7g30: Kinh sáng. Trước khi bắt đầu giờ kinh, Đức cha Phụ tá Phêrô TGP.TP.HCM giới thiệu hôm nay có thêm các vị khách mời là Đức cha Claude Schockert, Giám mục đặc trách Mục vụ Giáo dân đến từ Pháp, Đức TGM Phó Giáo phận Osaka, Michael Goro Matsuura, người Nhật, Đặc trách Mục vụ Di dân, và Cha Paul Tan Cheeing, Đặc trách Mục vụ Di dân thuộc Giáo phận Johor Bahru, Malaysia.
8g00: Bài tham luận 1: Giáo hội Việt Nam và sứ vụ loan báo Tin Mừng - Đức cha Vinh Sơn Nguyễn Văn Bản - Giáo phận Ban Mê Thuật trình bày.
- Trong chương III của Tài liệu làm việc Đại hội Dân Chúa Việt Nam, có hai điều cần để ý. Trước hết, Giáo hội Việt Nam hiện diện tại Việt Nam, trong một môi trường cụ thể và cá biệt. Cần ý thức về vai trò của Giáo Hội phổ quát hội nhập vào hoàn cảnh cụ thể tại Việt Nam. Thứ đến, sứ mạng loan báo Tin Mừng là bổn phận nằm trong bản chất của Giáo Hội, không có biệt lệ cho bất cứ Giáo Hội nào.
- Đời sống yêu thương phục vụ: ngay từ khi hiện diện trên đất nước Việt Nam, Giáo Hội đã không ngừng chọn con đường yêu thương và phục vụ con người để loan báo Tin Mừng. Cần lưu ý mối quan hệ giữa người loan báo và sứ điệp Tin Mừng, và định hướng để cụ thể hoá việc yêu thương phục vụ trong tương lai, qua việc quan tâm hơn nữa đến việc phục vụ sự sống và sự phát triển con người toàn diện.
- Phục vụ sự sống không chỉ giới hạn vào con người như là đối tượng duy nhất, nhưng còn bao gồm luôn cả thiên nhiên, môi trường, những yếu tố có liên quan đến sự sống của con người.
- Tôn trọng sự sống cần phải được bắt đầu từ khi hình thành trong lòng mẹ, cho đến khi từ giã cõi đời một cách tự nhiên, bao hàm nhiều chiều kích: thể lý, tâm lý, tinh thần, thiêng liêng...
- Sự phát triển của con người toàn diện nhắm đến việc giúp con người được sống một cách triển nở và hạnh phúc trong ơn gọi làm người của mình…
Tài liệu làm việc cụ thể hoá việc phục vụ sự sống con người qua 4 điểm:
- Tổ chức và tham gia những công tác bác ái từ thiện.
- Quan tâm việc nâng cao đời sống của dân chúng nhờ những chương trình giáo dục tri thức và đạo đức, nhằm cổ vũ lối sống liên đới, nhân ái, ngay thẳng, có trách nhiệm, tạo điều kiện để những giá trị Kitô giáo giúp cho xã hội và con người được phát triển.
- Giáo Hội cũng cũng cần hỗ trợ nhiều hơn nữa cho những chương trình giáo dục nhân bản, các hoạt động giải trí, văn hoá, thể thao…
- Giáo Hội cũng mời gọi mọi thành phần dân Chúa dấn thân xây dựng một xã hội công bằng, liên đới và bình đẳng. Giáo Hội phải giúp cho anh chị em Kitô hữu ý thức về quyền công dân và quyền tự do tôn giáo, cần có những chuyên viên về luật pháp để giúp đồng bào hiểu quyền lợi và bổn phận của mình.
Để lời loan báo trở nên khả tín và được đón nhận, Giáo hội Việt Nam cần nỗ lực nhiều hơn nữa trong vai trò chứng nhân của mình. Chúng ta cần có nhiều ý kiến đóng góp từ những góc nhìn khác nhau của mọi thành phần dân Chúa để có thể sống niềm tin giữa lòng quê hương Việt Nam.
8g20: Bài tham luận 2: Rao giảng Tin Mừng trong nền văn hoá dân tộc Việt Nam: Đức cha Matthêu Nguyễn Văn Khôi - Giáo phận Qui Nhơn trình bày.
- Giáo dục lương tâm trong bối cảnh truyền giáo ở Việt Nam: việc giáo dục lương tâm là điều hết sức quan trọng và cần thiết trong việc truyền giáo, dẫn đưa con người đến sự trưởng thành luân lý, là một thành phần cốt yếu của sự trưởng thành đức tin. Đặc biệt trong bối cảnh truyền giáo tại Việt Nam hiện nay, việc giáo dục lương tâm càng trở nên cần thiết và khẩn thiết hơn.
- Lương tâm liên quan đến đức tin và công cuộc truyền giáo. Để thực hiện sứ vụ truyền giáo, việc giáo dục lương tâm không chỉ giới hạn nơi các Kitô hữu mà còn phải được thực hiện đối với những người ngoài Kitô giáo, vì lương tâm là mẫu số chung, là nơi gặp gỡ dễ dàng nhất giữa những người không cùng tôn giáo.
8g30: Bài tham luận 3: Mối quan tâm về gia đình - Đức cha Giuse Châu Ngọc Tri khai triển phần III, số 26 Tài liệu làm việc.
Nhiệm vụ truyền giáo là của toàn Dân Chúa, tinh thần truyền giáo cần thấm nhập vào tất cả mọi lĩnh vực trong đời sống Giáo Hội và từng thành phần Dân Chúa, trở thành tiêu chí hàng đầu cho những chương trình và đường hướng mục vụ.
Những “dấu chỉ của thời đại” cần nhìn vào để xây dựng một nền mục vụ mới thích ứng cho sứ vụ loan báo Tin Mừng:
- Mục vụ Nhà Trẻ: đây là cơ hội lớn để các nữ tu “đến với muôn dân”. Không những chỉ các cháu, mà qua mối liên hệ cần thiết giữa nhà trường và gia đình, thăm viếng và tiếp xúc tư vấn, các nữ tu còn có thể chăm sóc đến cuộc sống của các gia đình trẻ và các cô giáo khác.
- Mục vụ nhà đất: lĩnh vực đầy tế nhị và rất nóng bỏng hiện nay. Chúng ta cần cùng suy tư, cầu nguyện. Bên cạnh những giải pháp hành chính, Dân Chúa mong ước được lắng nghe tiếng nói chính thức của các mục tử, cần được soi sáng hướng dẫn bằng những đường hướng mục vụ thích hợp.
Chúng ta không phải chỉ là những người thụ động thực thi, nhưng cũng được mời gọi tích cực tham dự vào việc xây dựng đường hướng mục vụ truyền giáo của Giáo Hội với tinh thần và trách nhiệm cao nhất.
8g40: Đức cha Phaolô Nguyễn Văn Hoan, nguyên GM Giáo phận Phan Thiết, chia sẻ kinh nghiệm loan báo Tin Mừng. Chúa Giêsu sai các môn đệ đi dọn đường cho Người bằng cách chữa lành. Ngày nay cách đó vẫn hiệu quả. 1995 thăm làng dân tộc nghèo, có những người bị bệnh phong. Âm thầm phục vụ, mở nhà trẻ, giúp phát triển – không loan báo nhưng sau 15 năm có nhiều người trở lại.
- Đến với lương dân lập trạm lọc nước miễn phí và chữa trị bằng thuốc nam, chỉ 1 năm sau cả 6 giáo điểm mọi tầng lớp có cảm tình với mình. Sau đó họ xin được tại điều kiện để họ trở về với Chúa.
- Chữa lành tâm hồn: các nữ tu thăm viếng, lắng nghe chia sẻ những đau khổ giúp học vui và bình an trở về. Nhiều trường hợp có lòng cảm mến đến mức độ muốn xin lập gia đình với tu sĩ!
8g45 Nghỉ giải lao
9g00 CÁC THAM LUẬN KHÁC
1. Viễn tượng gia đình: một lối nhìn mục vụ do Cha Luy Nguyễn Anh
Tuấn (TTK/UB Mục vụ Gia Đình): Xin đưa ra một lối nhìn mục vụ đặt viễn tượng gia đình trong mọi hoạt động của Giáo Hội. Gia đình là Giáo Hội tại gia, viễn tượng gia đình mang 2 ý nghĩa: bối cảnh của mối tương quan gia đình nhìn từ nhiều phía, và sử dụng mối quan hệ gia đình như tiêu chí đánh giá một dự án mục vụ; lưu ý 4 yếu tố:
* nhìn Gia đình như Giáo Hội tại gia
* gia đình là một thực thể đang phát triển: nhìn những kinh nghiệm gia đình trải qua
* gia đình rất đa dạng trong cấu trúc
* gia đình trong tương quan với các cơ cấu tổ chức xã hội: giáo dục, bệnh viện, trung tâm giải trí…
2. Tu sĩ và sứ vụ loan báo Tin Mừng của Giáo hội Việt Nam do Nữ tu Marie Ngô Thị Mai Anh (Dòng Thánh Phaolô Sài Gòn): các dòng tu đã đi tiên phong trong hoạt động loan báo Tin Mừng tại Việt Nam. Xin đưa ra một mô hình truyền giáo:
- Thắp lửa Lời Chúa: lòng yêu mến Bí tích Thánh Thể và Lời Chúa (Lectio Divina) – Đưa vào chương trình đào tại tu sĩ chủng sinh, đào tạo và nhường cho giáo dân.
- Truyền lửa Tin Mừng: dành riêng tu sĩ huấn luyện tác nhân Tin Mừng, đồng hành với họ trong công tác truyền giáo.
- Liên kết và định lượng: chia sẽ kinh nghiệm nhân rộng các mô hình truyền giáo, mở khoá huấn luyện kỹ năng.
- Tôn trọng linh đạo và đặc điểm riêng của mỗi dòng.
3. Truyền giáo cho đồng bào dân tộc thiểu số do Chị K’Điệp (GP. Đà Lạt): Đề nghị mô hình truyền giáo cho người dân tộc:
- HĐGM Việt Nam nên có UB lo cho dân tộc thiểu số.
- Cần quan tâm phát triển kinh tế văn hoá, giúp bảo tồn văn hoá cho họ bằng các Kitô hoá các giá trị văn hoá, sự dụng nhạc cụ, cắm cây nêu…
- Để giữ bản chất con người xin các nhà truyền giáo có lối sống đơn sơ.
- Có những nhân sự chuyên lo, vào buôn làng cùng ăn, cùng ở, cùng làm.
- Sách kinh tiếng dân tộc giúp cầu nguyện, suy niệm thinh lặng. Quan niệm có tiền làm bác ái mà quên công cụ hữu hiệu trau dồi bản thân.
- Ao ước Giáo hội Việt Nam quan tâm nhiều hơn.
4. Giới y tế Công giáo và việc phục vụ con người của Bác sĩ Phạm Thị Chi Lan – Bs. Nguyễn Đăng Phấn (TGP. Sài Gòn): Bác sĩ Phấn trình bày nhóm y gồm y bác sĩ điều dưỡng, nha, dược, cận lâm sàng… Ấn tượng: từ kiêm nhiệm, thừa sai kiêm luôn thầy thuốc, các bà mụ (dì sơ) bán thuốc cao đơn hoàn tán truyền giáo rất hay. 1954, 1975 gãy đổ, mở cửa 1995 đánh dấu mốc truyền giáo ngành y, tan vỡ thất bại rồi tiếp tục, mon men tìm mọi cách truyền giáo. ĐC Cassaigne ở với người phong cho đến chết, Đức Tổng Bình lo trại phong Thanh Bình, các mục tử giúp nhiều, nêu gương sáng cho chúng con. Phong, lao và SIDA truyền nhiễm và đáng sợ, chỉ có Công giáo nhảy vào. Gương sáng mục tử giúp nhiều vì ngành y thu nhập không cao, bỏ việc đi tĩnh tâm, tham gia sứ vụ rất khó. Việt Nam là cường quốc phá thai, cứ 6 giây 1 ca phá thai, tình hình người Công giáo phá thai không nhỏ. Cần chỉ rõ tội vi phạm sự sống cho mọi người. Rất mong có sự phối hợp giữa ngành y - nha - dược với các tổ chức Công giáo khác. Mong có vị đặc trách ngành y và sứ điệp ĐHDC công bố rõ việc huấn luyện lương tâm và xây dựng nền văn minh tình thương.
5. Sứ mạng loan báo Tin Mừng do Cha Phanxicô Assisi Phạm Ngọc Quang (GP. Kontum) trình bày: Đổi mới căn tính trong góc nhìn mục vụ xã hội, cần nhớ Giáo Hội khác cộng đoàn trần thế, căn tính làm ta khác mọi người, nó biến đổi theo thời gian. Nhiều người chung một căn tính hình thành căn tính cộng đoàn Giáo Hội địa phương. Chỉ có thể thay đổi khi chú trọng hơn mục vụ tiếp đón, có thông tin liên lạc vĩ mô đón nhận ý kiến phản hồi, đào tạo nhân sự và mục vụ giáo lý chứ không chỉ dạy giáo lý. Cần có hệ thống liên lạc chặt chẽ hơn.
6. Giáo dân VN sống Đạo và truyền Đạo do Bà Maria Nguyễn Thị Nga (TGP Huế) trình bày: người giáo dân Việt Nam hôm nay sống đạo như thế nào? Quan sát kỹ đời sống đạo, người giáo dân thừa hưởng đưc tin truyền thống, sống đạo tập thể, chưa cá vị, chưa đưa đạo vào đời, giữ đạo kiểu cảm tính trong lúc phải đối mặt với xu hướng duy vật hưởng thụ, đổi nơi sống do sinh kế… Cần tiến hành sự.
- Canh tân sâu rộng. Sự hiện diện của Kitô hữu tạo ấn tượng đẹp nhưng chưa truyền giáo, chưa toả sáng chứng tá tình yêu Thiên Chúa. Người giáo dân phải biết lãnh trách nhiệm đời sống đạo, canh tân mình. Xin giúp chúng con canh tân sâu xa, được nuôi dưỡng bằng đời sống cầu nguyện, sống đạo chứ không chỉ giữ đạo. Cần huấn luyện giáo lý viên, đào tạo hạt nhân Tin Mừng trong giáo xứ để tạo những nhóm sống đạo nhỏ mở ra với mọi người giúp tình nguyện trong những việc tốt cho người nghèo: nhóm Ve chai, nhóm Bảo vệ Sư sống… Làm chứng bằng cách sống nhưng giúp nhiều người trở lại. Xin mở những lớp thần học giáo dân, hợp tác bình đẳng giữa giáo sĩ và giáo dân để xây dựng Giáo Hội.
7. Quan tâm đến Mục vụ Di Dân do Ông Gioan Trần Quốc Dung (UBMV Di dân) trình bày: Giáo hội Việt Nam đối mặt với việc chuyển dời của hiện tượng di dân từ nhiều lý do: đô thị hoá, lao động, học hành, định cư hải ngoại... Di dân đặt ra hàng loạt vấn đề cho xã hội và là thánh đố cũng như cơ hội cho Giáo hội Việt Nam. Mục vụ Di dân không là việc chữa cháy nhưng cần kế hoạch lâu dài:
- Mục vụ truyền thống cần thích nghi, nền huấn luyện thần học thích hợp hơn.
- Sứ vụ bác ái phục vụ / Sứ vụ truyền giáo.
- Hiệp thông: Di dân có thể trở thành sợi dây nối kết.
Xin tri ân HĐGM đã lập UB Di dân, ước mong củng cố và hoạt động tốt.
8. Mở rộng chân trời đối thoại và cộng tác do Cha GioanKim Nguyễn Đức Thành (GP. Bắc Ninh) trình bày: Đối thoại với các nền văn hoá, các tôn giáo và người nghèo, xin thêm đối thoại với những người anh em không có niềm tin. Đây là cuộc đối thoại bằng con tim giữa người với người, tất cả là anh em, cảm xúc yêu và được yêu giống nhau. Những người không tin bị đánh động khi chúng ta làm việc tốt cho người nghèo, cộng đoàn và xã hội. Nên đón tiếp họ vui vẻ chân thành, thăm viếng họ, giúp họ có cái nhìn thông cảm trân trọng. Nhiều vùng người khác còn nhìn đạo bằng ánh mắt thiếu thiện cảm, qua cuộc đối thoại bằng con tim người ta sẽ dễ chấp nhận nhau hơn.
9. Truyền giáo qua các trung tâm hành hương du lịch do Cha Gioan Đinh Công Lịch (GP. Phát Diệm) trình bày: Đây là một lĩnh vực cần quan tâm, đặc biệt việc du lịch hành hương văn hoá tâm linh. Phát Diệm vẫn chưa đáp ứng nhu cầu của khách du lịch thăm viếng quần thể Nhà thờ Đá vì đội ngũ hướng dẫn viên quá ít và thiếu đào tạo. Nhiều người có nhu cầu tìm hiểu, giao lưu… đó là cách truyền giáo cụ thể.
- Xây dựng khu du lịch văn hoá tâm linh ở mỗi giáo phận, đào tạo đội ngũ.
- Lập tour du lịch văn hoá tâm linh và phổ biết rộng rãi trên các phương tiện thông tin.
- Lập tiểu ban Hành hương du lịch trực thuộc UBLBTM giúp giáo dân hiểu biết và đáp ứng các nhu cầu hiện nay.
10. Mục vụ Giới Trẻ do Cha Gioan Lê Quang Việt (UBMV Giới Trẻ) trình bày.
- Tuyển chọn Đặc trách Giới trẻ Giáo phận, lập chương trình kế hoạch huấn luyện.
- Áp dụng chương trình huấn luyện ký năng sống cho người trẻ.
- Chọn đội ngũ linh hoạt viên.
- Hình thành trung tâm trẻ để giảm bớt tệ nạn xã hội.
- Liên kết các Ban Mục vụ.
Do thiếu thời gian, có hai bài tham luận được đưa thẳng cho Ban Thư ký đúc kết. Đại hội nghỉ để chuẩn bị cho Thánh lễ.
10g30 Thánh lễ. Ngay đầu thánh lễ, Đức Hồng y GB Phạm Minh Mẫn giới thiệu hôm nay chúng ta mừng ngày lễ Các Thánh Tử Đạo Việt Nam, Giáo hội Nhật Bản cũng có các vị Tử Đạo, và hôm nay có Đức GM Michael Goro Matsuura, người Nhật, đặc trách về Mục vụ Di dân đến với Đại hội Dân Chúa đến tham dự với chúng ta…
Thánh lễ do Giáo tỉnh Huế phụ trách, Đức TGM Stêphanô Nguyễn Như Thể, TGM. TGP Huế, chủ tế cùng với Đức cha Giuse Võ Đức Minh, Giáo phận Nha Trang, và Đức cha Micae Hoàng Đức Oanh, Giáo phận Kontum.
Trong bài giảng lễ, Đức cha Giuse Võ Đức Minh nhắc đến biểu tượng hạt lúa miến, được hiểu là biểu tượng của chính Chúa Kitô, từ đó ý nghĩa tỏa lan sang các Kitô hữu, đặc biệt các vị thánh Tử đạo… Qua cuộc đời các ngài, chúng ta học được bài học sự tự hạ, tự huỷ như Chúa Giêsu. Tử đạo cũng có nghĩa là làm chứng, là thái độ kiên định trong sứ vụ làm chứng cho sự thật, và nhất là bài học về lòng bác ái không bờ bến đối với mọi người, kể cả những người giết hại mình.
Với tâm tình tri ân trong ngày kỷ niệm đúng 50 năm thiết lập Hàng Giáo phẩm Công giáo tại Việt Nam, chúng ta tạ ơn Thiên Chúa về hồng ân đức tin và xin các thánh Tử đạo chuyển cầu cho chúng ta biết dùng ân huệ của Năm Thánh hồng phúc này để sống huyền nhiệm hạt lúa miến, chia sẻ hiệp thông và làm chứng cho Chúa Kitô.