Chúa Nhật 20-10-2019, Thượng HĐGM về miền Amazon tiến hành được 2 phần 3 chương trình.
ĐHY Hummes, OFM
Qua những bài phát biểu trong 2 tuần qua và ngay từ ngày đầu tiên, ĐHY Tổng Tường trình viên Claudio Hummes đã nói: “Tình trạng thiếu LM để cử hành các bí tích khiến cho các cộng đoàn thổ dân vùng sâu vùng xa ở Amazon ít được lãnh nhận các bí tích. Điều này có nghĩa là việc săn sóc mục vụ, với những cuộc viếng thăm thỉnh thoảng, là điều không thích hợp. Tỷ lệ LM ở các nước Châu Mỹ Latinh là: 1 linh mục cho 7.800 tín hữu Công giáo, và tại một số nơi ở miền Amazon, cứ 15.000 tín hữu Công giáo hoặc hơn nữa mới có 1 linh mục.”
Theo ĐHY Hummes, việc tham dự thánh lễ, ít là ngày Chúa Nhật, là điều thiết yếu để phát triển đầy đủ và từ từ cho các cộng đoàn Kitô và để họ cảm nghiệm thực sự Lời Chúa trong đời sống. Vì thế cần xác định những con đường mới cho tương lai.
Vấn đề được nói đến từ 6 thập niên
Thực ra, vấn đề mục vụ liên quan đến tình trạng thiếu linh mục và đề nghị truyền chức LM cho giáo dân có gia đình không phải là điều phát sinh ngày nay, nhưng đã có căn cội cách đây ít là gần 6 thập niên. Thực vậy, vào thời Công đồng Vatican II, đã có những phúc trình về vấn đề này. Ví dụ, trong một phúc trình người ta đọc thấy: tại vùng Manãos ở Brazil có 50.000 giáo dân mà chỉ có 2 LM. Trong phần còn lại của miền Amazon, chỉ có 5, 6 LM di chuyển trong vùng mênh mông ấy! Có vị khác khẳng định rằng: “Từ 200 năm nay, chẳng có ai bận tâm lo lắng cho những giáo dân bất hạnh ấy; chẳng có thừa sai nào để rao giảng Tin Mừng cho họ, để rửa tội và cứu vớt họ!”
Trong Công đồng Vatican II
2 đoạn trên đây trích từ một bản tường trình về các cứ điểm truyền giáo tại vùng Amazon ở Brazil do cha Limbour thuộc Dòng Chúa Thánh Linh soạn và mô tả tình trạng vào cuối thập niên đầu tiên của thế kỷ 20.
Tại Công đồng Vatican II, Đức cha Pedro Paulo Koop, GM Giáo phận Lins ở Brazil, đã thỉnh cầu Giáo Hội truyền chức LM cho những người có gia đình. Văn bản bài phát biểu này được nạp cho Ban Tổng Thư ký của Công đồng, rồi chuyển cho các nghị phụ và được 43 vị ủng hộ, nhưng không hề được đọc tại Hội trường của Công đồng, vì ĐGH Phaolô VI không chấp thuận. Trong thư đề ngày 10-10-1965 gửi ĐHY Eugenio Tisserant, Chủ tịch Hội đồng Chủ tịch của Công đồng, ĐTC thấy rằng một cuộc thảo luận về vấn đề này là điều không thích hợp tại Công đồng. Nhưng chỉ 2 ngày sau đó, báo Le Monde (Thế giới), thuộc phe cấp tiến ở Pháp, đã đăng văn bản bài phát biểu của Đức cha Koop. Các GM khác của Brazil đã phê bình việc làm này. Đường hướng của ĐTC Phaolô VI được trình bày sau đó trong sắc lệnh “Presbyterorum Ordinis” về sứ vụ LM, trong đoạn 16 có khẳng định tương quan thích hợp giữa sự độc thân với chức linh mục.
Vấn đề tiếp tục được nói đến
Nhưng lập trường rõ ràng của ĐGH Phaolô VI trong Công đồng không đủ để loại bỏ vấn đề truyền chức LM cho những người có gia đình, quen gọi là viri probati. Chỉ cần nhắc đến Công nghị chung của các giáo phận ở Đức, tiến hành từ năm 1971 đến 1975, trong đó đề nghị truyền chức LM cho những người nam chín chắn có gia đình lại được đề ra, trong trường hợp thiếu LM. Và trong một số Thượng HĐGM thế giới tại Roma, đề nghị này thỉnh thoảng lại được một số GM tại những miền quá thiếu thốn LM đề ra, nhưng lần nào cũng bị các nghị phụ và các vị Giáo Hoàng loại bỏ và không coi đó là một giải pháp thích hợp để giải quyết tình trạng thiếu LM.
ĐGH Gioan Phaolô II
Đặc biệt ĐGH Gioan Phaolô II, trong Thượng HĐGM thế giới kỳ 8 vào năm 1990, đã nói: “Giải pháp truyền chức LM cho những người có gia đình không nên cứu xét và cần phải giải quyết vấn đề này bằng các phương thế khác. Như đã biết, quá nhiều khi người ta nói đến việc truyền chức LM cho những người có gia đình trong khuôn khổ một chiến dịch tuyên truyền có hệ thống chống luật độc thân linh mục. Sự tuyên truyền ấy được sự hỗ trợ và đồng lõa của một số cơ quan truyền thông. Vì thế cần mau lẹ tìm kiếm các giải pháp cho vấn đề mục vụ đáng lo âu này.”
Dưới thời ĐGH Bênêđictô XVI, ngài tái khẳng định lập trường của Giáo Hội không chấp nhận giải pháp truyền chức LM cho các viri probati trong dịp Thượng HĐGM Thế giới năm 2005 về Bí tích Thánh Thể. Các nghị phụ trong công nghị GM thế giới này đã quyết liệt bác bỏ giải pháp này, tuy nhìn nhận có tình trạng thiếu LM trầm trọng tại một số miền.
Trong Thượng HĐGM hiện nay về miền Amazon, Đức cha Erwin Krauetler 80 tuổi người Áo, cho biết 2 phần 3 các GM miền Amazon ủng hộ giải pháp truyền chức LM cho những người nam có gia đình.
Thái độ thận trọng
Tuy nhiên, cũng có một số nghị phụ kêu gọi thận trọng và nói rằng việc truyền chức như thế vẫn không giải quyết được vấn đề. Ví dụ, Đức Cha Wellington Tadeu de Queiroz Vieira, 51 tuổi, GM Giáo phận Cristalandia ở Brazil, đã khẳng định như trên trong cuộc họp báo hôm 16-10 vừa qua và nói: “Chúng ta có những vấn đề khác nữa, nhưng vấn đề chính cần phải được giải quyết là sự thiếu nhất quán, sự bất trung của chúng ta, và những xì căng đan, sự thiếu đời sống thánh thiện nhiều khi là chướng ngại cản trở những người trẻ theo đuổi con đường linh mục.”
Đức cha Queiroz nói thêm: “Chúng ta phải để dân chúng nghe tiếng gọi của Chúa Giêsu, và nhiều khi vì những hành động của chúng ta, họ không thể nghe tiếng Chúa. Nếu tôi sống thánh thiện, thì tôi sẽ không có vấn đề về các thừa tác viên thánh chức, vì những người trẻ đang tìm kiếm các giá trị và những điều mà họ có thể tin tưởng, và tôi không thể tin rằng Chúa Giêsu không còn sức thu hút nữa.”
Trong cuộc họp báo, Đức cha Queiroz cũng nói đến một chiếu kích khác trong cuộc thảo luận về tình trạng thiếu linh mục hiện nay, đó là sự phân phối chênh lệch các linh mục. Trong nội địa một quốc gia, nhiều khi các linh mục không chấp nhận những bổ nhiệm có nhiều cam go cơ cực... Tình trạng thiếu linh mục có thể được dịu bớt nếu chúng ta hoạt động tốt đẹp hơn, nhưng nhiều khi các linh mục không có tinh thần truyền giáo, không sẵn sàng đi tới những vùng biên giới, những vùng có những khó khăn.
Cổ vũ chứng tá thánh thiện của LM
Một vài nghị phụ tuyên bố trong Thượng HĐGM hiện nay rằng: tình trạng thiếu LM không phải chỉ là vấn đề ở miền Amazon, nhưng là trong hầu hết thế giới Công giáo. Vì thế, trước tiên cần xét mình nghiêm túc về ơn gọi LM ngày nay: sự thiếu thánh thiện là chướng ngại cản trở chứng tá Tin Mừng, các mục tử không luôn luôn mang theo mình hương thơm của Chúa Kitô và rốt cuộc làm cho đoàn chiên xa rời, những người mà các LM được kêu gọi hướng dẫn.
Cũng nên nói thêm rằng trong cuộc phỏng vấn dành cho trang mạng Crux ở Mỹ, Đức TGM Trưởng Shevchuk, Giáo chủ Công giáo Ucraina Đông phương là Giáo Hội không có luật độc thân linh mục, đã nói: Nếu tôi phải đưa ra một lời khuyên cho các GM dự Thượng HĐGM Amazon, tôi sẽ nói: “Xin các Đức cha đừng tìm những giải pháp dễ dàng cho những vấn đề khó khăn.” (Crux 11-9-2019)
G. Trần Đức Anh OP