Sau 30 năm tạm ngưng hoạt động (từ tháng 6-1976), Caritas Việt Nam (Caritas VN) chính thức được thành lập trở lại. Xin giới thiệu bài phỏng vấn Đức Giám mục Đa Minh Nguyễn Chu Trinh (ĐGM.NCT), Giám mục Giáo phận Xuân Lộc, Chủ tịch Uỷ ban Bác ái Xã hội (UBBAXH) – Caritas VN, thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam (HĐGMVN), do PV Lê Hữu Tuấn thực hiện (đã đăng trên CG và DT, số 1670, tuần lễ từ 15-8 đến 21-8-2008).

PV: Thưa Đức cha, những ngày qua có thông tin Caritas VN đã được Nhà Nước công nhận trở lại sau hơn 32 năm (kể từ tháng 6-1976). Xin Đức cha xác nhận chính thức thông tin này?

ĐGM.NCT: Đúng là Caritas VN đã được Nhà nước công nhận trở lại sau 32 năm tạm ngưng hoạt động. UBBAXH/HĐGMVN đã nhận được công văn số 941/TGCP-CP của Ban Tôn giáo Chính phủ đề ngày 2-7-2008 cho phép UBBAXH/HĐGMVN được sử dụng tên Caritas VN và cho Caritas VN hoà nhập vào mạng lưới Caritas Internationalis cũng như cho Caritas được thành lập tại 26 giáo phận trên toàn quốc. Tôi nghĩ đây là một tin vui cho UBBAXH cũng như cho Giáo hội Công giáo Việt Nam (GHCGVN).

PV: Hành trình để đi đến việc được công nhận Caritas diễn ra như thế nào, thưa Đức cha?

ĐGM.NCT: Đó là một hành trình dài vì sau khi được lệnh tạm ngưng hoạt động vào tháng 6-1976, HĐGMVN vẫn không ngừng đề nghị Nhà nước cho phép Caritas hoạt động trở lại và tái hoà nhập với Caritas Quốc tế. Điều này được thể hiện ngay từ năm 1999, khi HĐGMVN đề nghị ban biên soạn cuốn Niên giám Giáo hội Công giáo Việt Nam giới thiệu Caritas VN như một Hiệp hội Công giáo Tiến hành (x. HĐGMVN, GHCGVN Niên Giám 2005, tr. 446-449). Sau khi thành lập UBBAXH vào năm 2001, HĐGMVN đã không ngừng nhắc lại đề nghị trên, và vào ngày 5-3-2008, UBBAXH đã gửi đơn chính thức đến Ban Tôn giáo Chính Phủ. Sau khi cân nhắc và tham khảo ý kiến các cơ quan liên quan, ngày 2-7-2008, Ban Tôn giáo Chính phủ đã gửi thư chính thức trả lời cho phép.

PV: Nhận định của Đức cha về sự kiện này?

ĐGM.NCT: Tôi nghĩ đây là một hành động tích cực của Nhà nước Việt Nam đối với GHCGVN trên bình diện quốc gia và quốc tế. Đối với Giáo Hội trong nước, sự kiện này mở ra một giai đoạn mới. Từ nay, các hoạt động từ thiện và bác ái xã hội của GHCGVN được tổ chức và điều hành theo đường hướng thống nhất từ giáo xứ đến giáo phận và đến trung ương, thay vì tản mác như trước đây. Còn đối với thế giới, các hoạt động này được hoà nhập vào mạng lưới chung của Caritas Quốc tế và cùng đồng hành với các tổ chức thiện nguyện trên toàn cầu để đóng góp cho hạnh phúc, hoà bình, thịnh vượng của toàn thể gia đình nhân loại.

PV: Xin Đức cha vui lòng kể cho độc giả vài dòng lịch sử và hoạt động của Caritas Việt Nam trước năm 1976?

ĐGM.NCT: Caritas Việt Nam được Hội đồng Giám mục Miền Nam Việt Nam thành lập vào năm 1965 ở Trung ương và năm 1966 được thành lập tại các giáo phận. Tên của mỗi giáo phận được đặt sau tên Caritas để gọi, thí dụ như: Caritas Sài Gòn, Caritas Xuân Lộc, Caritas Huế… Mỗi Caritas giáo phận có văn phòng và hoạt động theo chương trình chung của Caritas Việt Nam đề ra cho những hoạt động bác ái xã hội như giúp đỡ các nạn nhân thiên tai, các người nghèo khổ, tàn tật… Caritas Việt Nam, trong thời gian 1965-1976, đã hoạt động tích cực trên khắp các giáo phận miền Nam với Văn phòng Trung ương đặt ở số 1 Trần Hoàng Quân, Quận 5, Sài Gòn, nay là số 1 đường Nguyễn Chí Thanh, Quận 5, TP. HCM. Cơ sở này đã được Nhà nước tiếp quản cùng với mọi phương tiện hoạt động vào năm 1976. Trong những năm chiến tranh, Caritas Việt Nam đã tích cực giúp đỡ những nạn nhân nghèo khó, tàn tật, mồ côi, goá bụa với nhiều chương trình về y tế, giúp đỡ các người phong cùi, câm điếc, đào tạo nghề nghiệp, chương trình học bổng cho học sinh nghèo, giúp đỡ các cô gái mại dâm hoàn lương, đặc biệt chương trình giúp cho nạn nhân chiến tranh trở về nguyên quán 1975-1976…

PV: Mục đích, tôn chỉ, nhiệm vụ và hoạt động của Caritas là gì, thưa Đức cha?

ĐGM.NCT: Tên Caritas, như mọi người đã biết, nguyên ngữ Latinh, có nghĩa là bác ái, yêu thương cách quảng đại, hoạt động từ thiện. Việc liên đới với người nghèo và dấn thân phục vụ họ theo giáo huấn và gương sống của Đức Giêsu là một đòi hỏi của bác ái Kitô giáo, đồng thời là sứ mệnh căn bản của Giáo Hội. Giáo Hội khuyến khích thành lập tổ chức Caritas trong tất cả các nước ở mọi châu lục. Caritas Internationalis (Caritas Quốc tế) được thành lập năm 1951 và hiện nay có 162 tổ chức thành viên. Trụ sở đặt tại Piazza San Calisto 16, 00153, Roma, Italy. Nếu được tái hoà nhập, Caritas Việt Nam có thể là thành viên thứ 163 của tổ chức Caritas Quốc tế.

  Caritas VN có mục đích giúp HĐGMVN thực hiện các hoạt động bác ái xã hội với đường hướng sau đây:

1. Thăng tiến và phát triển con người toàn diện.

2. Sống Phúc Âm giữa lòng dân tộc.

3. Phát huy tình yêu thương bác ái, liên đới giữa mọi người trong xã hội.

4. Giúp đỡ khẩn cấp khi có thiên tai hay dịch bệnh.

Tôn chỉ:

1. Bảo vệ nhân phẩm: sự sống con người, nhất là người nghèo khổ, yếu kém trong xã hội.

2. Dấn thân hoạt động để xây dựng xã hội trong công lý và hoà bình.

3. Cổ vũ tình liên đới để phát triển các mối quan hệ tốt đẹp giữa các dân tộc trong gia đình nhân loại.

4. Bảo vệ môi trường sống trong sạch, lành mạnh.

 Nhiệm vụ:

-   Caritas Việt Nam có nhiệm vụ giúp HĐGMVN để thực hiện các công tác bác ái xã hội theo các mục đích và tôn chỉ trên.

-   Hợp tác với các tổ chức từ thiện xã hội trong cũng như ngoài nước, để thực hiện các hoạt động bác ái xã hội.

-   Phối hợp và tổ chức các hoạt động bác ái xã hội cùng với Caritas của các giáo phận để thực hiện các chương trình và dự án theo kế hoạch đề ra.

Nguyên tắc hoạt động:

Caritas Việt Nam hoạt động theo Những Nguyên tắc Đạo đức Kitô giáo và Giáo huấn Xã hội của Giáo hội Công giáo.

Caritas Việt Nam hoạt động theo nhu cầu. Caritas Việt Nam là một tổ chức tự nguyện đảm nhận các công tác xã hội. Caritas Việt Nam cứu trợ những người nghèo khổ, tật bệnh hay gặp hoàn cảnh khốn cùng, không phân biệt tôn giáo, quốc gia, chủng tộc, chính trị.

Caritas Việt Nam là một tổ chức từ thiện chuyên nghiệp. Việc quản trị phải chặt chẽ, trong sáng, minh bạch, công khai và có hiệu quả cao.

Caritas Việt Nam hoạt động dựa trên sự cộng tác. Caritas Việt Nam tôn trọng sự dấn thân khác nhau và độc lập của các giáo phận, giáo xứ, hiệp hội, cá nhân và các đoàn thể tương trợ. Caritas Việt Nam luôn sát cánh với các cơ quan từ thiện khác.

PV: Xin Đức cha cho biết Caritas Việt Nam sẽ có cơ cấu tổ chức thế nào sau khi được phép hoạt động trở lại và những dự tính hoạt động trong tương lai?

ĐGM.NCT: Chắc chắn Caritas Việt Nam sẽ có cơ cấu tổ chức phù hợp với hoàn cảnh Việt Nam và với sự tiến bộ của mạng lưới Caritas toàn cầu. Sau 32 năm ngưng hoạt động, Caritas Việt Nam bắt đầu lại từ con số không: không nhân sự được đào tạo, không cơ sở, không phương tiện hoạt động tại Trung ương cũng như tại các giáo phận và giáo xứ, nhưng chúng tôi tin tưởng vào tình yêu và quyền năng của Thiên Chúa, cũng như vào lòng đạo đức tích cực của người tín hữu Việt Nam. Việc cấp thiết bây giờ là chúng tôi cần đào tạo gấp rút nhân sự cho văn phòng Trung ương và Văn phòng Caritas giáo phận, gây ý thức dấn thân hoạt động bác ái nơi cộng đồng dân Chúa và tạo một số phương tiện làm việc tối thiểu cho các văn phòng.

Chúng tôi đã gửi một thư ngỏ (đã đăng trên web của HĐGMVN - BBT) cho cộng đồng dân Chúa để thông báo về việc này và mời gọi mọi Kitô hữu tham gia vào hoạt động bác ái xã hội tại giáo phận để thể hiện tình yêu quảng đại của Đức Kitô. Sau đó, chúng tôi sẽ làm đơn xin tái hoà nhập vào mạng Caritas toàn cầu.

Đồng thời chúng tôi cũng sẽ tổ chức Đại Hội đầu tiên (sau 1975) của Caritas Việt Nam vào tháng 10-2008, trong đó có sự tham dự của đại diện chính quyền, đại diện Caritas Internationalis và các Caritas quốc gia đang hoạt động tại Việt Nam, để chính thức ra mắt Caritas Trung ương và Caritas giáo phận với cơ cấu nhân sự và chương trình hoạt động sắp tới.

Tôi mong ước tất cả chúng ta cùng tham gia vào hoạt động bác ái xã hội để làm sáng danh Chúa và đem lại hạnh cho con người.

PV: Xin hết lòng cám ơn Đức cha!

Lê Hữu Tuấn thực hiện