Công đồng Vatican I, được tổ chức vào năm 1869 và 1870 và bị bỏ dở do sự Rome bị chiếm đóng, được coi là tiền thân của Công đồng Vatican II và được biết đến nhiều nhất với định nghĩa về sự không thể sai lầm của Giáo hoàng.
Nhà sử học, Linh mục Philip Hughes đã viết về Công đồng Vatican I là “bằng chứng nổi bật nhất… về sự độc lập thiết yếu của Giáo hội đối với tất cả, trừ ân sủng của Người sáng lập thần thánh và Người hướng dẫn thần thánh của giáo hội”.
Bối cảnh của Vatican I là sự biến động của Cách mạng Pháp, là sản phẩm của sự khai sáng và chủ nghĩa tự do tiếp theo của thế kỷ 19. Cộng đồng được triệu tập bởi Chân phước Giáo hoàng Pius IX.
Hội đồng đã đưa ra hai tài liệu: Dei Filius, một hiến chế về đức tin Công giáo, và Pastor aeternus, một hiến chế đầu tiên về Giáo hội của Đấng Kitô.
Dei Filius
Dei Filius khẳng định giá trị của lý trí và quyền của nó trong lĩnh vực tôn giáo, chẳng hạn như việc giảng dạy rằng Thượng Đế có thể được biết đến một cách chắc chắn bởi ánh sáng tự nhiên của lý trí con người từ các sự vật được tạo ra.
Hiến chế về đức tin cũng tuyên bố rằng “các sách của Cựu ước và Tân ước, toàn bộ với tất cả các phần của chúng”, giống như chúng đã được liệt kê bởi Công đồng Trent, “được chứa trong ấn bản tiếng Latinh của Vulgate cũ hơn, và sẽ được được chấp nhận là thiêng liêng và kinh điển”. Công đồng nói thêm rằng không ai được phép giải thích bản thân Kinh Thánh trái với ý nghĩa mà Giáo hội Thánh Mẫu đã và đang nắm giữ, “hoặc thậm chí trái với sự nhất trí của các Giáo phụ”.
Ngoài ra, Dei Filius đã thảo luận về định nghĩa của đức tin; mối quan hệ của nó với lý trí, không thể là một trong những đối lập; và tự do khoa học chính đáng.
Mục tử Vĩnh hằng (Pastor aeternus)
Chính hiến pháp tín lý về Giáo hội của Chúa Kitô đã xác định tính không thể sai lầm của Giáo hoàng và quyền tối cao phổ quát của Giáo hoàng La Mã.
Pastor aeternus dạy rằng đối với quyền tài phán giám mục trực tiếp của Giáo hoàng, các mục tử và tín hữu của bất kỳ nghi thức và phẩm giá nào "đều bị ràng buộc bởi nghĩa vụ tuân theo phẩm trật và sự vâng lời thực sự, không chỉ trong những điều liên quan đến đức tin và đạo đức, mà còn trong những điều liên quan đến kỷ luật và chính phủ của Giáo hội".
Công đồng nói thêm rằng quyền lực của Giáo hoàng này “không thể can thiệp vào quyền lực của quyền giám mục thông thường và tức thời mà các giám mục… đã kế vị vị trí của các sứ đồ, như những người chăn chiên đích thực từng cá nhân nuôi và cai trị từng đàn được giao cho họ, điều đó tương tự được khẳng định, xác nhận và minh oan bởi vị mục tử tối cao và phổ quát, theo lời tuyên bố của Thánh Gregory Cả: "Danh dự của tôi là danh dự phổ quát của Giáo hội. Danh dự của tôi là sức sống vững chắc của anh em tôi. Vậy thì tôi có thực sự vinh dự không, khi danh dự dành cho mỗi người và tất cả mọi người đều không bị phủ nhận."
Lập luận về sự không thể sai lầm của Giáo hoàng, Pastor aeternus nói rằng "Đức Thánh Linh không được hứa với những người kế vị Phêrô rằng nhờ sự mặc khải của Ngài mà họ có thể tiết lộ giáo lý mới, nhưng nhờ sự giúp đỡ của Ngài, họ có thể bảo vệ một cách thiêng liêng sự mặc khải được truyền qua các sứ đồ và kho tàng đức tin, và có thể trung thành đặt ra nó".
Sau đó, công đồng đã dạy rằng điều đó đã được thần thánh tiết lộ: "Giáo hoàng La Mã, khi ngài nói ex cathedra, nghĩa là khi thực hiện nhiệm vụ của mục tử và thầu dạy của tất cả các Kitô hữu phù hợp với thẩm quyền tông đồ tối cao của mình, ngài giải thích một giáo lý, đức tin hoặc luân lý được nắm giữ bởi Giáo hội hoàn vũ, qua sự trợ giúp thiêng liêng đã hứa với ngài nơi Thánh Phêrô, hoạt động với sự không thể sai lầm mà Đấng Cứu Chuộc thần thánh đã mong muốn rằng Giáo hội của Ngài được ban tặng để xác định giáo lý trong đức tin và luân lý; và do đó, những định nghĩa như vậy về Giáo hoàng La Mã từ bản thân họ, nhưng không phải từ sự đồng thuận của Giáo hội, là không thể sửa đổi."
Triển vọng về định nghĩa của sự không sai lầm của Giáo hoàng đã không được hoan nghênh rộng rãi, với một số người tin rằng hành động định nghĩa là không phù hợp. Định nghĩa về sự không thể sai lầm đã dẫn đến sự hình thành của Giáo hội Công giáo Cổ, với một số người Công giáo từ Đức, Thuỵ Sĩ và Hà Lan đi vào ly giáo, mặc dù không có giám mục Công giáo nào tham gia cùng họ.
Thánh John Henry Newman và công đồng
Thánh John Henry Newman lo ngại về triển vọng của định nghĩa này, mặc dù sau khi nó được thông qua, ngài hoan nghênh sự điều tiết của nó và những giới hạn mà nó đặt ra đối với sự không thể sai lầm của Giáo hoàng.
Trong Thư gửi Công tước Norfolk năm 1875, Newman đã viết rằng trong hành động định nghĩa “nguyên tắc phát triển giáo lý và quyền lực” đã “chưa bao giờ trong quá trình tố tụng của Giáo hội được sử dụng một cách tự do và rộng rãi như vậy”, đồng thời phủ nhận điều đó. "Lời chứng của lịch sử đã bị phủ nhận hoặc sai lệch."
Ngài nói thêm rằng “lịch sử lâu dài của cuộc tranh giành và chống lại sự không thể sai lầm của Giáo hoàng” là một “cái nhìn sâu sắc ngày càng tăng qua nhiều thế kỷ… kết thúc lâu dài bởi sự công nhận dứt khoát của Giáo hội đối với giáo lý, do đó dần dần được hiển thị cho giáo hội”.
Newman lưu ý rằng “các định nghĩa của Giáo hoàng và Thượng Hội đồng, bắt buộc đối với đức tin của chúng ta, hiếm khi xảy ra; và điều này được tất cả các nhà thần học tỉnh táo thú nhận”.
Newman viết: “Không có sự gia tăng thực sự nào về thẩm quyền của Giáo hoàng vì ngài đã có và sử dụng thẩm quyền đó trong nhiều thế kỷ qua, mà định nghĩa mà bây giờ tuyên bố là thuộc về ngài.”
Đức và hội đồng
Ở Đức, định nghĩa này đã gây ra Kulturkampf, một cuộc xung đột giữa chính phủ của Otto von Bismarck và Giáo hội về vai trò của nhà nước trong các cuộc bổ nhiệm của giáo hội; Bismarck cho rằng định nghĩa này đã tạo nên một vị vua tuyệt đối của giáo hoàng, với các giám mục chỉ là đại biểu của ngài.
Các giám mục của Đức đã phản ứng lại cáo buộc này trong một tuyên bố chung năm 1875, nói: "Các sắc lệnh của Công đồng Vatican thậm chí không tạo ra cái bóng nền tảng nào cho sự khẳng định rằng giáo hoàng đã được họ coi là một người cai trị tuyệt đối... thậm chí cho đến nay vì liên quan đến các vấn đề giáo hội, giáo hoàng không thể được gọi là một vị vua tuyệt đối, vì ngài phải tuân theo Luật Thiên Chúa và bị ràng buộc với những điều mà Chúa Kitô đã đặt ra cho Giáo hội của Ngài. Ngài không thể thay đổi hiến pháp của Giáo hội đã được ban cho bởi Đấng Sáng lập Thần thánh của nó."
Họ nói thêm: “Chính nhờ vào cùng một thể chế thiêng liêng mà chức vụ giáo hoàng nằm trên đó mà chức giám mục cũng tồn tại. Nó cũng có các quyền và nhiệm vụ của nó, vì lệnh của chính Thiên Chúa, và Giáo hoàng không có quyền cũng như không có quyền thay đổi chúng… Theo giáo huấn không ngừng của Giáo hội Công giáo, được tuyên bố rõ ràng tại chính Công đồng Vatican, các giám mục không chỉ là công cụ của Giáo hoàng.”
Chân phước Piô IX đã xác nhận lời giải thích của các giám mục Đức về giáo huấn của Công đồng Vatican I vào năm đó, viết rằng “nó phải tạo cơ hội cho lời chúc mừng trọn vẹn nhất của chúng ta; trừ khi giọng nói xảo quyệt của một số tạp chí yêu cầu chúng tôi một lời khai thậm chí còn nặng nề hơn - một giọng nói, để khôi phục sức mạnh của bức thư đã bị bạn bác bỏ, đã cố gắng tước bỏ sự tin cậy của bạn bằng cách lập luận rằng sự giảng dạy về các định nghĩa công đồng được các bạn chấp thuận đã được làm mềm đi và về lý do đó không thực sự phù hợp với tâm trí của Toà án Tông đồ này”.
Giáo hoàng viết: "Do đó, chúng tôi từ chối lời đề nghị và ám chỉ quỷ quyệt và nhẫn tâm này; vì tuyên bố của bạn thể hiện phán quyết công giáo vốn có, theo đó là phán quyết của Hội đồng thiêng liêng và của Toà Thánh này, được củng cố một cách khéo léo với những lý lẽ sáng suốt và không thể chối cãi đến mức nó có thể chứng minh cho bất kỳ người trung thực nào rằng không có gì trong các định nghĩa bị tấn công."
Tuyên bố của các giám mục Đức đã được Bộ Giáo lý Đức tin trích dẫn trong Bản xem xét năm 1998 về Quyền ưu tiên của người kế vị Thánh Phêrô trong mầu nhiệm của Giáo hội, trong đó có viết rằng Giáo hoàng La Mã “không đưa ra các quyết định tuỳ tiện, nhưng là phát ngôn viên cho ý muốn của Chúa, Đấng nói với con người trong Kinh Thánh được truyền thống sống và giải thích; nói cách khác, phạm vi quyền ưu tiên có những giới hạn do luật thiêng liêng và hiến pháp thiêng liêng, bất khả xâm phạm của Giáo hội được tìm thấy trong sách Khải Huyền. Người kế vị Phêrô là tảng đá đảm bảo sự trung thành nghiêm ngặt đối với Lời Đức Chúa Trời chống lại sự tùy tiện và chủ nghĩa tuân thủ: do đó, bản chất tử vì đạo của vị thế nguyên thuỷ của ngài”.
Trong cuốn “Tinh thần của Phụng vụ” năm 2000, Hồng y Joseph Ratzinger cũng viết tương tự, "Công đồng Vatican I không có cách nào xác định giáo hoàng là một vị vua tuyệt đối. Trái lại, nó cho thấy ngài là người bảo đảm cho việc tuân theo Lời đã mặc khải. Thẩm quyền của Giáo hoàng bị ràng buộc với Truyền thống đức tin".
Sự kết thúc của Công đồng và Công đồng Vatican II
Công đồng Vatican I bị đình chỉ vào năm 1870 khi quân đội của Đế chế Pháp thứ hai, những người đang bảo vệ Rome khỏi Vương quốc Ý đang tiến lên, rút khỏi Rome khi Chiến tranh Pháp-Phổ bùng nổ. Vương quốc Ý chiếm đóng Rôma, Quốc gia Giáo hoàng bị vô hiệu hóa, và Chân phước Piô IX trở thành “tù nhân của Vatican”.
Công đồng có ý định coi Giáo hội vừa là một xã hội hoàn hảo vừa là thân thể mầu ngiệm của Chúa Kitô. Việc chiếm thành Rome đã ngăn cản những thảo luận sâu hơn về Giáo hội ngoài vai trò của Giáo hoàng La Mã. Các chủ đề đã được đưa ra đã được các giáo hoàng tiếp theo, và tại Công đồng Vatican II, đặc biệt là ở Lumen Gentium, Hiến chế Tín lý về Giáo hội, soạn thảo.
CDF (Bộ Giáo lý Đức tin) đã viết vào năm 1998: “Công đồng Vatican II, đến lượt nó, tái xác nhận và hoàn thành giáo huấn của Công đồng Vatican I, chủ yếu đề cập đến chủ đề mục đích của nó, đặc biệt chú ý đến mầu nhiệm Giáo hội là Corpus Ecclesiarum. Việc cân nhắc này cho phép giải thích rõ ràng hơn về cách văn phòng nguyên thuỷ của Giám mục Rôma và văn phòng của các giám mục khác không đối lập nhau mà trong sự hoà hợp cơ bản và thiết yếu.”
Công đồng Vatican II đã bổ sung cho giáo huấn của Công đồng Vatican I bằng cách đối xử đầy đủ hơn về trường Giám mục đoàn, bản chất của chức giám mục và tính tập thể giám mục.