Cách đây 5 năm, ngày 17/8/2016, với Tự sắc “Sedula Mater” (Người Mẹ Ân cần), Đức Thánh Cha Phanxicô đã chính thức thành lập Bộ Giáo dân, Gia đình và Sự sống, đồng thời bổ nhiệm Đức cha Kevin Joseph Farrell, lúc đó là Giám mục của Giáo phận Dallas, Hoa Kỳ, làm tổng trưởng. Trong Công nghị Hồng y cùng năm được cử hành ngày 19/11, Đức Thánh Cha đã phong Đức cha Kevin Joseph Farrell làm hồng y. Bộ mới này hợp nhất hai Hội đồng Toà Thánh là Hội đồng Toà Thánh về Giáo dân và Hội đồng Toà Thánh về Gia đình.
Trong một cuộc phỏng vấn gần đây dành cho Vatican News, Đức Hồng y Tổng trưởng đã giải thích về sứ vụ cũng như các hoạt động cụ thể của Bộ Giáo dân, Gia đình và Sự sống.
Sợi dây liên kết ba thực tại: Giáo dân, Gia đình và Sự sống
Trước hết, Đức Hồng y Farrell cho biết sứ vụ của Bộ liên quan đến yếu tố chung, liên kết các lĩnh vực giáo dân, gia đình và sự sống, như một sợi chỉ đỏ có thể nhìn thấy trong vai trò chính yếu của giáo dân trong Giáo hội: chính giáo dân được mời gọi để đào tạo những giáo dân khác trong đời sống Kitô và đảm nhận những trách nhiệm lớn trong các giáo xứ và trong các giáo phận. Chính giáo dân, đặc biệt là giới trẻ, được kêu gọi đóng góp sáng tạo và “có tầm nhìn xa” cho Giáo hội và trở thành những người truyền giáo cho bạn bè đồng trang lứa. Hơn ai hết, chính giáo dân đã kết hôn có thể đảm nhận trách nhiệm chuẩn bị hôn nhân và đồng hành với các cặp vợ chồng khác. Chính giáo dân phải có mặt trong thế giới chính trị để hướng dẫn các chính phủ áp dụng các biện pháp thích hợp nhằm bảo vệ sự sống, đem lại ích lợi cho gia đình, người già, người trẻ, người khuyết tật hoặc những người trải qua nhiều hình thức yếu đuối khác. Đây cũng là mong muốn của Đức Thánh Cha đối với Bộ Giáo dân, Gia đình và Sự sống: trở thành một cơ quan của Toà Thánh thúc đẩy giáo dân trong mọi lĩnh vực, dân sự và giáo hội, khắc phục những hình thức khô khan của thái độ giáo sĩ trị vẫn tồn tại ở một số quốc gia. Đức Thánh Cha muốn đánh thức vai trò này của mọi giáo dân, trong mọi hoàn cảnh xã hội.
Hoạt động đào tạo giáo dân
Hoạt động của Bộ Giáo dân, Gia đình và Sự sống đặc biệt chú ý đến việc đào tạo giáo dân ở mọi cấp độ, cho mọi thành phần: giới trẻ, gia đình, các phong trào của Giáo hội, bao gồm những khía cạnh: đức tin, đời sống thiêng liêng, hoạt động tông đồ, chứng tá Kitô giáo trong xã hội, văn hoá và chính trị.
Cụ thể, trong thời gian gần đây, sau một cuộc nghiên cứu về các đề tài trên, cùng với các hội đồng giám mục, một cuộc họp làm việc đã được tổ chức với tựa đề "Thúc đẩy và đào tạo giáo dân. Những thực hành tốt", với sự tham gia của khoảng 40 đại diện của các hội đồng giám mục trên thế giới, mục đích là để xác định những sáng kiến tốt nhất trong việc đào tạo giáo dân, giúp họ thể hiện trọn vẹn ơn gọi và sứ vụ lãnh nhận từ Bí tích Thánh Tẩy, theo sự đa dạng của các nền văn hoá và truyền thống của mỗi quốc gia.
Tại cuộc gặp gỡ này, Bộ đã cung cấp các phương thức hỗ trợ và khuyến khích các sáng kiến đào tạo giáo dân, cũng như việc chuẩn bị bí tích cho các giáo phận. Bộ cũng đã tạo ra một trang web (laityinvolved.org), trong đó các sáng kiến và "những thực hành tốt nhất" về truyền giáo, đào tạo và thăng tiến tín hữu được trình bày cho giáo dân đang hoạt động ở nhiều nơi khác trên thế giới, đã chứng tỏ hiệu quả ở một quốc gia cụ thể và có thể được đề xuất ở nhiều nơi khác. Đây là một công cụ mà Bộ muốn đưa vào để phục vụ các tác nhân mục vụ, các phong trào giáo dân và tất cả những ai quan tâm đến việc đào tạo giáo dân.
Văn phòng Phụ nữ và Thể thao
Trong lĩnh vực này giáo dân cũng có chỗ đứng trong 2 văn phòng đặc biệt, tuy ít được biết đến, nhưng có tầm quan trọng mục vụ: Văn phòng "Phụ nữ" được kêu gọi để đào sâu suy tư của Giáo hội về căn tính và sứ vụ của phụ nữ trong Giáo hội và trong xã hội - một sự quan tâm đặc biệt của Đức Thánh Cha Phanxicô - và Văn phòng “Giáo hội và thể thao”, nhằm mục đích trở thành một “đài quan sát” của thế giới thể thao để khơi dậy trong các Giáo hội địa phương một sự nhạy cảm mới đối với việc chăm sóc mục vụ môi trường thể thao.
Người trẻ và gia đình
Những người trẻ có một vị trí đặc biệt trong thế giới của giáo dân. Theo nghĩa này, Bộ diễn giải sự quan tâm của Giáo hội dành cho người trẻ, thúc đẩy các sáng kiến của Đức Thánh Cha trong lãnh vực mục vụ giới trẻ. Trong khuôn khổ này, đòi hỏi phải có sự đầu tư lớn của Bộ cho việc tổ chức Ngày Quốc tế Giới trẻ.
Trong một lĩnh vực quan trọng khác thuộc thẩm quyền của Bộ, đó là lĩnh vực Gia đình và Sự sống, việc chăm sóc mục vụ gia đình, việc bảo vệ nhân phẩm và ích lợi của gia đình được đặt ở trung tâm, dựa trên nền tảng của Bí tích Hôn Nhân; quyền và trách nhiệm của họ được ưu tiên trong Giáo hội và trong xã hội dân sự. Bộ tổ chức các hội nghị và sự kiện quốc tế về gia đình. Bộ theo dõi các hoạt động của các học viện, hiệp hội, phong trào Giáo hội và các tổ chức Công giáo, trong nước và quốc tế, với mục đích phục vụ lợi ích của gia đình. Bộ cũng quan tâm đến việc đào sâu giáo lý về gia đình và việc phổ biến giáo lý qua việc dạy giáo lý. Với mong muốn cung cấp các công cụ đào tạo cụ thể, Bộ ủng hộ các nghiên cứu về linh đạo hôn nhân và gia đình, đưa ra các hướng dẫn cho các chương trình nhắm đến những người chuẩn bị kết hôn và các vợ chồng trẻ, và hỗ trợ các gia đình trong việc đào tạo những người trẻ trong đức tin và trong đời sống Giáo hội và dân sự, đặc biệt chú ý đến đối thoại liên thế hệ, cũng như đối với người nghèo và người bị gạt ra ngoài lề xã hội. Cuối cùng, Bộ thúc đẩy sự cởi mở của các gia đình đối với việc nhận nuôi và nuôi dưỡng trẻ em và chăm sóc người già.
Hoạt động bảo vệ sự sống
Bộ còn hỗ trợ và phối hợp các sáng kiến bảo vệ sự sống con người từ khi thụ thai đến khi chết tự nhiên, ủng hộ các nhu cầu của con người trong các giai đoạn tiến triển khác nhau; thúc đẩy và khuyến khích các tổ chức, hiệp hội giúp đỡ phụ nữ và gia đình đón nhận và bảo vệ hồng ân sự sống, đặc biệt trong trường hợp gặp khó khăn khi mang thai, và ngăn chặn phá thai; hỗ trợ các chương trình và sáng kiến giúp các phụ nữ đã từng phá thai. Bên cạnh đó, Bộ còn có trách vụ nghiên cứu và thúc đẩy việc đào tạo các tín hữu theo giáo lý luân lý Công giáo và Huấn quyền của Giáo hội, về các vấn đề chính của y sinh học và luật, các hệ tư tưởng liên quan đến đời sống và thực tế của con người.
Tổ chức Ngày Quốc tế Giới trẻ
Trong số các hoạt động của Bộ Giáo dân, Gia đình và Sự sống, có các sự kiện quan trọng gây chú ý trên thế giới. Trước hết là chuẩn bị cho Ngày Quốc tế Giới trẻ.
Việc chuẩn bị cho sự kiện này đòi hỏi một nỗ lực tổ chức và phối hợp giữa Toà Thánh, uỷ ban tổ chức địa phương và các giáo phận của mọi châu lục, thực tế là diễn ra "trong một chu kỳ liên tục". Trong những năm qua, Ngày Quốc tế Giới trẻ đã trở thành một những sự kiện gây tiếng vang trên thế giới, không chỉ ở khía cạnh Giáo hội mà còn ở mặt xã hội, đặc biệt là đối với các quốc gia tổ chức.
Với sự kiện này, Bộ chuẩn bị những buổi giáo lý trước buổi gặp gỡ của Đức Thánh Cha, chọn người báo cáo và tổ chức các cuộc gặp gỡ cho các nhóm ngôn ngữ. Mặt khác, về công tác hậu cần của cuộc họp, chuẩn bị không gian cử hành và họp mặt và tất cả việc quản lý phức tạp của việc đón tiếp, được giao cho giáo phận địa phương nơi tổ chức sự kiện, nhưng Bộ cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ uỷ ban.
Ngày Quốc tế Giới trẻ thường diễn ra ba năm một lần, trong khi ở các Giáo hội địa phương được tổ chức hằng năm. Mục tiêu mà Bộ đề xuất là làm cho sự kiện trở thành một hành trình huyến luyện liên tục, loan báo Tin Mừng và đồng hành với những người trẻ để những ngày này thực là những ngày vui tươi có chiều sâu giúp người trẻ lớn lên và trưởng thành, để lại cho họ những thành quả lâu dài. Với mục đích này, Bộ đang làm việc để khuyến khích các hội đồng giám mục quan tâm nhiều hơn nữa đối với Ngày Giới trẻ. Bộ đã cho cung cấp tài liệu “Hướng dẫn Mục vụ cho việc cử hành Ngày Quốc tế Giới trẻ tại các Giáo hội đại phương”, nội dung cung cấp các chỉ dẫn về cách cử hành, và khuyến khích tổ chức ở những nơi chưa được dự kiến trước.
Đại hội Gia đình Thế giới
Về Đại hội Gia đình Thế giới, trong những năm qua, cuộc gặp gỡ này cũng là một trong những sự kiện quan trọng được mọi người quan tâm chú ý. Vì vậy, đối với Toà Thánh và Giáo phận tổ chức ngày gặp gỡ các gia đình trên thế giới đòi hỏi một sự chuẩn bị lâu dài với nhiều nỗ lực. Bộ Giáo dân, Gia đình và Sự sống chủ yếu được giao phó việc chuẩn bị cho Đại hội Thần học - Mục vụ Quốc tế, diễn ra trong những ngày đầu của sự kiện, trong đó thành phần tham gia gồm các giám mục phụ trách mục vụ chăm sóc gia đình và sự sống, các cặp vợ chồng được hội đồng giám mục uỷ nhiệm, các chuyên gia, đại diện các phong trào và hiệp hội gia đình và nói chung là tất cả các gia đình muốn trải qua những ngày huấn luyện và chia sẻ, trong bầu khí tình bạn, cử hành và cầu nguyện. Năm tới, Đại hội Gia đình Thế giới lần thứ 10 sẽ có tầm quan trọng đặc biệt, đánh dấu sự kết thúc của Năm "Gia đình Amoris Laetitia".