Phôi người
TT (Luân Đôn, Anh, 15/3/2019, CNA) - Một nhóm gồm 18 nhà khoa học và nhà đạo đức sinh học từ bảy quốc gia đã kêu gọi một lệnh cấm toàn cầu về thực hành chỉnh sửa DNA của con người để tạo ra những đứa trẻ biến đổi gen cho đến khi cộng đồng quốc tế có thể phát triển một "khuôn khổ" để tiến hành một cách đạo đức. Nhóm các nhà khoa học, trong một bài xã luận ngày 13 tháng 3 trên tạp chí Nature, đã thừa nhận rằng nhiều người có niềm tin tôn giáo thấy rằng "ý tưởng thiết kế lại sinh học cơ bản của con người, về mặt đạo đức có thể gây ra hậu quả xã hội nghiêm trọng".
Cách thực hành thay đổi DNA di truyền - được tìm thấy trong tinh trùng người, trứng hoặc phôi - được gọi là "chỉnh sửa mầm sống". Khi nói "lệnh cấm toàn cầu", chúng tôi không có ý là lệnh cấm vĩnh viễn, nhóm các nhà khoa học đã viết. "Thay vào đó, chúng tôi kêu gọi thiết lập một khuôn khổ quốc tế trong đó các quốc gia, trong khi vẫn có quyền tự quyết định, tự nguyện cam kết không chấp nhận bất kỳ việc sử dụng chỉnh sửa mầm sống nào trừ khi có một số điều kiện nhất định."
Các nhà khoa học cho biết, để một quốc gia hội đủ điều kiện, bao gồm thông báo công khai về ý định tham gia chỉnh sửa mầm sống và tư vấn với các quốc gia khác về sự khôn ngoan của việc làm như vậy, cũng như mất hai năm để xác định xem có sự "đồng thuận rộng rãi của xã hội". Về việc chỉnh sửa mầm sống có phù hợp hay không. Ngoài ra, một cơ quan điều phối nhằm cung cấp thông tin và báo cáo về chỉnh sửa mầm sống nên được thành lập, có thể dưới sự giám sát của Tổ chức Y tế Thế giới.
Lời kêu gọi một lệnh cấm được đưa ra giữa những câu hỏi đạo đức xung quanh một nhà sinh lý học Trung Quốc, người tuyên bố rằng ông đã tạo ra những đứa trẻ biến đổi gen đầu tiên vào cuối năm ngoái. Ông Jiankui cho biết mục tiêu của ông là chỉnh sửa phôi để cung cấp cho họ khả năng chống nhiễm HIV bằng cách vô hiệu hoá gen CCR5, là loại gen cho phép HIV xâm nhập vào tế bào. Ông nói rằng ông đã sử dụng một công nghệ được gọi là CRISPR để chỉnh sửa các phần của bộ gen người, thực hiện quy trình trên phôi thai người. Công nghệ, "lấy cắp các khu vực của bộ gen được chọn và thay thế nó bằng các chuỗi DNA mong muốn, trước đây đã được sử dụng cho người trưởng thành và các loài khác. Công nghệ CRISPR gần đây chỉ được sử dụng để điều trị các bệnh chết người ở người lớn và các thí nghiệm hạn chế đã được thực hiện trên động vật.
Trong một bức thư có chữ ký của 120 nhà khoa học Trung Quốc, ông đã bị lên án vì bỏ qua các hướng dẫn đạo đức. Bức thư được gọi là thao tác gen là một hộp "Pandora", và nói rằng, "Nhận xét về đạo đức y sinh học cho cái gọi là nghiên cứu này chỉ tồn tại bằng tên gọi của nó. Tiến hành các thí nghiệm trực tiếp vào con người chỉ có thể được mô tả là điên rồ". Ít nhất ba trong số các tác giả của bài báo Nature có mối liên hệ với các công nghệ chỉnh sửa gen dựa trên CRISPR.
Các nhà khoa học của Nature không loại trừ việc chỉnh sửa mầm sống cho mục đích nghiên cứu, miễn là nghiên cứu không liên quan đến việc chuyển phôi sang tử cung phụ nữ; Họ cũng không yêu cầu lệnh cấm áp dụng chỉnh sửa gen trong các tế bào không sinh sản để điều trị bệnh, bởi vì việc sửa đổi được thực hiện trên các tế bào này có thể được thực hiện với sự đồng ý của người lớn cung cấp tế bào và việc sửa đổi là không thể thực hiện được, ví dụ như không thể truyền sinh.
Khoảng 30 quốc gia trên toàn thế giới, bao gồm cả Hoa Kỳ, đã có luật cấm trực tiếp hoặc gián tiếp việc chỉnh sửa mầm sống. Nghiên cứu của CRISPR về phôi hiện bị cấm nhận tài trợ của liên bang, nhưng có thể được thực hiện bằng cách sử dụng tài trợ tư nhân. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm nghiêm cấm chỉnh sửa gen trên phôi người, điều đó có nghĩa là bất kỳ phôi người biến đổi gen nào cũng phải bị phá hủy, thay vì nuôi dưỡng.
Các nhà khoa học kêu gọi một thời gian cố định - có lẽ là năm năm - không cho phép chỉnh sửa mầm sống trên toàn thế giới. "Bao lâu còn cho phép thảo luận về các vấn đề kỹ thuật, khoa học, y tế, xã hội, và đạo đức phải được xem xét trước khi cho phép chỉnh sửa mầm sống, giai đoạn này sẽ cung cấp thời gian để thiết lập một khuôn khổ quốc tế". Các nhà khoa học lưu ý rằng ở đây có sự đồng thuận khoa học rộng rãi rằng chỉnh sửa mầm sống vẫn chưa đủ an toàn hoặc hiệu quả để được xem xét sử dụng lâm sàng. Họ cũng nhấn mạnh sự khác biệt giữa chỉnh sửa gen, trong đó có liên quan đến việc chỉnh sửa các đột biến hiếm gặp và tăng cường di truyền, hay các nỗ lực cải thiện các cá thể và loài người.
Các nhà khoa học Nature lưu ý rằng ngay cả những nỗ lực chỉnh sửa gen, khi được thực hiện để chữa một căn bệnh, có thể có những hậu quả không lường trước được. Ví dụ, một biến thể phổ biến của gen SLC39A8 làm giảm nguy cơ phát triển bệnh cao huyết áp và bệnh Parkinson, nhưng làm tăng nguy cơ mắc bệnh tâm thần phân liệt, bệnh Crohn và bệnh béo phì. Điều này cũng đúng với các gen mà ông đã làm việc trong nghiên cứu của mình, vì việc thay đổi các gen đó có thể khiến những đứa trẻ biến đổi gen dễ bị nhiễm virus nhất định.
Các nhà khoa học viết, "ảnh hưởng của nó đối với nhiều bệnh khác - và sự tương tác của nó với các gen khác và với môi trường - vẫn chưa được biết. Sẽ khó khăn hơn nhiều để dự đoán ảnh hưởng của các hướng dẫn di truyền hoàn toàn mới - chứ đừng nói đến việc nhiều sửa đổi sẽ tương tác như thế nào khi chúng cùng xuất hiện trong các thế hệ tương lai. Cố gắng định hình lại các loài trên cơ sở kiến thức hiện tại của chúng ta sẽ là sự kiêu ngạo".
Trong "Dignitas personae", bản hướng dẫn năm 2008 về một số câu hỏi đạo đức nhất định, Bộ Giáo lý Đức tin nói rằng trong khi liệu pháp gen tế bào về nguyên tắc là đạo đức, thì vì những rủi ro liên quan đến [liệu pháp tế bào mầm] là đáng kể và chưa thể kiểm soát hoàn toàn, trong tình trạng nghiên cứu hiện nay, không được phép hành động theo cách có thể gây ra tác hại đối với thế hệ con cháu. Hướng dẫn cũng cảnh báo chống lại "tâm lý eugenic" nhằm mục đích cải thiện nguồn gen, thêm vào đó có thể có sự kỳ thị và đặc quyền áp dụng cho những người có phẩm chất di truyền nhất định, khi những phẩm chất đó không tạo thành con người cụ thể.
CNA đã nói chuyện với John DiCamillo, một nhà đạo đức học tại Trung tâm đạo đức sinh học Công giáo quốc gia vào đầu năm 2017. Ông giải thích rằng chỉnh sửa gen tế bào có thể hợp pháp về mặt đạo đức khi được sử dụng cho mục đích trị liệu trực tiếp cho một bệnh nhân cụ thể, và nếu chúng ta chắc chắn rằng chúng ta sẽ hạn chế bất kỳ thay đổi nào đối với người này. Ông đã chỉ ra các thử nghiệm liệu pháp gen đối với các rối loạn như bệnh hồng cầu hình liềm và ung thư cho thấy có triển vọng điều trị các rối loạn khó khăn.
Tuy nhiên, việc chỉnh sửa tinh trùng, trứng hoặc phôi thể hiện mối quan tâm nghiêm trọng. Sử đổi tinh trùng và trứng đòi hỏi phải lầy chúng ra khỏi cơ thể người; nếu thụ thai đạt được với các tế bào này, nó gần như luôn luôn thông qua các phương pháp ống nghiệm. Việc thực hành thụ tinh trong ống nghiệm này được Giáo hội cho là không thể chấp nhận được về mặt đạo đức bởi vì nó tách rời việc sinh sản khỏi bối cảnh cá nhân toàn diện của hành vi vợ chồng.
Các nhà khoa học tại Viện Charlotte Lozier, bộ phận nghiên cứu và giáo dục của Susan B. Anthony List, đã phản ứng với đề xuất của các nhà khoa học Nature bằng cách nói rằng lệnh cấm của họ không đi đủ xa. Tiến sĩ David Prentice, phó chủ tịch kiêm giám đốc nghiên cứu của CLI cho biết, "đề xuất này cho một lệnh cấm tạm thời về cấy phôi và chỉnh gen là một tầm nhìn hạn hẹp đáng thất vọng. Các thí nghiệm khoa học không có căn cứ và có vấn đề về đạo đức trên phôi người, bao gồm tạo phôi đã được chỉnh sửa gen trong phòng thí nghiệm và sau đó phá hủy chúng, vẫn sẽ được cho phép và thậm chí được khuyến khích. Thay vào đó, chúng tôi kêu gọi cấm hoàn toàn các thí nghiệm chỉnh sửa gen trên phôi hoặc tế bào mầm - không chỉ riêng nhằm khám phá nào cả.