông, hiệp thông giữa những người đã qua đời, những người đang sống trên trần gian như chúng ta và các thánh trên thiên đàng. Như lời dạy trong Sách Giáo lý Hội thánh Công giáo: “Có sự hiệp thông giữa toàn thể các tín hữu Chúa Kitô, những người đang trên đường lữ hành trần thế, những người đang trải qua thời gian thanh luyện, và những người đang hưởng phúc thiên đàng, tất cả làm nên một Hội Thánh duy nhất.” (số 961).

Người Công giáo có được thủy táng không?

Dựa vào những phân tích trên, Giáo hội Công giáo không cho phép chúng ta đưa tro của người thân của mình đi đổ xuống biển (thuỷ táng), rải trên mặt đất hay gốc cây (lục táng). Giáo Hội cũng không cho phép giữ tro cốt hoả táng trong các kỷ vật, đồ trang sức hay vật dụng nào khác. Thời nay, nhiều gia đình vì lý do sống phân tán, mỗi người sống một phương, nhất là có người ở hải ngoại có người ở trong nước, nên họ muốn phân chia tro hỏa táng cho các nhóm thành viên khác nhau trong gia đình, nhưng xin nhắc lại, điều này vẫn không được Giáo Hội cho phép (Huấn thị, số 6).

Như vậy, đối với những ai công khai bày tỏ ý muốn phải được thiêu xác và tro hoả táng phải được tung rắc phân tán vì những lý do nghịch với đức tin Kitô giáo, Giáo Hội có quy định rất nghiêm khắc, rằng “không được cử hành nghi lễ an táng Kitô giáo cho người ấy, theo như Giáo luật quy định” (Bộ Giáo luật, điều 1184).

Trên đây là những câu trả lời và lý giải rất quan trọng đến việc hỏa táng và cho những câu hỏi liên quan dưới tinh thần của Đạo Công giáo. Các tư liệu chủ yếu dựa vào Kinh Thánh, Sách Giáo lý Hội thánh Công giáo và nhất là Huấn thị Ad Resurgendum Cum Christo về Việc Mai táng và Lưu giữ Tro hoả táng của Văn phòng Bộ Giáo lý Đức tin, công bố ngày 15 tháng 8 năm 2016. Trước đó, Huấn thị này cũng được Đức Giáo hoàng Phanxicô phê duyệt vào ngày 18 tháng 3 năm 2016.

Hy vọng đây là những kiến thức thực tế và bổ ích cho các tín hữu Công giáo và những ai quan tâm việc an táng và nhiều vấn đề liên quan trong Giáo Hội. Cảm ơn sự ủng hộ của quý độc giả và mong được trở lại tiếp chuyện với quý vị trong các đề tài sau.

Washington DC, ngày 09/01/2022.