Vào sáng thứ Bảy 26/08/2023, Đức Thánh Cha Phanxicô đã có buổi tiếp kiến riêng dành cho đoàn đại biểu 16 người giới thiệu giải thưởng báo chí “È Giornalismo” và mời gọi các nhà làm truyền thông góp phần xây dựng Giáo hội trở thành nơi mọi người cảm thấy như ở nhà, nơi không ai bị loại trừ.
Sau lời chào mừng và cảm ơn vì cuộc gặp gỡ, Đức Thánh Cha nhắc lại rằng ngay cả trước khi trở thành Giám mục Rôma, Ngài đã từng từ chối những lời đề nghị trao giải, vì Ngài không muốn. Tuy nhiên, có một lý do thôi thúc Đức Thánh Cha chấp nhận trao giải lần này, đó là tính cấp thiết của sứ mạng truyền thông mang tính xây dựng, thúc đẩy văn hoá gặp gỡ chứ không phải đối đầu, văn hoá hoà bình chứ không phải chiến tranh, văn hoá cởi mở với người khác và vượt qua những thành kiến.
Thông tin sai lệch là một trong 4 tội lỗi của báo chí
Trong thời đại mà người ta dường như bình luận về mọi thứ, thậm chí bất chấp sự thật và ngay cả đưa tin trước khi được thông báo, Đức Thánh Cha mời gọi các nhà báo tái khám phá và trở lại trau dồi thêm nguyên tắc thực tế, để tâm đến tính thực tế của sự kiện, tính năng động của sự thật vốn không bao giờ tĩnh tại nhưng luôn phát triển, hướng tới điều thiện, để tránh nguy cơ biến một xã hội thông tin thành một xã hội thông tin sai lệch. Thông tin sai lệch là một trong 4 tội lỗi của báo chí bao gồm: thông tin sai lệch; vu khống; phỉ báng; chạy theo scandal (tai tiếng, bê bối) để giật tít giật gân.
Truyền bá một nền văn hoá gặp gỡ, đối thoại, lắng nghe
Vì thế Đức Thánh Cha khuyến khích các nhà làm truyền thông truyền bá một nền văn hoá gặp gỡ, đối thoại, lắng nghe người khác và những lý do của họ. Theo Đức Thánh Cha, văn hoá kỹ thuật số đã mang đến rất nhiều cơ hội giao tiếp và trao đổi mới mẻ, nhưng nó cũng có nguy cơ biến truyền thông thành khẩu hiệu. Ngài nhấn mạnh rằng truyền thông luôn phải hai chiều. Tôi nói, tôi nghe và tôi trả lời, nhưng luôn luôn đối thoại. Đức Thánh Cha lo ngại về sự thao túng của những người tuyên truyền tin giả một cách thú vị để định hướng dư luận. Đức Thánh Cha kêu gọi các nhà báo đừng nhượng bộ trước logic của sự đối lập, đừng để mình bị ảnh hưởng bởi ngôn ngữ hận thù. Vào thời điểm đầy kịch tính mà Châu Âu đang trải qua, với sự tiếp diễn của cuộc chiến ở Ucraina, Đức Thánh Cha kêu gọi mọi người thức tỉnh lại trách nhiệm, dành chỗ cho những tiếng nói hoà bình và những người dấn thân chấm dứt các cuộc xung độ này.
Cuộc hành trình khám phá lại thế nào là cùng nhau
Kế đến, Đức Thánh Cha yêu cầu sự trợ giúp từ các nhà làm truyền thông. Ngài nhắc lại Giáo hội đã bắt đầu cuộc hành trình khám phá lại thế nào là cùng nhau, cùng bước đi bên nhau, cùng nhau đặt vấn đề, cùng nhau chịu trách nhiệm về việc phân định cộng đoàn và là cầu nguyện. Chính vì mục đích này, vào tháng 10/2023, các giám mục và giáo dân từ khắp nơi trên thế giới sẽ gặp nhau tại Roma để tham dự Thượng hội đồng về tính hiệp hành: cùng nhau lắng nghe, cùng nhau phân định, cùng nhau cầu nguyện. Từ ngữ cùng nhau là quan trọng. Đức Thánh Cha lưu ý rằng chúng ta đang ở trong một nền văn hoá loại trừ, một kiểu chủ nghĩa tư bản về truyền thông.
Đức Thánh Cha biết rõ rằng việc nói về một “Thượng Hội đồng về tính hiệp hành” đôi khi có vẻ khó hiểu, nặng tính chuyên môn và ít được công chúng quan tâm. Nhưng những gì đã xảy ra trong năm qua, và sẽ tiếp tục diễn ra tại hai kỳ Đại hội vào tháng 10/2023 và tháng 10/2024, là một điều thực sự quan trọng đối với Giáo hội. Đức Thánh Cha tha thiết mời gọi mọi người hãy làm quen với việc lắng nghe lẫn nhau và nói chuyện với nhau cách kiên nhẫn và chín chắn. Và đó là điều mà Giáo Hội ngày nay cống hiến cho thế giới, một thế giới thường không có khả năng đưa ra quyết định, ngay cả khi sự sống còn của chúng ta đang bị đe doạ. Chúng ta đang cố gắng học một cách sống mới trong các mối quan hệ, lắng nghe nhau để nghe và làm theo tiếng Chúa Thánh Thần. Giáo Hội đã mở cửa, Giáo Hội mang đến cho mọi người cơ hội tham gia, Giáo Hội đã quan tâm đến nhu cầu và đề xuất của mọi người. Đức Thánh Cha mời gọi mọi người cùng nhau góp phần xây dựng Giáo hội nơi mọi người cảm thấy như ở nhà, nơi không ai bị loại trừ. Lời của Tin Mừng rất quan trọng: tất cả mọi người. Vì vậy, Đức Thánh Cha nhờ các chuyên gia trong lĩnh vực truyền thông giúp đỡ. Ngài xin họ giúp Ngài thuật lại hành trình hiệp hành thực chất là gì, bỏ lại đằng sau logic của những khẩu hiệu và những câu chuyện được đóng gói sẵn.
Kết thúc bức thư, Đức Thánh Cha đánh giá cao ý nghĩa của buổi gặp gỡ với đoàn đại diện giới thiệu giải thưởng báo chí “È giornalismo”, như một cam kết chung hướng về sự thật và hoà bình. Ngài phó thác các chuyên gia báo chí cho sự chuyển cầu của Đức Mẹ Maria, và xin họ đừng quên cầu nguyện cho Ngài!
Văn Yên, SJ