SÃO PAULO - Ít nhất 9 linh mục ở Brazil đã tự sát vào năm 2021, làm dấy lên lo ngại về sức khoẻ tâm thần của các giáo sĩ ở quốc gia Nam Mỹ này.
Trong số các yếu tố chính có thể dẫn đến tự tử là chứng trầm cảm trong công việc và hội chứng kiệt sức; các linh mục cũng phải đối diện với khối lượng công việc quá mức và một nền văn hoá thể chế mà nhiều khi có thể gây ra sự cô đơn.
Một yếu tố khác dường như được kết nối với phản ứng mạnh mẽ và hấp tấp của Giáo hội trong các trường hợp bị nghi ngờ lạm dụng và quấy rối tình dục. Lo sợ các tai tiếng trên mạng xã hội, một số linh mục – bất kể có tội hay không – xem ra đang gặp khó khăn trong việc đối phó với các giao thức mới của Giáo hội.
Trường hợp gần đây nhất xảy ra vào ngày 7 tháng 11, khi Cha José Alves de Carvalho, 43 tuổi, được tìm thấy đã chết tại nhà xứ ở thành phố Bom Jesus, bang Piauí. Cha De Carvalho gần đây đã bị buộc tội lạm dụng một cô gái 14 tuổi, dẫn đến việc bị tạm đình chỉ ad cautelam, nghĩa là “như một biện pháp phòng ngừa”. Sau khi quyết định tạm đình chỉ này được đưa ra, một ngày sau, ngài tự sát.
Cách thức quản lý của hàng giáo phẩm bị cáo buộc là kém cỏi trong các trường hợp như trường hợp của Cha De Carvalho đã bị chỉ trích gay gắt trong một bài viết bắt đầu lan truyền trên mạng xã hội sau khi ngài qua đời. Bài viết này được cho là của một linh mục nào đó tên là “Cha Simeão”, trong đó, trọng tâm của thông điệp là các linh mục nên yêu chính bản thân mình hơn là Giáo hội.
Cha Simeão viết: “Thưa anh em, bất kỳ linh mục nào cũng có thể gặp phải tình huống như thế. Một lời tố cáo, ngay cả khi không có bất kỳ bằng chứng nào, khi được gửi đến một giám mục giáo phận đều có thể gây ra án treo tương tự như đối với Cha José.” Bài viết được chia sẻ bởi hàng chục thành viên giáo sĩ và giáo dân.
Bài viết nhận xét tiếp: “Tôi nghĩ về những người anh em tôi đã gặp, những người đã bị đình chỉ và không thể làm được gì. Những người anh em đã và đang luôn vô tội.”
Tác giả nói rằng cấu trúc của Giáo hội Brazil không có “thời gian cũng như ưu tiên việc chăm sóc các linh mục” và đề cập đến một số khó khăn mà các thành viên trong hàng giáo phẩm phải đối mặt.
Bài báo nhấn mạnh: “Chúng ta là những doanh nhân và những nhân viên trong chiếc áo chùng thâm. Yêu Giáo Hội thôi chưa đủ. Điều đó không đủ để giúp chúng ta sống sót khi đối mặt với rất nhiều thử thách liên quan đến các linh mục mà thời đại ngày nay đang đặt ra cho chúng ta. Điều tốt nhất mà Giáo hội có thể làm là cầu nguyện cho chúng ta. Giáo Hội hiếm khi nâng đỡ chúng ta, hiếm khi lắng nghe chúng ta, không biết cách chăm sóc, không có thời gian để yêu thương.”
Cha Lício Vale, một nhà tâm lý học và chuyên gia về tự tử, cho biết một số linh mục dường như đang mắc phải chứng bệnh giống như “chứng hoang tưởng đang bị săn lùng”, vì Giáo hội đưa ra lập trường nghiêm khắc liên quan đến việc trừng phạt những kẻ lạm dụng.
Ngài nói với Crux: “Tôi nghĩ rằng Giáo hội đang trải qua một quá trình thích ứng. Từ một nền văn hóa không trừng phạt những kẻ bạo hành, Giáo Hội đang chuyển sang một thể chế hoàn toàn khắc nghiệt. Đó là một quá trình quan trọng, để bảo đảm người phạm tội phải bị trừng phạt. Nhưng các linh mục đã bị buộc tội sai phải được bồi thường - bao gồm cả việc đền bù công khai.”
Cha Vale nói thêm rằng nỗi sợ hãi về việc bị công chúng làm ô nhục dường như đang khiến một số giáo sĩ tuyệt vọng.
“Tôi nghĩ chúng ta sẽ sớm đạt được sự cân bằng. Cho đến lúc đó, điều chúng ta thực sự nên làm là xác định xu hướng lạm dụng trong những năm đào tạo ban đầu. Trong bối cảnh chúng ta thiếu linh mục, những vấn đề như vậy nhiều lần bị bỏ qua. Nhưng sớm muộn gì chúng cũng sẽ xuất hiện.”
Trên thực tế, theo Cha Vale, các yếu tố chính hiện đang dẫn các linh mục đến tình trạng đau khổ về tinh thần phải được giải quyết trong thời gian học ở chủng viện.
“Các linh mục và chủng sinh trẻ là thành quả của một thời đại tập trung vào cái tôi của mình và việc theo đuổi thành công không kiềm chế. Não trạng chạy theo sự nghiệp hiện ở khắp mọi nơi. Các chủng viện và Giám mục Brazil phải xem xét lại việc đào tạo các linh mục, và làm nổi bật tình huynh đệ thay vì sự cạnh tranh.”
Mô hình giáo dục và sứ vụ linh mục của những người muốn thăng tiến trong sự nghiệp tạo ra những khó khăn trong việc thiết lập cuộc sống hằng ngày dựa trên sự hiệp thông với những người khác, với các linh mục hoặc giáo dân của một giáo xứ.
Cha Vale nói thêm: “Nó cũng cản trở một linh mục tiếp cận với chiều kích tự lực.”
Khi hoàn toàn tập trung vào các nhiệm vụ thường xuyên của mình, linh mục quên chăm sóc tâm linh cho chính mình cũng như sức khoẻ thể chất, tinh thần và đời sống cộng đồng của mình.
“Các triệu chứng của hội chứng kiệt sức và chán nản công việc bao gồm buồn bã và mệt mỏi liên tục, trì hoãn, mất ngủ và khó làm việc. Chúng ta có thể dễ dàng xác định những vấn đề như vậy giữa nhiều linh mục.”
Theo ý kiến của nhà tâm lý học Ênio Pinto, người đã làm việc với các linh mục trong nhiều thập kỷ, hầu hết các chủng viện ngày nay đều có các chuyên gia sức khoẻ tâm thần, nhưng đôi khi họ thiếu các thông số khoa học cần thiết để thực sự giúp đỡ các chủng sinh trong quá trình đào tạo của họ.
“Giáo hội phải phát triển một quan điểm phê phán hơn về sức khoẻ tâm thần. Nhiều lần, Giáo Hội hiểu một cách ngây thơ về những vấn đề như vậy, bao gồm cả tiêu chí để quyết định cử một linh mục đi tìm sự giúp đỡ chuyên nghiệp.”
Đức cha Joel Portella Amado, Giám mục Phụ tá của Rio de Janeiro, Tổng Thư ký Hội đồng Giám mục, đã theo dõi các trường hợp tự tử của các linh mục. Ngài nói rằng Giáo hội cần phải suy nghĩ lại về cách thức sứ vụ linh mục được cảm nhận.
“Nếu hình ảnh của vị linh mục là một siêu nhân có thể hữu ích trong quá khứ, thì bây giờ không còn như thế nữa.”
Theo Đức cha Amado, những vụ tự sát của các linh mục là một phần của cuộc khủng hoảng lớn hơn trong xã hội Brazil, “nơi chúng tôi đang trải qua vô số thất vọng, thiếu các điểm tham chiếu và khả năng hiện thực hoá”.
Ngài nhấn mạnh rằng mỗi linh mục phải là một phần của một “cộng đồng tư tế được đào tạo”.
“Các linh mục cần học cách sống và chia sẻ với cộng đồng của mình. Nhiều người có ý kiến rằng sứ vụ linh mục ngụ ý sự cô đơn, nhưng đó là một sai lầm.”