Nếu bạn không yêu thương người anh em của mình, thì bạn không thể yêu mến Thiên Chúa. Đức Thánh Cha đã nhắc nhớ điều ấy trong thánh lễ thứ năm ngày 10/01/2019 tại Nhà nguyện Thánh Marta. Ngài nhấn mạnh rằng chính đức tin đem lại cho ta sức mạnh để cầu nguyện cho tất cả mọi người, kể cả những kẻ thù địch. Đức tin cũng cho ta sức mạnh vượt thắng những thái độ ghen ghét đố kỵ, và không để cho việc nói hành nói xấu có cơ hội phát triển.
Tinh thần thế gian là kẻ nói dối
Trong Thư thứ nhất của Thánh Gioan Tông Đồ trong phụng vụ hôm nay, thánh tông đồ nói về tính thế gian. Khi nói người được Thiên Chúa sinh ra, thì có khả năng chiến thắng thế gian, ngài nói về cuộc chiến mỗi ngày với tinh thần thế gian, đó là dối trá, thứ tinh thần bề ngoài, không có sự nhất quán. Còn tinh thần của Thiên Chúa là chân lý. Tinh thần của thế gian là thứ tinh thần của hư danh, của những thứ không có sức mạnh, không có nền tảng và sẽ bị sụp đổ. Cũng giống như bánh ngọt ở vùng Carnevale, tiếng địa phương gọi là “le bugie”, nghĩa là “những lời nói dối”. Nó là loại bánh xốp, không đặc chắc, có đầy không khí bên trong. Cũng thế tinh thần thế gian rỗng tuếch và nó lừa dối bởi vì nó là con của kẻ nói láo.
Tinh thần thế gian luôn chia rẽ gia đình, cộng đoàn và xã hội
Thánh tông đồ cho chúng ta thấy con đường cụ thể của Thần Khí Thiên Chúa, là con đường không đưa đến sự tưởng tượng: nói và làm phải thống nhất với nhau. Nếu bạn có nơi mình Thần Khí Thiên Chúa, bạn sẽ làm những điều tốt lành. Và Thánh Gioan nói một điều “rất đời thường”: Ai không yêu thương người anh em mà mình nhìn thấy, thì không thể yêu mến Thiên Chúa, Đấng mà mình không nhìn thấy. Nếu bạn không có khả năng yêu điều gì đó mình nhìn thấy, làm sao bạn có thể yêu điều bạn không thấy? Đó chính là tưởng tượng đấy. Yêu thương điều mà mình nhìn thấy, điều mình có thể chạm tới, điều gì có thực, chứ không phải những thứ tưởng tượng mà mình không thấy.
Nếu bạn không yêu Thiên Chúa cách cụ thể, thì bạn chẳng thật lòng yêu mến Thiên Chúa. Còn tinh thần của thế gian là thứ tinh thần chia rẽ và khi nó dính vào gia đình, cộng đoàn và xã hội rồi, nó sẽ gây ra chia rẽ. Luôn luôn là thế. Và khi sự chia rẽ nảy sinh, nó dẫn đến thù hận và chiến tranh. Thánh Gioan đi xa hơn nữa, ngài nói: “Nếu một người nói ‘tôi yêu mến Thiên Chúa’ mà lại ghét anh em mình thì đó là kẻ nói dối. Đó chính là con cái của tinh thần thế gian, hoàn toàn dối trá, chỉ là thứ bề ngoài giả tạo. Và điều này giúp chúng ta tự vấn: tôi có yêu mến Thiên Chúa không? Chúng ta dùng tiêu chuẩn này và nhìn xem chúng ta có yêu mến người anh em mình không. Chúng ta thử xem: chúng ta có yêu mến người ấy không.
Có ba dấu hiệu cho thấy một người không yêu thương người anh em mình. Cười cũng có nhiều kiểu khác nhau. Những chú hề trong rạp xiếc cười đó, nhưng nhiều lần họ khóc trong lòng. Vì thế, hãy cầu nguyện cho những người thân cận, cho cả người tôi không ưa, và những người mà tôi biết là họ không muốn điều tốt đẹp cho tôi. Như Chúa Giêsu đã dạy, hãy cầu nguyện cho cả những người thù ghét ta, cả những kẻ thù nữa. Nếu tôi không cầu nguyện như thế, đó là dấu hiệu cho thấy tôi không yêu mến. Vì thế, câu hỏi mà tất cả chúng ta đều phải tự hỏi mình: tôi có cầu nguyện cho người khác không? Cho tất cả mọi người, và với từng con người cụ thể.
Dấu hiệu thứ hai là khi tôi nhận thấy nơi mình có cảm xúc ghen ghét, đố kỵ và tôi muốn người ấy gặp nạn hoặc bị thế này thế khác… Đó là dấu hiệu tôi không yêu mến. Hãy dừng lại ở đó. Đừng để cảm xúc ấy lớn lên. Chúng rất nguy hiểm. Đừng để chúng lớn lên.
Và dấu hiệu xuất hiện nhiều hơn cả là tôi không yêu người thân cận. Đó là nói hành. Hãy đặt chính mình vào trong trái tim vào trong suy nghĩ của mình và ta thấy rõ: nếu tôi nói hành thì tôi không yêu mến Thiên Chúa chút nào bởi vì việc nói xấu đang làm hại người khác. Những lời nói xấu như những viên kẹo mật ong. Chúng ngon lắm, người ta lấy hết cái này rồi lại kéo ra cái khác và rồi bụng bị đau vì có nhiều kẹo quá. Bởi viên kẹo nói xấu, nó rất ngon nhưng nó gây phá hoại. Và đây là một dấu hiệu cho thấy tôi không yêu mến.
Đức tin cần thiết trong cuộc chiến chống lại tinh thần thế gian
Nếu một người thôi không nói xấu nữa: tôi muốn nói rằng người ấy là người rất gần gũi Thiên Chúa, bởi vì không nói xấu nghĩa là bảo vệ người hàng xóm, bảo vệ Thiên Chúa nơi người thân cận.
Chúng ta thắng tinh thần thế gian bằng tinh thần này của đức tin: hãy tin rằng Thiên Chúa ở nơi anh chị em của mình. Chính đức tin chiến thắng thế gian. Chỉ với thật nhiều đức tin ta mới có thể bước đi trên con đường này, chứ không phải bằng những suy nghĩ tốt lành mang tính con người. Không thể nào, điều đó không giải quyết được. Chúng chỉ giúp ích nhưng không giải quyết được cuộc chiến. Chỉ có đức tin mới đem lại cho chúng ta sức mạnh để không nói xấu, để cầu nguyện cho tất cả mọi người. Chính Thiên Chúa đòi hỏi chúng ta thứ tình yêu cụ thể. Hãy yêu mến Thiên Chúa: nhưng nếu bạn không yêu thương người anh em của mình, bạn không thể nào yêu mến Thiên Chúa. Và nếu bạn nói bạn yêu thương người anh em mình mà trong thực tế nếu bạn không yêu, bạn ghét bỏ, thì bạn là kẻ nói dối.
Trần Đỉnh, SJ