Sáng ngày 31/1, Đức Thánh Cha Phanxicô đã tiếp các thẩm phán của Toà Thượng thẩm Rota ở Roma nhân dịp khai mạc Năm Tư pháp và nhấn mạnh những khía cạnh quan trọng nhất của cuộc cải cách thủ tục tố tụng mà ngài đã thực hiện cách đây 10 năm: các thủ tục ngắn gọn hơn và các cơ cấu giáo phận được tổ chức và chuyên môn hoá. Ngài nói: “Việc xác minh tính thành sự của hôn nhân là một cơ hội quan trọng, và cần giúp đỡ mọi người đi trên con đường này một cách dễ dàng nhất có thể.”
Đức Thánh Cha nhấn mạnh “trách nhiệm lớn lao” của Toà Thượng thẩm Rota Roma, cơ quan thuộc Giáo triều Roma, và sự cần thiết của các thủ tục nhanh chóng và đơn giản hơn, để “trái tim của các tín hữu đang chờ đợi quá trình làm sáng tỏ tình trạng của mình không bị đè nặng bởi bóng tối của nghi ngờ”. Công việc phân định của Toà Thượng thẩm Rota Roma về việc có tồn tại hôn nhân thành sự hay không là một sứ mạng “cứu các linh hồn”, nhằm mục đích “giúp thanh lọc và phục hồi các mối quan hệ liên vị”. Đức Thánh Cha cũng một lần nữa yêu cầu các thủ tục phải được miễn phí, và ngài cũng lấy làm tiếc vì sau mười năm cải cách thủ tục tuyên bố hôn nhân vô hiệu, nhiều tín hữu vẫn không biết đến thủ tục ngắn gọn trước Giám mục giáo phận.
Thủ tục dễ dàng mà không lơ là sự thật và công lý
Đức Thánh Cha nhắc lại rằng mục đích của thủ tục tuyên bố hôn nhân vô hiệu, như Đức Bênêđictô XVI đã nói trong bài phát biểu trước Tòa Thượng thẩm Rota năm 2006: “Không làm phức tạp cuộc sống của các tín hữu một cách không cần thiết, càng không làm gia tăng sự tranh chấp, mà chỉ là để phục vụ sự thật.” Khái niệm này cũng được Đức Phaolô VI giải thích, khi ngài hoàn thành cuộc cải cách với Tự sắc Causas Matrimoniales năm 1975, và cũng tại Toà Rota, ngài đã nói rõ rằng mục tiêu của việc đơn giản hoá là để việc xử lý các vụ án hôn nhân trở nên “dễ dàng hơn, và do đó mang tính mục vụ hơn, mà không làm ảnh hưởng đến các tiêu chuẩn của sự thật và công lý, mà một thủ tục phải tuân thủ một cách trung thực”.
Ngài nhấn mạnh: “Chúng ta phải lắng nghe nỗi đau và hy vọng của nhiều tín hữu đang tìm kiếm sự rõ ràng về sự thật trong tình trạng cá nhân của họ, và do đó, về khả năng tham gia trọn vẹn vào đời sống bí tích. Đối với nhiều người đã trải qua một cuộc hôn nhân không hạnh phúc, việc xác minh tính thành sự của hôn nhân là một cơ hội quan trọng; và những người này cần được giúp đỡ để đi trên con đường này một cách dễ dàng nhất có thể.”
Nhiệm vụ của Giám mục giáo phận
Nhân kỷ niệm 10 năm cải cách thủ tục tuyên bố hôn nhân vô hiệu, được thực hiện với hai Tự sắc Mitis Iudex Dominus Iesus và Mitis et Misericors Iesus, Đức Thánh Cha dừng lại để nói về “tinh thần” đã thúc đẩy cuộc cải cách này và nhắc lại rằng việc sửa đổi “các quy định liên quan đến thủ tục tuyên bố hôn nhân vô hiệu” đã được Thượng Hội đồng năm 2014 yêu cầu để làm cho các thủ tục trở nên “dễ tiếp cận và nhanh chóng hơn”. Đức Thánh Cha cũng nhấn mạnh rằng những đổi mới này cũng liên quan đến cơ cấu, để các thủ tục hành chính về công lý “đáp ứng tốt nhất nhu cầu của những người đến với Giáo hội để làm sáng tỏ tình trạng hôn nhân của họ”. Ngài nhấn mạnh rằng ngài đã muốn đặt Giám mục giáo phận “làm trung tâm của cuộc cải cách”, Giám mục giáo phận phải “quản trị công lý trong giáo phận, vừa là người bảo đảm sự gần gũi của các toà án và giám sát chúng, vừa là thẩm phán” có quyền quyết định khi “sự vô hiệu rõ ràng” và do đó có thể áp dụng “thủ tục ngắn gọn”.
Đức Thánh Cha nhấn mạnh: “Tôi đã thúc giục việc đưa hoạt động của các tòa án vào trong mục vụ giáo phận, yêu cầu các Giám mục đảm bảo rằng các tín hữu biết đến sự tồn tại của thủ tục này như một phương cách có thể giúp họ giải quyết tình trạng khó khăn của mình. Đôi khi thật đáng buồn khi biết rằng các tín hữu không biết đến con đường này. Hơn nữa, điều quan trọng là ‘các thủ tục phải miễn phí, để Giáo hội có thể thể hiện tình yêu thương nhưng không của Đức Kitô, Đấng đã cứu chuộc tất cả chúng ta’.”
Tầm quan trọng của việc đào tạo
Trong các giáo phận, Đức Giám mục phải đảm bảo thành lập một toà án với các giáo sĩ và giáo dân được đào tạo tốt, “đảm bảo rằng họ thực hiện công việc của mình một cách công bằng và cẩn trọng”. Về việc đào tạo “khoa học, nhân bản và tinh thần”, Đức Thánh Cha nhấn mạnh rằng điều này là nền tảng, và đầu tư vào đó luôn mang lại ích lợi cho các tín hữu, “những người có quyền được xem xét cẩn thận các yêu cầu của họ, ngay cả khi họ nhận được phản hồi tiêu cực”.
Sự khôn ngoan, công lý và bác ái
Về cuộc cải cách của mình, Đức Thánh Cha đặc biệt nhắc đến việc bãi bỏ “yêu cầu về hai phán quyết đồng thuận” và khuyến khích “quyết định nhanh chóng hơn các vụ án mà sự vô hiệu rõ ràng, nhằm mục đích mang lại lợi ích cho các tín hữu và mang lại sự bình an cho lương tâm của họ”. Tuy nhiên, ngài khuyên nên áp dụng các quy định một cách khôn ngoan và công bằng, mà không quên bác ái.
Gia đình là hình ảnh của sự hiệp thông yêu thương của Ba Ngôi
Cuối cùng, Đức Thánh Cha lưu ý rằng “gia đình là hình ảnh sống động của sự hiệp thông yêu thương của Thiên Chúa Ba Ngôi”, và vì thế “mỗi người tham gia vào thủ tục phải tiếp cận thực tế hôn nhân và gia đình với sự kính trọng”.
Ngài nhấn mạnh: “Đôi vợ chồng kết hợp trong hôn nhân đã nhận được ân sủng của sự bất khả phân ly, không phải là một mục tiêu để đạt được bằng nỗ lực của họ, càng không phải là một giới hạn đối với tự do của họ, mà là một lời hứa của Thiên Chúa, Đấng làm cho sự trung tín của con người trở nên khả thi.”
Vatican News