TT (Washington DC, 3/3/2017, CNA/EWTN News) - Thiên Chúa đã truyền lệnh này, Chúa Jêsus đã thực hành điều này, Giáo hội Công giáo đã giảng dạy về tầm quan trọng của việc này - việc chay tịnh là một phần cơ bản và mạnh mẽ trong đời sống Kitô hữu. Nhưng đối với nhiều người Công Giáo ngày nay, còn một sự suy nghĩ khác: một điều chúng ta miễn cưỡng làm vào ngày Thứ Sáu Tuần Thánh, và có lẽ vào Thứ Tư Lễ Tro nếu chúng ta nhớ. Liệu chúng ta có ăn chay thêm, đặc biệt là trong Mùa Chay, làm chúng ta hiểu sự hữu ích của việc ăn chay biến đổi cuộc đời chúng ta ra sao không?

Để trả lời cho điều này, các thánh ngày xưa và các chuyên gia ngày nay đều trả lời một tiếng vang dội "có".

Phó tế Sabatino Carnazzo, Giám đốc Điều hành Viện Văn hoá Công giáo và là phó tế Nhà thờ Công giáo Hy Lạp Melkite ở Mclean, bang Virginia, đã tuyên bố: "Hãy lấy tiêu chuẩn của chúng tôi để làm ví dụ cho những người tham gia cuộc đua, và đã chiến thắng. Và... những ai đã tham gia cuộc đua và chiến thắng đều là những người đàn ông và phụ nữ cầu nguyện và ăn chay."

Vì vậy, về bản chất, ăn chay là gì?

Phó tế Carnazzo giải thích: Đó là "lấy đi một cái gì tốt, để làm cho cái khác tốt hơn". Nó thường liên quan đến việc kiêng ăn, mặc dù nó cũng có thể có hình thức như từ bỏ những điều tốt khác như tiện nghi và giải trí. Luật buộc ăn chay hiện nay cho người Công giáo ở Hoa Kỳ là: mọi người trên 14 tuổi phải kiêng thịt vào Thứ Tư Lễ Tro, Thứ Sáu Tuần Thánh và các ngày Thứ Sáu trong Mùa Chay. Vào Thứ Tư Lễ Tro và Thứ Sáu Tuần Thánh, người lớn từ 18 đến 59 tuổi phải ăn chay - không ăn hơn một bữa ăn chính và hai bữa ăn phụ - cộng chung 2 bữa ăn phụ không hơn một bữa ăn chính. Người Công giáo, "nếu có thể", vẫn tiếp tục giữ chay từ Thứ Sáu Tuần Thánh đến Thứ Bảy Vọng Phục Sinh, Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ khuyên bảo.

Những ngày thứ Sáu khác trong năm (ngoài trừ Thứ Sáu trong tuần bát nhật Phục Sinh) "là những ngày và thời gian sám hối trong toàn thể Giáo Hội", theo Giáo Luật số 1250. Người Công giáo đã từng kiêng thịt trong tất cả các ngày thứ Sáu, nhưng các giám mục Hoa Kỳ đã được Toà Thánh cho phép người Công giáo thay thế bằng một hy sinh khác hoặc thực hiện một hành động bác ái.

Trong khi đó, người Công giáo theo nghi lễ Đông phương ăn chay theo các luật lệ đặc biệt riêng của họ. Năm 1966, trong "Tuyên bố Mục vụ về Tôn giáo và Chay tịnh", Hội đồng Giám mục Công giáo Quốc gia đã hô hào các tín hữu, trong những ngày khác của Mùa Chay mà không buộc phải ăn chay, thì "hãy tham dự các Thánh lễ hằng ngày và tự tuân thủ việc chay tịnh".

Tuy nhiên, ngoài các quy định trên, điểm mấu chốt của việc ăn chay là gì?

"Mục đích của việc chay tịnh là đặt trật tự đã được tạo ra và cuộc sống tinh thần của chúng ta trong một sự cân bằng hợp lý", Phó tế Carnazzo nói. Thầy giải thích: "Là những sinh vật cơ thể ở trạng thái hậu lâm trạng (post-fallen)", thật dễ dàng khi để cho "niềm đam mê thấp hèn" của chúng ta làm cho vật chất vượt trên trí tuệ. Chúng ta nhận những điều tốt lành như điều dĩ nhiên và tiếp cận với chúng bất cứ khi nào chúng ta muốn, "mà không cần suy nghĩ, không thèm nhắc đến Đấng ban cho chúng ta của ăn, và không màng đến vấn đề liệu nó có tốt cho chúng ta hay không". Như vậy, việc chay tịnh sẽ giúp "làm thêm chỗ ở cho Thiên Chúa trong cuộc sống của chúng ta", Đức ông Charles Pope, cha sở Nhà thờ Thánh Cyprian ở Washington, D.C. cho biết. "Chúa nói với người đàn bà (Samaritan) ở giếng nước, Ngài phán rằng: 'Ai uống từ giếng này sẽ còn bị khát. Tại sao bạn không để tôi hoạt động trong cuộc sống của bạn và tôi sẽ cho cho bạn một giếng nước Hằng Sống'."

Trong khi việc chay tịch có nhiều hình thức, thì việc kiêng ăn có đặc biệt quan trọng?

"Lý do tại sao 2000 năm Kitô giáo đã nói về thực phẩm (để ăn chay), bởi vì thức ăn giống như không khí. Nó giống như nước, đó là điều cơ bản nhất", Phó tế Carnazzo nói. "Và đó là nơi mà Giáo hội nói 'dừng ngay ở đây, mức cơ bản này, và giành quyền kiểm soát ở đó'. Nó giống như bước đầu tiên trong đời sống tinh thần."

Những gì Kinh Thánh nói về việc này

Vậy tại sao việc nhịn ăn lại quan trọng trong đời sống của Giáo Hội? Và nguồn gốc của việc thực hành trong Kinh Thánh là gì?

Việc ăn chay đầu tiên đã được Thiên Chúa yêu cầu Ađam trong vườn Địa Đàng, khi Thiên Chúa dạy Adam và Eva không ăn cây hiểu biết về điều thiện và điều ác (x. St 2,16-17). Sự cấm đoán thần thánh này không phải vì cây này xấu. Nó đã được "tạo dựng tốt" như tất cả các tạo vật, nhưng quả của nó được ăn phải "đúng thời điểm và đúng cách". Cũng vậy, chúng ta kiêng các thực phẩm được tạo ra để chúng ta có thể thưởng thức chúng "vào đúng thời điểm và đúng cách".

Việc ăn chay cũng tốt bởi vì nó được trình lên Thiên Chúa. Nếu biết kiêng ăn trái cây, Ađam và Eva đã có thể tham dự vào thiên nhiên qua việc vâng lời Thiên Chúa. Thay vào đó, họ lại cố gắng muốn đạt được sự hiểu biết về điều tốt và điều ác cho họ và đã ăn quả, bất tuân Thiên Chúa và mang tội nguyên tổ, cái chết và bệnh tật cho nhân loại.

Ngay khi bắt đầu sứ vụ, Chúa Giêsu ăn chay trong 40 ngày đêm trong sa mạc và "làm đảo ngược những gì đã xảy ra trong Vườn Địa Đàng". Giống như Ađam và Eva, Chúa Jêsus đã bị ma qủy cám dỗ và thay vào đó Ngài tuân theo ý Chúa Cha, làm đảo ngược sự bất tuân của Ađam và Eva và phục hồi nhân tính của chúng ta. Theo gương của Chúa Giêsu, người Công giáo được kêu gọi để ăn chay và các Giáo phụ Giáo Hội rao giảng về tầm quan trọng của việc chay tịnh.

Tại sao ăn chay lại đầy uy lực?

"Chay tịnh là vũ khí bảo vệ chống lại quỷ", Thánh Basil Cả dạy. "Các thiên thần bổn mạng của chúng ta thực sự ở với những người đã dọn sạch linh hồn qua việc chay tịnh". Tại sao ăn chay lại đầy uy lực như thế? Phó tế Carnazzo giải thích: "Bằng cách bỏ qua lĩnh vực ma quỷ làm việc, chúng ta đặt mình vào sự hiệp thông với một thế giới khác nơi mà ma quỷ không làm việc, chúng không thể chạm vào chúng ta.

Tốt hơn là cầu nguyện, vì khi chúng ta cảm thấy đói khát hơn khi nhịn ăn và uống, nó nhắc nhở chúng ta về sự yếu đuối của mình và giúp chúng ta khiêm tốn hơn". "Không khiêm tốn, không cầu nguyện thì trải nghiệm của chúng ta về Thiên Chúa thực sự không thể khai mở." Như thế, như Thánh Thomas Aquinas viết trong Truyền Thống, thực hành này được "kết nối rõ ràng đến sự thanh khiết, đến sự thanh tịnh, đến sự trong sáng của tâm trí". "Bạn có thể cho rằng đó là những cuộc đấu tranh ngày nay của chúng ta với đức hạnh của sự trinh khiết, và có lẽ rõ ràng là thiếu về tri thức thần học, có thể liên quan đến việc từ bỏ ăn chay."

Một lịch sử ngắn về ăn chay

Luật ăn chay hiện nay được quy định trong Bộ Giáo luật 1983, nhưng trong các thế kỷ trước, việc ăn chay thông thường giữa người Công giáo nghiêm ngặt hơn và thường xuyên được tuân thủ. Những người Công giáo kiêng thịt các ngày thứ sáu trong năm, trừ Thứ Sáu Phục Sinh. Suốt Mùa Chay, họ phải ăn chay - một bữa ăn không thịt và hai bữa ăn nhỏ không thịt - vào tất cả các ngày trừ Chủ Nhật, Lễ Phục Sinh. Họ kiêng thịt vào thứ Sáu và thứ Bảy trong Mùa Chay - ngày chết của Chúa Kitô và nằm trong mồ - nhưng được cho phép ăn thịt trong bữa chính trong các ngày khác trong Mùa Chay. Luật buộc được mở rộng đến những ngày khác của năm phụng vụ. Người Công giáo ăn chay và kiêng cử trong các Lễ Vọng Giáng Sinh và Chúa Nhật Lễ Hiện Xuống, và vào những ngày Ember - tức ngày Thứ Tư, Thứ Sáu và Thứ Bảy sau Lễ Thánh Lucy vào ngày 13 tháng 12, sau ngày Thứ Tư Lễ Tro, sau Chúa Nhật Lễ Hiện Xuống, và sau Lễ Suy tôn Thánh Giá vào tháng 9 - tương ứng với bốn mùa.

Trong nhiều thế kỷ qua, việc chay tịnh Mùa Chay đã trở nên khắc nghiệt hơn. Người Công giáo không chỉ kiêng thịt mà còn các sản phẩm từ động vật như sữa và bơ, cũng như dầu và ngay cả cá vào thời điểm đó.

Tại sao những luật buộc ngày nay trong Nghi lễ Latinh lại quá tối giản? Giáo hội đang đặt ra ranh giới rõ ràng về những gì không thể coi như việc thực hành đời sống Kitô hữu. Đó là lý do tại sao cố ý vi phạm luật buộc Mùa Chay là một tội trọng. Nhưng người Công giáo có nên thực hiện nhiều hơn mức độ sám hối tối thiểu được yêu cầu không? Vâng, theo Cha Lawrence Lew, O.P., hiện đang theo học về Thần học Thánh tại Học viện Dominican ở Washington, D.C. Tối thiểu có thể là "cái gì trả cho Thiên Chúa theo công lý", cha giải thích, nhưng chúng ta được "kêu gọi không chỉ để công bằng với Thiên Chúa" mà còn "yêu mến Thiên Chúa và yêu thương người hàng xóm của chúng ta". Bác ái kêu gọi chúng ta làm nhiều hơn mức tối thiểu được áp dụng cho chúng ta theo Bộ giáo luật ngày nay, tôi nghĩ vậy.

Trong Giêrêmia 31,31-33, Thiên Chúa hứa viết luật của Ngài tong tâm hồn của chúng ta, Phó tế Carnazzo lưu ý. Chúng ta phải đi xa hơn theo một số quy tắc và yêu mến Thiên Chúa bằng trái tim của chúng ta, và điều này liên quan đến việc làm nhiều hơn những gì chúng ta buộc phải làm.

Hãy thận trọng với động lực của bạn

Tuy nhiên, Cha Lew lưu ý, việc ăn chay "phải được khuấy động bởi lòng bác ái". Một người Công giáo không nên ăn chay để lấy tiếng, nhưng vì tình yêu của Thiên Chúa. "Luôn luôn nguy hiểm trong đời sống tinh thần để so sánh mình với người khác", trích dẫn Tin Mừng của Gioan, Chúa Giêsu chỉ dẫn cho Thánh Phêrô đừng quan tâm đến sứ mệnh của Thánh Gioan Tông Đồ mà là "hãy theo Ta". (Ga 21,20-23). Cũng thế, chúng ta nên tập trung vào Thiên Chúa trong Mùa Chay, chứ không phải trên những hy sinh của người khác.

"Tôi nghĩ rằng thường thì chúng ta sẽ thất bại. Và đó không phải là điều xấu. Bởi vì nếu chúng ta thất bại, đây là cơ hội để nhận ra sự lệ thuộc hoàn toàn của chúng ta đối với Thiên Chúa và ân sủng của Ngài, tìm kiếm sự thương xót và tha thứ của Ngài, và tìm kiếm sức mạnh của Ngài để chúng ta có thể phát triển trong đức hạnh và làm tốt hơn." Và bằng cách nhận ra sự yếu đuối và sự lệ thuộc của chúng ta đối với Thiên Chúa, chúng ta có thể "khám phá lại sâu thẳm lòng thương xót của Thiên Chúa cho chúng ta" để chúng ta có thể thương xót người khác hơn. Bỏ những điều tốt đẹp có thể có vẻ nặng nề, nhưng liệu người Công Giáo có thể - và nên - ăn chay với niềm vui?

"Nó được đề cập đến trong kinh tiền tụng của Mùa Chay như một mùa vui vẻ", Cha Lew nói. "Và đó là niềm vui của việc làm sâu sắc thêm mối quan hệ của chúng ta với Chúa Kitô, và do đó đến gần Ngài hơn. Đó là niềm vui khi yêu thương Ngài nhiều hơn, và chúng ta càng yêu mến Thiên Chúa thì càng gần gũi với Ngài hơn."

"Mùa Chay là tất cả là về Thập tự giá, và cuối cùng là sự sống lại", Phó tế Carnazzo nói. Nếu chúng ta "thực hiện một hy tế thật sự cho Chúa Kitô" trong Mùa Chay, "chúng ta có thể nói vào ngày hôm xưa khi Chúa bị đóng đinh trên thập tự giá: 'Chúa ơi, con sẵn lòng đón nhận thập giá.' Và khi làm điều đó, chúng ta sẽ nhìn thấy ngày thứ ba của Phục sinh".