ĐGH Piô XII
TT (WASHINGTON, D.C., Christine Rousselle, CNA) - Một nhà nghiên cứu từ Bảo tàng Tưởng niệm Holocaust Hoa Kỳ nói với CNA rằng bà hy vọng việc mở kho lưu trữ của Giáo hoàng Piô XII ở Vatican sẽ mang đến cho các nhà sử học một hình ảnh đầy đủ, minh bạch hơn về vị Giáo hoàng thời chiến.
Tiến sĩ Suzanne Brown-Fleming, Giám đốc Bảo tàng Chương trình Học thuật Quốc tế, đã không thể tới Rome để xem tài liệu lưu trữ do sự bùng phát COVID-19, nhưng nói với CNA rằng bà hy vọng sẽ thực hiện chuyến đi vào tháng 4. Brown-Fleming đã nói chuyện với CNA hôm thứ Năm về những gì bà mong đợi sẽ tìm thấy trong kho lưu trữ.
Vatican chính thức mở tài liệu lưu trữ, bao gồm toàn bộ tài liệu về Giáo hoàng Piô XII - từ tháng 3 năm 1939 đến tháng 10 năm 1958 - vào ngày 2 tháng 3. Đây là lần đầu tiên các học giả được cấp quyền truy cập vào khoảng 16 triệu tài liệu.
Đấng đáng kính Piô XII vẫn là một nhân vật gây tranh cãi, với một số nhà sử học chỉ trích ngài đã không tố cáo rõ ràng hơn về Hitler và Đức quốc xã, và những người khác chỉ vào Mit brennender Sorge, tông huấn năm 1937 của ngài đối với Giáo hội ở Đức, và các giới hạn áp đặt cho ngài bởi Hiệp ước Lateran. Sau khi kiểm tra các tài liệu trong kho lưu trữ, Brown-Fleming nói rằng các nhà sử học chắc chắn "sẽ có một cách đọc công bằng hơn về [Piô XII]".
"Tôi nghĩ rằng ở cả hai phía của cuộc tranh luận, đã chọn và lựa cách hiển thị tài liệu này và giải thích nó theo cách này và bỏ qua năm tài liệu này, và các nhà phê bình ngài đã làm như vậy. Vì vậy, tôi không chắc hai bên đã hoàn toàn công bằng, vì không có quyền truy cập vào tài liệu đầy đủ." Brown-Fleming nghĩ rằng dư luận có thể sẽ kết thúc một nơi nào đó giữa hai phe đối lập mà chúng ta hiện đang nhìn thấy, nhưng điều này sẽ không xảy ra cho đến khi tài liệu lưu trữ được nghiên cứu đầy đủ. "Nhưng đó sẽ là một cách đọc công bằng và minh bạch."
Đức Piô XII qua đời năm 1958, nguyên nhân cho việc phong thánh của ngài được mở ra vào tháng 11/1965, bởi Giáo hoàng (nay là Thánh) Phaolô VI trong phiên họp cuối cùng của Công đồng Vatican II. Vào ngày 19 tháng 12 năm 2009, Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI tuyên bố ngài là đấng đáng kính, nghĩa là Giáo hội đã xác định rằng ngài có một cuộc sống đức hạnh anh hùng.
Là một người Công giáo thực hành, Brown-Fleming nói với CNA rằng bà hy vọng mình có thể tìm thấy bằng chứng tài liệu rằng Giáo hội và Công giáo ở Châu Âu nói riêng đã viện dẫn các nguyên lý của đức tin của họ và cố gắng cứu những người hàng xóm Do Thái của họ. "Liệu họ đã phản ứng lại cách nhất quán 'yêu người như mình vậy', hay họ đã phân tích trong tâm trí họ? Tôi nghĩ rằng nó sẽ rất thú vị khi biết điều này."
Một câu hỏi lớn, và một câu hỏi mà Brown-Fleming hy vọng sẽ được trả lời bởi các tài liệu lưu trữ, liên quan đến các hành động của đấng đáng kính Piô XII vào tháng 9 năm 1943, khi dân Do Thái tại Rome bị tập trung và trục xuất. "Có một câu hỏi lớn xung quanh việc Đức Piô XII có ra lệnh giấu người Do Thái tại La Mã không. Nhiều người Do Thái đã được che giấu kể cả trên mảnh đất của Vatican. Ngài đã ra lệnh cái đó à? Ngài có biết về nó không và nói, được thôi, 'đây không phải là một ý tưởng hay vì nó khiến tài sản của Vatican gặp nguy hiểm? Có phải ngài nói, 'đúng, làm ơn và cứu những ai bạn có thể?'
"Chúng ta biết rằng người Do Thái đã được các gia đình Công giáo ở Ý và Pháp cứu thoát', Brown-Fleminh nói. Bà nói với CNA rằng bà hy vọng thời gian của mình nghiên cứu trong kho lưu trữ sẽ tiết lộ những động lực đằng sau lý do tại sao những gia đình này chọn mạo hiểm cuộc sống của họ để cứu người: Đó có phải là do thông tin từ vị giáo hoàng hay là tự phát?"
Một câu hỏi khác Brown-Fleming muốn các tài liệu lưu trữ trả lời là những gì Đức Piô XII đã biết trong thời kỳ hậu chiến, khi một "đạo luật" của Vatican đã cho phép nhiều phát xít cũ trốn sang Nam Mỹ. "Trong thời Chiến tranh Lạnh, nhiều người Đức quốc xã đã trốn thoát đến Nam Mỹ với sự giúp đỡ của Vatican - là các quan chức cấp thấp hơn. Tuy nhiên, Giáo hoàng biết bao nhiêu về điều này? Đó là một câu hỏi rất lớn. Bà cũng hy vọng tìm thấy thông tin về thái độ cá nhân của ĐGH Piô XII, đối với người Do Thái, đó là một điều gì rất khó để nhận ra trong tin tức công cộng."
Sau khi được phép đi du lịch đến Ý và kiểm tra tài liệu lưu trữ, Brown-Fleming dự định bắt đầu nghiên cứu của mình trong Lưu trữ Tông đồ của Vatican. Bà giải thích rằng có bốn phòng đọc trong kho lưu trữ, và phòng đầu tiên dành riêng cho các mục lục. Bà nói kế hoạch là tìm kiếm các từ khóa nhất định trong các mục lục.
Khi các từ khóa đó được tìm thấy, Brown-Fleming sẽ yêu cầu toàn bộ thư mục. Bà hy vọng rằng, tương tự như việc mở tài liệu lưu trữ của Giáo hoàng Piô XI, năm 2003, Bảo tàng Diệt chủng Hoa Kỳ sẽ được phép sao chép một số nội dung của tài liệu lưu trữ và giữ chúng ở Washington.
Bất kể những gì được tìm thấy, Brown-Fleming cho biết bà rất vui vì cuối cùng sẽ có câu trả lời về di sản của Giáo hoàng Piô XII, và bà tin chắc rằng bất cứ điều gì được phát hiện sẽ là một động thái tích cực cho Giáo hội.
Các tài liệu lưu trữ sẽ có thể "giải quyết những câu hỏi nào đó" về Giáo hoàng Piô XII và các hành động của Giáo hội trong Thế chiến II, "ngay cả khi các câu trả lời không luôn là tốt. Và tôi không nghĩ rằng chúng sẽ luôn như thế, bởi vì chúng tôi nói về con người và thậm chí một giáo hoàng cũng mắc lỗi". "Chúng tôi sẽ tìm thấy một bản hồ sơ hỗn hợp, nhưng ít nhất chúng tôi biết nó là gì. Sau đó, một khi chúng ta biết nó là gì, chúng ta thực sự có thể vật lộn với điều đó."
Cao Nguyẻn