Đồng dao có nhiều loại khác nhau. Một số bài đồng dao được hát ru để
giúp cho bé ngủ. Một số khác mang tính giáo
dục. Chúng dạy trẻ em về truyền thống văn hoá hoặc thể hiện hành vi ứng
xử tốt. Một số bài đồng dao là trò chơi - chúng bao gồm các phong trào.
Các em phải làm những động tác bằng tay hoặc cơ thể của chúng.
------------------------
Mẹ ngồi và đong đưa ru con ngủ. Mẹ hát dịu dàng. Mẹ muốn bé đi vào giấc ngủ. Mẹ hát bài hát nói về một cái nôi - chiếc giường nhỏ cho bé:
“Rock a bye baby in the tree top.
When the wind blows, the cradle will rock.
When the branch breaks, the cradle will fall.
And down will come baby, cradle and all.”
“Rock a bye baby” là một bài ca dao của Anh. Những vần cuối câu (cước vận) - chúng kết thúc với những âm thanh giống nhau như “fall” và “all”. Ca dao và thơ ca rất phổ biến trên toàn thế giới. Cha mẹ thường hát cho con trẻ. Và trẻ em hát chúng trong những trường mẫu giáo - khi các em chỉ mới 3 hoặc 4 tuổi.
Hầu hết các nước đều có đồng dao. Người ta hát đồng dao như một bài hát. Hoặc đôi khi họ nói đồng dao giống như một bài thơ. Đồng dao là niềm vui cho cả người lớn lẫn trẻ em. Nhưng ca dao còn có những mục đích khác.
Đồng dao có nhiều loại khác nhau. Một số bài đồng dao được hát ru để giúp cho bé ngủ. “Rock a bye baby” là một. Một số khác mang tính giáo dục. Chúng dạy trẻ em về truyền thống văn hoá hoặc thể hiện hành vi ứng xử tốt. Một số bài đồng dao là trò chơi - chúng bao gồm các phong trào. Các em phải làm những động tác bằng tay hoặc cơ thể của chúng.
Vào những đêm trăng sáng, trẻ em Việt Nam thường tụ tập trước sân nhà, hát bài đồng dao
“Dung dăng dung dẻ”, kèm theo cử điệu đan tay dắt nhau đi chơi:
“Dung dăng dung dẻ,
Dắt trẻ đi chơi.
Đi đến nhà trời,
Lạy cậu lạy mợ…”
Hãy lắng nghe một số loại đồng dao từ khắp nơi trên thế giới. Bài đồng dao trước tiên này của Uganda ở Đông Phi:
“Keep keep keep your health
Eat good food!
Milk and eggs, fish and beans
Are excellent for you.
Comb comb comb your hair
Do not forget your teeth!
Brush brush brush your teeth
Clean up all those germs!”
Bài đồng dao này dạy trẻ em về thực phẩm lành mạnh. Và nó dạy cho trẻ em chăm sóc thân thể của mình. Bởi nó có âm vần, bài hát này quả là rất dễ nhớ! Phụ huynh và giáo viên thường sử dụng các bài hát để dạy những bài học. Những bài hát có thể giúp trẻ ghi nhớ những điều quan trọng - như làm sạch răng chẳng hạn.
Bài ca dao tiếp theo cũng sử dụng vần điệu để dạy. Bài thơ này xuất xứ từ Trung Quốc. Nó dạy về những phong tục truyền thống về một kỳ nghỉ rất quan trọng của Trung Quốc. Tựa đề là
“Tết”:
“You will find whenever the New Year comes
The Kitchen God will want some plums.
The girls will want some flowers new;
The boys will want firecrackers, too.
A new soft hat will please Papa
And a sugar cake for dear Mama.”
Bài đồng dao này dạy trẻ em về những phong tục đặc biệt trong những ngày nghỉ Tết. Ví dụ, các gia đình ăn mừng năm mới với những món ăn đặc biệt. Các bài đồng dao cũng dạy trẻ em chia sẻ với các thành viên gia đình của mình. Bằng cách lặp lại bài đồng dao này, trẻ sẽ nhớ những phong tục truyền thống của mình.
Nhiều nền văn hoá cũng có những bài đồng dao dạy trẻ em về những hành động đúng - sai. Dưới đây là một bài đồng dao của Thái Lan. Nó được đặt tên cho một trái cây lớn. Quả mít có da màu xanh và cứng. Nhưng bên trong, nó lại mềm, múi màu vàng bao quanh những hạt to:
“Jum-Jee Jackfruit Seed
Those who have done good deeds
Can eat all the food
Those who tell lies
Must eat old dead dog!”
Bài đồng dao này dạy trẻ em để nói sự thật. Nó giải thích rằng những người nói thật sẽ có được những điều tốt đẹp. Còn những người không nói sự thật sẽ không có được những điều tốt đẹp.
Đọc bài đồng dao này, chúng ta còn nhận thấy có hai điều thú vị. Một là nó sử dụng những từ mà không có nghĩa thực - hư từ! Bắt đầu bằng những từ - “Jum-Jee” - chằng có ý nghĩa gì. Đây chỉ là những từ đẩy đưa tạo âm thanh vui tươi. Chúng gieo vần để làm cho bài hát có âm thanh mượt mà.
Bài đồng giao
“Jum-Jee” còn là một trò chơi. Trong khi các em hát, chúng ngồi thành một vòng tròn. Tất cả họ đều đặt tay vào giữa. Sau đó, một trẻ đếm ngón tay các trẻ em khác và cùng nhau hát. Khi bài hát kết thúc, đứa trẻ ngừng đếm. Người có ngón tay cuối cùng phải rụt bàn tay của chúng lại. Bài hát tiếp tục cho đến khi chỉ còn một đứa trẻ có một bàn tay còn lại giữa vòng tròn.
Nhiều bài đồng dao có loại từ này. Chẳng hạn bài đồng dao Việt Nam
“Nu na nu nống” cũng là một trò chơi thuộc motif này:
“Nu na nu nống,
Cái cống nằm trong,
Cái ong nằm ngoài,
Củ khoai nằm giữa…”
Những từ “nu na nu nống” không có ý nghĩa. Chúng chỉ có tác dụng tạo âm vần cho bài đồng dao uyển chuyển, dễ thương đối với trẻ thơ.
Nhiều bài đồng cũng có thể được sử dụng cho các trò chơi. Một số bài có những cử điệu đặc biệt cho trẻ em. Chúng vừa hát và cử động các bộ phận của cơ thể cùng một lúc. Hãy nghe này bài đồng dao Thuỵ Sĩ ở Âu châu. Nó là bài đồng dao về một đứa trẻ có tên là Joggeli cưỡi ngựa. Hãy tưởng tượng các em sẽ di chuyển như thế nào trong khi hát bài này.
“Joggeli, can you ride?
Yes, yes, yes.
Have you got one leg each side?
Yes, yes, yes.
Did you give the horse some hay?
Yes, yes, yes.
Did you water it today?
Nay, nay, nay.
So let's ride to town
And go three times around.
But then the horse starts bucking
And Joggeli falls down down down.”
Đồng dao có thể dạy nhiều điều! Chúng có thể dạy cho trẻ khoẻ mạnh và hành xử tốt. chúng còn dạy về văn hoá truyền thống. Đồng dao thường sử dụng ngôn ngữ một cách vui tươi. Và chúng còn được sử dụng cho các phong trào hoặc trò chơi. Nhưng một trong những điều quan trọng nhất của đồng dao là chúng giúp tạo cho con trẻ có những mối quan hệ.
Đồng dao giúp trẻ tạo tình bạn với nhau. Chúng giúp các giáo viên cho bài học tốt. Và chúng cũng giúp tạo ra sự gần gũi giữa con cái với cha mẹ. Đồng dao là cách để các bậc cha mẹ dạy con cái những bài học quan trọng.
Cuối cùng, cha mẹ dùng những bài đồng dao để đưa con mình vào giấc ngủ. Bài đồng dao cuối cùng cũng là một bài hát của cha mẹ dành cho con cái. Đứa trẻ được đặt tên Iro. Làn điệu này xuất xứ từ ngôn ngữ Mina của Benin, Tây Phi. Nó cho thấy bài học quan trọng nhất mà cha mẹ có thể dạy con cái: rằng mẹ cha vô cùng yêu con cái.
“My Iro, what am I going to give you?
My Iro, what am I going to give you?
I have nothing to give you -
I am going to pray for you.
Your life will be happy for all time.”