Thánh Matthêu Anphongsô ĐẬU (LEZINIANA), linh mục
và Thánh Phanxicô TẾ (GIL DE FEDERICH), linh mục
(+ 1745)
Cha Matthêu Anphongsô Ðậu (Leziniana) sinh tại Tây Ban Nha, nhập
dòng Ða Minh tại tu viện Sancta-Crux ở Segovia. Ngài là một trong 24 tu sĩ cùng
đi với Cha Phanxicô Tế (Gil de Federich) sang Phi Luật Tân, và sau đó được cử
tới Bắc Hà ngày 19-1-1732.
Tại địa phận Ðông đàng ngoài, ngài đã hăng say rao giảng Phúc Âm
và lần lượt coi sóc nhiều giáo xứ giữa cơn bách hại đời Chúa Trịnh. Một sáng
vào cuối năm 1743, do cáo giác của một người bỏ đạo, bọn lính đã ập vào bắt
ngài đang lúc ngài dâng lễ. Ngài bị đánh đập tàn nhẫn và bị gông cùm. Sau nhiều
lần tra xét, ngài bị lên án tử hình, và ngày 30-5-1744, bị chuyển tới ngục
Thăng Long nơi đang giam giữ cha Phanxicô Tế.
Cha Phanxicô Tế (Gil de Federich) sinh năm 1702 tại Tortosa, Tây
Ban Nha. Năm 15 tuổi, ngài tận hiến cho Chúa trong dòng Ða Minh tại tu viện
Barcelona.
Năm 22 tuổi, ngài xin đi truyền giáo bên Viễn Ðông, nhưng bề
trên đã hoãn lại 5 năm để thử thách đồng thời có thời gian chuẩn bị kỹ càng...
Năm 1729, ngài cùng 24 tu sĩ khác lên đường sang Phi Luật Tân. Tại đây, ngài
được chọn làm bí thư cho Bề Trên Tỉnh Dòng. Ðến năm 1735, ngài được cử sang Bắc
Hà giữa thời bách đạo của Chúa Trịnh .
Ngày 3-8-1737, ngài bị bắt tại nhà xứ Lục Thủy do âm mưu của một
nhà sư vốn ác cảm với đạo mới. Giáo hữu tìm đủ cách để cứu thoát ngài, nhưng
việc bất thành, nên ngài bị áp giải về Thăng Long và chịu hạch hỏi trước công
đường. Sau nhiều lần tra xét, các quan tuyên án trảm quyết ngài vì tội rao
giảng đạo Công Giáo. Nhưng do nhiều biến cố dồn dập, bản án này bị quên và ngài
được đối xử tử tế đôi chút.
Ngày 30-5-1744, tại nhà tù Thăng Long, Cha Phanxicô Tế đón tiếp
cha Matthêu Anphongsô Ðậu, bạn đồng hương và cùng dòng Ða Minh vào tù chung với
ngài. Ngày 22-1-1745, sau khi đã dâng Thánh Lễ, cha Phanxicô Tế bị điệu đi xử
tử và Cha Ðậu được phép tiễn chân bạn ra tận pháp trường. Rồi do sự đổi ý của
Chúa Trịnh, cả hai cha cùng chịu trảm quyết ngày hôm đó. Thi hài hai vị được
đem về chôn cất tại Nhà chung Lục Thuỷ.
Ðức Thánh Cha Piô X, đã tôn phong hai vị tử đạo lên bậc Chân
Phước ngày 20-5-1906 và Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô đã tôn phong Hiển Thánh ngày
19-6-1988.