Thánh Bêđa đáng kính, Linh mục, Tiến sĩ Hội Thánh (673-735)

Chính Thánh Beđa kể cho chúng ta biết mọi điều về cuộc đời thơ ấu của ngài. Trong vài câu thêm vào cuốn Lịch sử Giáo Hội, thánh nhân sinh năm 673 hay là 674. Tên Bêđa theo từ ngữ Saxon có nghĩa là cầu nguyện. Cuộc sống của ngài rất gương mẫu nên người ta thêm cho ngài biệt danh Vênêrabilê có nghĩa là khả kính. Lên 7 tuổi, ngài bị mồ côi cha mẹ và được giao phó cho tu viện trưởng Bênêdictô Biscop săn sóc giáo dục. Lúc 18 tuổi, ngài được thụ phong chức phó tế và năm 702 hay 703, tức là lúc 29 tuổi, ngài được thụ phong linh mục.

Cuộc sống của ngài trong tu viện rất cực nhọc. Chúng ta có thể tóm lược cuộc sống ấy bằng chính lời ngài: “Tôi đã sống trọn đời nỗ lực học hỏi kinh thánh và trong khi tuân thủ luật dòng cũng như bổn phận hằng ngày và hát thánh ca tại nhà thờ, tôi sung sứơng được học hành, dạy dỗ và viết lách”.

Đây quả là tổng hợp chính xác trọn cuộc sống của Thánh Bêđa, ngài rất ít rời bỏ nhà dòng. Chúng ta chỉ nghe biết có hai chuyến du hành của ngài. Một lần, ngài đi thu tập tài liệu về đời Thánh Cuthbert, ngài ở lại Lindisfanne và từ đó đến viếng Farne Islanol để khảo sát những di tích trong căn phòng của vị thánh. Một lần khác, ngài đến York để thăm Đức Tổng Giám mục Egbert, và để quan sát các trường học nổi tiếng ở đó.

Dạy học, Thánh Bêna tỏ ra là một bậc thầy lỗi lac. Ngài không quan tâm suy tư và ao ước được nổi bật. Tài năng của ngài là cố gắng không cùng để tự đào luyện mình rồi truyền thông không phải chỉ có những gì mình đã học mà còn cả cảm thức về giá trị của điều đã được hiểu biết, đặt tầm quan trọng của việc giảng dạy. Tuy nhiên, chúng ta không thể nói nhiều về điểm này. Nhưng các sách đủ loại ngài viết đều là kiểu mẫu trong việc trưng dẫn các tài liệu. Chính cách trình bày cẩn thận và điều độ và gắng để được chính xác và đúng đắn làm cho các sách ấy có thế giá. Các tác phẩm của Thánh Bêđa có thể xếp thành 3 loại. Các bút tích về thần học của ngài chính yếu gồm những phần dẫn giải Thánh Kinh của một thầy dạy phần lớn dựa trên các sách Giáo phụ Tây phương. Dầu thiếu sự độc sáng trong cách trình bày, nhưng những dẫn giải của Thánh Bêda ngày nay còn là phương tiện tốt đẹp nhất để hiểu về các giáo phụ.

Các tác phẩm về khoa học của ngài một phần là những giải thích cổ truyền về các hiện tượng tự nhiên, một phần bàn về niên lịch và cách tính của Đông phương. Cách tính niên lịch của Ngài kể từ thời Chúa Giêsu Giáng Sinh đã được Kitô giáo Tây phương chấp nhận rộng rãi hơn cả.

Các tác phẩm về lịch sử của thánh nhân có lẽ ngày nay được nhớ tới nhiều hơn hết. Cuốn “Lịch sử Giáo Hội của dân Anh” là một trong những tác phẩm quan trọng nhất về lịch sử về thời đầu Trung cổ. Ngài đã viết cách khách quan và phê phán cách quân bình, dựa trên những tài liệu và nhân chứng đáng tin cậy, ngài cũng viết một tiểu sữ về các tu viện ở Wearmonth và thơ văn về cuộc đời Thánh Cuthbert.

Kể từ năm 679, ngài ở hai tu viện Wearmonth và Jarrow, chăm chú thi hành bổn phận thuộc đời sống tu trì và vẫn không ngừng viết lách và dạy học. Lời kinh ở cuối cuốn “Lịch sử Giáo Hội” trình bày lý tưởng của ngài: “Lạy Chúa Giêsu nhân từ, con khẩn cầu Chúa, khi đã cho con được vui hưởng những lời khôn ngoan của Chúa thì xin Chúa cho con một ngày kia được đến gần bên thánh nhan Chúa”.

Đương thời, không ai nghi ngờ sự thánh thiện của thánh nhân, nhưng ngài đã không làm một phép lạ, không được một thị kiến và không mở ra một đường lối tu đức mới mẻ nào. Mùa hè năm 735 vào tuổi 63, sức khoẻ suy giảm, ngài còn bị đau khổ bị bệnh suyễn. Dầu vậy, ngài vẫn làm việc đến giây phút cuối cùng, đọc cho thầy thơ ký hoàn tất cuốn sách Chú giải Phúc Âm Thánh Gioan và 48 giờ cuối cùng trên giường bệnh. Đúng ngày Lễ Thăng Thiên 27-5-735, Thánh Beda từ trần.