Cách duy nhất để có được một người bạn chính là hãy trở thành một người bạn.

Ralph Waldo Emerson (1803-1882)
Truyen-tin.net - Sơ lược dữ kiện:

  • ♥ Tiểu sử Các Thánh: 272
  • ♥ Các Bài đọc thánh lễ: 772
  • ♥ Văn hoá, nghệ thuật: 1154
  • ♥ Tin tức, chuyên đề... 15072
  • ♥ Thư viện hình ảnh: 6916
  • ♥ Suy niệm Lới Chúa: 784
  • ♥ Video: 2269
  • ♥ Tài liệu tham khảo: 780

... cùng những sưu tập khác.
tt
Laudetur Jesus Christus - Ngợi khen Chúa Giêsu Kitô NewsFeed
-
CHUYÊN ĐỀ » Đất nước - Con người
Back TRỞ LẠI (Cập nhật: 14/06/2021 4:13:54 CH)
A  A  A
Tết Đoan Ngọ – ‘Tết kỳ lạ nhất của người Việt’
“Tháng 4 đong đậu nấu chè, ăn Tết Đoan Ngọ trở về tháng 5”

Giết sâu bọ, đeo bùa ngũ sắc, mặc áo dấu, xâu lỗ tai cho bé gái, nhuộm móng tay móng chân, đổ bệnh cho cây, khảo cây, đi sêu… là những phong tục Tết Đoan Ngọ của người Việt xưa mà Henri Oger – tác giả người Pháp mô tả lại trong bộ sách “Kỹ thuật của người An Nam” từ 2 thế kỷ trước đã thốt lên rằng đây là cái ‘Tết kỳ lạ nhất của người Việt’.

Tết Đoan Ngọ hoặc Tết Đoan Dương vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch. Không chỉ riêng ở Việt Nam hay Trung Quốc, ở nhiều nước  Á châu cũng có Tết Đoan Ngọ. Đây là một phong tục lễ Tết Á Đông gắn liền với quan niệm về sự tuần hoàn của thời tiết trong năm, mang theo ước vọng về sức khoẻ, sự thịnh vượng của người xưa.

‘Đoan Ngọ’ – mở đầu chuỗi ngày nóng nhất trong năm

Theo sách “Phong Thổ ký” thì Tết Đoan Ngọ còn gọi là Tết Đoan Dương. “Đoan” nghĩa là mở đầu, “Ngọ” là giữa trưa, Đoan Ngọ là bắt đầu lúc giữa trưa; còn Dương là mặt trời, là khí dương, Đoan Dương nghĩa là bắt đầu lúc khí dương đang thịnh. Sở dĩ Tết này được gọi là Tết Đoan Ngọ chính vì tháng 5 là tháng bắt đầu nắng to, khi dương đang thịnh như Mặt trời vào lúc giữa trưa. Và tháng 5 cũng lại là tháng Ngọ trong một năm. Bởi thế các tập tục trong dịp lễ đặc biệt này đều hướng đến mục đích tiêu độc, giải nhiệt.

Ở Trung Hoa, vào ngày lễ này, trẻ con đeo túi ngải cứu may bằng vải đỏ trước ngực để hít thở mùi dịu mát của chúng mà trừ nhiệt. Trên bàn của người Trung hầu như luôn có ấm trà ngải cứu để dùng cho cả nhà, một số nơi uống rượu nếp pha bột hùng hoàng để bảo vệ sức khoẻ.

Trong ngày này người Hàn ăn 2 loại bánh làm từ gạo là Suritteok và Yaktteok. Bánh Suritteok làm từ lá ngải, bánh Yaktteok được kết hợp gạo với nhiều loại hạt khác nhau, đều là những loại thực phẩm nguội mang tính mát để chống nóng.

Người Hàn có câu “Dano tặng quạt, đông chí tặng lịch”. Dịp lễ Dano (Tết Đoan Ngọ) diễn ra vào ngày hè, vì vậy những chiếc quạt là món quà truyền thống hấp dẫn mà họ thường trao tặng nhau để xua tan đi cái nóng bức.

Trong ngày này, người ta cúng lễ cho một tiết mới, mừng sự trong sáng và quang đãng.

Vì sao Tết Đoan Ngọ lại được gọi là Tết diệt sâu bọ?

Ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ còn được gọi bằng cái tên dân dã hơn là “Tết giết sâu bọ”. Sách Đồng Khánh địa dư chí chép: “Tết Đoan Ngọ chuẩn bị đầy đủ rượu và hoa quả lễ tổ tiên từ sáng sớm. Mọi người đều uống rượu, ăn hoa quả, gọi là giết sâu bọ…” Sở dĩ như vậy bởi trong dân gian người xưa truyền lại sự tích rằng:

Vào một ngày nọ sau vụ mùa, nông dân khắp các nẻo thôn quê đều ăn mừng vì năm ấy sản xuất nông nghiệp được mùa lớn. Nhưng chẳng bao lâu sau sâu bọ lại kéo đến dày đặc tàn phá nghiêm trọng cây trái, lương thực, thực phẩm đã thu hoạch.

Nhân dân đang đau đầu không biết phải làm cách nào để có thể giải trừ được nạn sâu bọ này, bỗng nhiên có một ông lão từ phương xa đi tới tự xưng là Đôi Truân.

Ông lão Đôi Truân ấy chỉ cho dân chúng diệt sâu bọ bằng cách mỗi nhà lập một đàn cúng đơn giản gồm có bánh tro và trái cây, sau đó thắp hương làm lễ. Nhân dân làm theo chỉ một lúc sau, sâu bọ đàn đàn lũ lũ ngã chết rũ rượi. Lão ông còn bảo thêm:

– Sâu bọ hằng năm vào đúng ngày này sẽ thường xuất hiện, chúng rất hung hăng phá phách, vì vậy mỗi năm vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch cứ làm theo những gì ta đã dặn thì sẽ trị được chúng.

Dân chúng hết thảy đều vui mừng và biết ơn Đôi Truân, định kéo nhau tới thi lễ cảm tạ thì mới hay ông lão đã biến đi đâu mất tự khi nào. Để tưởng nhớ công đức của ông lão và thể hiện nét đẹp trong truyền thống sản xuất nông nghiệp, bảo vệ mùa màng, dân chúng đặt cho ngày này là ngày ‘Tết diệt sâu bọ’, có người gọi là ‘Tết Đoan Ngọ’, vì giờ cúng thường vào giữa giờ Ngọ.

Ngày lễ không thể thiếu với người Việt

Không chỉ người Pháp thấy kỳ lạ, nhà văn Vũ Bằng từng cảm thán về sự lạ lùng của ngày lễ đặc biệt này, bởi đó là ngày lễ không thể thiếu đối với người Việt:

“Ờ, mà nghĩ cũng thật tình thật. Sống vào cái thời đại mới này, mỗi khi muốn phát động một chiến dịch gì, gây một phong trào gì, kỷ niệm một ngày lịch sử gì ta vẫn thấy dán khẩu hiệu ầm ầm, bắc loa đi cổ động nhân dân sa sả thế mà có nhiều lúc nhân dân cũng lười biếng chẳng theo; vậy mà sao cứ đến mấy ngày lễ vớ vẩn ở đâu, chẳng cần cổ động, chẳng căng biểu ngữ, chẳng hô khẩu hiệu gì mà dân vẫn cứ tự động theo răm rắp? Cứ lấy cái ví dụ người mình, nghìn nhà như một vạn nhà như một, tự động ăn Tết Đoan Ngọ thì đủ biết.

Ở thành thị vào cái tháng này, người ta lo làm ăn. Mỗi phố tổ chức lễ vào hè riềng biệt đã phờ râu ra rồi. Còn ở nhà quê, càng bận, vì tháng 5 là tháng làm mùa: Ấy thế mà tôi đố ai thuyết phục nổi nhà quê cũng như thành thị đến ngày mùng năm cứ cắm đầu làm việc, không ăn Tết Đoan Ngọ đấy. Không bao giờ, không bao giờ.” (Thương nhớ mười hai – Vũ Bằng).


Tết Đoan Ngọ là dịp người ta thường ăn tết ở nhà với gia đình. Buổi sáng sớm ngày Tết Đoan Ngọ người ta ăn bánh tro, chè hạt sen, trái cây, và rượu nếp để giết sâu bọ, bệnh tật trong người. Thường lệ người ta ăn rượu nếp ngay sau khi họ ngủ dậy.

Nhà văn Vũ Bằng hoài niệm về Tết Đoan Ngọ đặc biệt khó quên bởi món rượu nếp làm say lòng người:

“Cứ sáng mùng 5 tháng 5, các đường phố Hà Nội ngày xưa đâu cũng sang sảng tiếng rao rượu nếp. Kêu một hàng vào mua, cả nhà ăn, chỉ mất hơn hào chỉ là cùng, nhưng có phần thú hơn của nhà làm, không những vì các bà bán hàng này là những chuyên viên làm rượu nếp, mà còn vì lẽ nữa là từ cái chén đến đôi đua của họ cũng hợp lệ bộ hơn.

Cái chén đựng rượu nếp phải là những cái chén nhỏ như chén chè, còn đũa dùng thì là một thứ đũa riêng vót bằng tre cật, ngắn bằng hai ngón tay, tròn trịa, nhẵn nhụi mà lớn chỉ hơn cái tăm bông một chút… khẽ cầm đũa xới từng hạt rượu nếp lên, để lên đũa rồi thong thả nhấm nhót từng miếng nho nhỏ, be bé và cô sẽ thấy cái rượu ấy nó ngọt biết chừng nào, cái nếp ấy nó ngậm, nó thơm, nó bùi, nó bổ biết chừng nào!”


Ngày lễ “thanh khiết, sạch sẽ”

“Vào ngày Tết Đoan Ngọ họ ăn chí tử; ăn bao nhiêu thứ đó cho là chưa đủ, đến bữa trưa, nhiều nhà lại ăn bún xáo vịt, tố thêm dưa hấu rồi đi tắm với nước đun với lá chanh và vỏ bưởi. Tắm như thế, theo nhiều người, trừ được nhiều thứ bệnh.” (Thương nhớ mười hai – Vũ Bằng).

Tục tắm nước lá thường xuất hiện ở các làng quê nông thôn Việt Nam. Người ta thường đun lá mùi, lá tía tô, kinh giới, lá sả, lá tre rồi lấy ra pha tắm để tẩy trừ ‘sâu bọ’ và phòng bệnh. Mùa nóng lại tắm nước ấm có lá thơm, mồ hôi toát ra, cảm giác khoan khoái dễ chịu, làm cho con người phấn chấn, có thể trị được cảm mạo.

Một số nơi còn tắm biển lúc chính Ngọ (đúng 12 giờ trưa) được gọi là ‘tắm mồng năm’ để gột rửa hết thảy vật chất xấu quanh cơ thể, diệt trừ ‘sâu bọ’. Trong khi đó ở Trung Hoa, người ta nấu nước lá ngải, lá chương phổ hoặc lá hoa lan để tắm mát, và vì vậy Tết Đoan Ngọ còn gọi là Ngải Tiết hoặc Dục Lan Tiết.

Đối với xứ sở Kim Chi thì thay vì tắm bằng nồi lá hỗn hợp, họ dùng lá cây Thuỷ xương bồ để nấu nước gội đầu. Phụ nữ Hàn Quốc tin rằng, nếu muốn tóc suôn mượt óng ả thì phải gội đầu bằng thảo dược này. Đàn ông Hàn Quốc thì quấn rễ cây xung quanh thắt lưng để xua đuổi tà ma và bảo vệ mình khỏi những linh hồn xấu rình rập.

Trong văn hoá truyền thống, Tết Đoan Ngọ là một ngày lễ “thanh khiết, sạch sẽ”, mọi người vào ngày này đều cần lau dọn nhà cửa, quét tước sân vườn, treo nhành ngải, treo cành cây xương bồ, vẩy nước Hùng Hoàng (khoáng vật có sắc vàng dùng làm thuốc, có thể giải độc), uống rượu Hùng Hoàng trừ khuẩn phòng bệnh... Trong mùa hè nóng bức có thể trừ tà, phòng độc. Vì thế mà gọi ngày lễ này là một ngày lễ “thanh sạch”.

Ngày lễ đuổi tà, trừ độc, trị bệnh

Cuốn hoạ “Đoan dương cố sự đồ” của hoạ gia Từ Dương trong thời đại nhà Thanh sáng tác, gồm 8 trang, mỗi một bức họa khắc hoạ hoạt động của con người cổ xưa trong ngày Tết Đoan Ngọ, tiết lộ ý nghĩa Tết Đoan Ngọ của người xưa. Trong đó có bức “Thải dược thảo”, với đề tự “Buổi trưa ngày mồng 5 đi hái cỏ thuốc chữa bệnh, vô cùng hiệu nghiệm”.

Theo quan niệm truyền thống, mỗi loại thảo mộc đều có công dụng riêng, vào giờ Ngọ ngày Đoan ngọ được tin là thời khắc dược tính đạt mức cao nhất. Những loại lá thuốc được thu hái nhiều nhất trong ngày này là trà xanh, ngải cứu, đinh lăng, lá mua, ích mẫu, tía tô, kinh giới, bồ công anh, sen, lá vối, lạc tiên, lá đơn đỏ… tuỳ thuộc vào từng địa phương.

Lá và thân cây ngải có mùi vị khá nồng, có tác dụng diệt các loại côn trùng như muỗi, kiến, ngoài ra còn có thể lọc sạch không khí. Cây xương bồ cũng vậy, dân gian thường tin chúng có tác dụng trừ tà miễn dịch. Vì thế từ thời nhà Hán đến nay, nhà nhà đều cắm cành ngải trong Tết Đoan Ngọ, sau này đến thời Đường chuộng cây xương bồ hơn. Còn có nhà đem lá ngải tạo thành hình người, treo trước cửa nhà.

Vào buổi trưa ngày 5 tháng 5 âm lịch hằng năm, mọi người sẽ lên núi để hái các loại thảo mộc, cỏ thuốc, nó có tác dụng bài trừ khí bệnh. Trong tiết Đoan Ngọ, vùng núi yên tĩnh, vang động tiếng gió, tiếng nước khe suối róc rách hoà quyện vào nhau.

Ngay sau khi lên núi không lâu, một người lớn và một cậu bé tựa hồ như bị chìm đắm trong ngọn núi yên tĩnh này. Trong tâm trí họ dường như chỉ có thảo mộc, đặc biệt vào lúc buổi trưa, thảo mộc được hái sẽ có tác dụng hiệu quả nhất trong chữa trị.

Phong tục Tết Đoan Ngọ ở Trung Quốc, Việt Nam cũng như Hàn Quốc đều phát sinh trong quá trình sống và cách ứng xử với thiên nhiên của người dân xưa. Qua các giai đoạn lịch sử, phong tục này gắn thêm các ý nghĩa giáo dục đạo đức xã hội và quan niệm tâm linh, làm cho Tết Đoan Ngọ trở thành một phong tục văn hoá thể hiện sâu sắc các đặc trưng cơ bản của tính cách văn hoá dân tộc. 

Những lễ nghi truyền thống cũ xưa, mà chứa trong đó bao nhiêu là quy luật của trời đất, âm dương, ngũ hành, gửi gắm bao nhiêu là ý tình, mong ước của dân chúng về việc được sống một đời hoà hợp với tự nhiên ấy, chính là hồn dân tộc, không bao giờ mất trong lòng mỗi người dân Việt.

Đan Thư
Ghi lại phản hồi, xin nhấn vào »  Nhập ý kiến của bạn:
Ý kiến - nhận xét của bạn về bài:

Tết Đoan Ngọ – ‘Tết kỳ lạ nhất của người Việt’

Tên:
Email:
Ý kiến - nhận xét - Comments:

  (hoặc nhấn phím ESC hoặc nhấn vào khung nền)

Chưa có ý kiến   Pending (3)
TIN - BÀI KHÁC   481 tin bài trong CHUYÊN ĐỀ » Đất nước - Con người
  Chú hề Marco Rodari mang lại nụ cười cho các trẻ em bất hạnh | Vatican News
  ĐTC gửi thư chia buồn trong lễ an táng bé Indi Gregory | Vatican News
  Bé Indi Gregory qua đời sau khi bị rút máy thở. ĐTC Phanxicô cầu nguyện cho bé và cha mẹ của em | Hồng Thuỷ
  Mẹ của một con tin bị Hamas bắt cóc cảm ơn nỗ lực của ĐTC giúp đưa họ về nhà | Vatican News
  Sách mới về cuộc đời của Đức Thánh Cha Phanxicô | Vatican News
  Sơ Saleh: Cuộc điện thoại của Đức Thánh Cha mang lại cho chúng tôi can đảm | Vatican News
  ‘Chúa đang chuyển động’: Ngày Giới trẻ Thế giới kêu gọi và thay đổi thế hệ mới | K.V. Turley
  Vatican vinh danh ĐHY Nguyễn Văn Thuận | Hannah Brockhaus
  Nguồn gốc và ý nghĩa của tục mừng tuổi ngày Tết | An Hoà
  Khai quật hồ Silôê nơi Chúa Giêsu chữa người mù | CNA Staff
  Bênêđictô XVI, vị Giáo hoàng của những bất ngờ | Cao Nguyên
  Bức thư Giáng Sinh tuyệt đẹp mà ĐGH Bênêđíctô XVI đã viết cho Chúa Hài Đồng Giêsu khi còn nhỏ | Staff
  Đức Thánh Cha tri ân 3 người sống theo mẫu gương Mẹ Têrêsa Calcutta | Ngọc Yến
  Vị Tử đạo trẻ được mệnh danh là ‘Maria Goretti của Brazil’ được phong chân phước | CNA Staff
  Vài chuyện lạ qua các kỳ thi khoa bảng ở Việt Nam | Trần Hưng
  75% các nhà tài trợ bỏ tiền để trùng tu Nhà thờ Đức Bà Paris là người Mỹ. Tại sao? | Theresa Civantos Barber
  Sự tôn vinh của UNESCO đối với Thánh Têrêsa thành Lisieux | Cao Nguyên
  Khoản “đầu tư” đặc biệt của 3 sinh viên Mỹ khi tìm thấy gần tỷ đồng trong ghế sofa cũ | Trúc Nhi
  Người Công giáo Việt Nam tạo nên một phần sống động của Giáo hội Hoa Kỳ ngày nay | Cao Nguyên
  Chính phủ Ortega ra lệnh giải tán Dòng Thừa sai Bác ái ở Nicaragua | CNA Staff
Tìm kiếm trong phần Tin - Bài này
 [Tìm tên bài, tên tác giả, nội dung...]
Ý CẦU NGUYỆN THÁNG 3-2024
Cầu nguyện cho những vị tử đạo mới
Chúng ta hãy cầu nguyện để những ai có nguy cơ phải mất mạng sống vì Tin Mừng tại các nơi khác nhau trên thế giới, làm giàu cho Giáo Hội bởi lòng dũng cảm và sự nhiệt thành truyền giáo của họ.
For new martyrs
Pope Francis urges the faithful to pray during March for “those who risk their lives for the Gospel in various parts of the world.”
Phim - Nhạc - Suy niệm
Xem chuyên mục Media Online
Từ Điển Online:     

Truyền Tin

Email: tt.march25@gmail.com

Website: truyen-tin.net

Online since: May 2010

Tìm kiếm nội dung
(Gõ từ khóa vào vào khung dưới đây)
Tìm kiếm trong Google
Nhấn vào >> Google Search

Liên hệ

Đặt làm trang chủ

@