TT (Rome, Italy, 25/6/2017, EWTN News/CNA,By Elise Harris) - Sự nhận thức là một trong những từ mà ĐGH Phanxicô lặp lại nhiều nhất, đặc biệt khi nói với các linh mục và chủng sinh. Ngài thường biểu lộ ước muốn được đào tạo về sự nhận thức khá hơn - một khái niệm có vẻ tối nghĩa nếu không có sự hiểu biết về tầm quan trọng của nó đối với việc đào tạo của vị Giáo hoàng thuộc Dòng Tên.
Brian Reedy, SJ, nói với EWTN News trong một cuộc phỏng vấn: "Khi một tu sĩ dòng Tên nói 'nhận thức', họ đang sử dụng một thuật ngữ có truyền thống tinh thần phong phú trong Dòng Tên, vì vậy bạn có thể hiểu rất nhiều về điều này." Cha Reedy là tuyên uý Hải quân Hoa Kỳ đang theo học tiến sĩ về thần học triết học từ Giáo hoàng Học viện Gregorian. Cha có văn bằng thần học tại Đại học Boston.
Cha giải thích rằng sự nhận thức là điều mà Thánh Inhaxiô Loyola, vị sáng lập Dòng Tên, nhấn mạnh sâu sắc trong linh đạo của ngài, tạo thành "xương sống" của linh đạo Dòng Tên. Thật vậy, Thánh Inhaxiô hai lần trong các bài linh thao có một bài diễn giải rộng về làm thế nào để thực hiện việc nhận thức một cách đúng đắn: nó có ý nghĩa gì, giới hạn của nó là gì, và các quy tắc chi phối nó. "Một trong những điều rất thú vị về sự nhận thức là trong khi nó có một ý nghĩa rất đa dạng, bạn thường có thể giả định rằng khi một tu sĩ Dòng Tên sử dụng thuật ngữ này, nó có các quy tắc ít ra là trong tâm trí của họ." Vì vậy, khi nói đến Dòng Tên và sự nhận thức, Các quy tắc quản lý là gì, và làm thế nào để chúng ta có thể sử dụng chúng để hiểu được Đức Giáo hoàng Phanxicô?
Các quy tắc nhận thức của Dòng Tên
Một trong những điều đầu tiên cần lưu ý khi nhận thức là sự phân biệt của Thánh Inhaxiô giữa các loại người, Cha Reedy giải thích rằng có những quy tắc khác nhau để mọi người coi đức tin một cách nghiêm túc và những người không. "Nếu bạn là một người sống một cuộc sống thiếu vắng Thiên Chúa và những giáo huấn của Giáo Hội không thực sự quan trọng, bạn có một bộ quy tắc riêng. Trái lại đối với ai thực hiện cuộc sống đức tin một cách nghiêm túc và ít nhất cũng được Thiên Chúa tìm kiếm... thì chúng ta có một bộ quy tắc hoàn toàn khác." Một sự khác biệt khác là nhận thức giữa các đối tượng thích hợp và không phù hợp, có nghĩa là "một số điều bạn có thể nhận thức được và những thứ khác bạn không thể phân biệt được".
Khi nói về cuộc thảo luận hiện tại về hôn nhân, Cha Reedy lưu ý rằng trong các bài tĩnh huấn, Thánh Inhaxiô nói riêng về hôn nhân cách rõ ràng sau khi bạn đã kết hôn "như một ví dụ về một trong những điều bạn không thể phân biệt chính đáng". Bởi vì "sau khi kết hôn, bạn không còn có thể phân biệt hợp pháp là đã được kết hôn hay chưa, bởi vì bạn đưa ra quyết định kết hôn; nó không phải là một đối tượng thích hợp." Điều có thể được phân biệt bởi toà án hôn phối là liệu cuộc hôn nhân đó có hợp pháp hay không. "Đó là một câu hỏi khác với việc phân biệt bạn có muốn kết hôn hay không. Đối với Dòng Tên, câu hỏi đó không có nghĩa gì cả; trên thực tế, nó xúc phạm đến quá trình mà bạn phân biệt sự thay đổi trạng thái cuộc sống mà bạn cam kết."
Điều tương tự cũng xảy ra đối với hàng giáo sĩ và tu sĩ, Thánh Inhaxiô dùng ví dụ đó bởi "một khi bạn đã cam kết, điều bạn nhận thức là làm thế nào để sống theo cam kết đó. Đó là những gì bạn thực sự nhận thức, bởi vì nhận thức, về cơ bản trong linh đạo của Dòng Tên, là việc áp dụng giáo huấn và bài học vào những ứng dụng thực tiễn trong cuộc sống. Vì vậy, nó làm thành thực tế những gì là lý thuyết".
Có những "quy tắc hướng dẫn" nhất định giúp thực hiện đúng sự nhận thức.
Một trong các quy tắc của Thánh Inhaxiô là tội lỗi không bao giờ có thể được phân biệt, ví dụ như giết người. "Bạn không thể phân biệt để giết người. Trên thực tế, nó xúc phạm đến quá trình mà bạn đang giả vờ trong việc phân biệt lựa chọn một điều tà ác." Những gì có thể được nhận thức hợp pháp là có giết chết hay không, bởi vì "nếu bạn và gia đình bạn đang bị ai đó đe doạ trực tiếp, thì người cha có thể phân biệt ngay liệu có nên hành động gây chết chóc hay không. Điều đó được phép". Về mặt Thần học Luân lý Công giáo, Cha Reedy nói rằng nó tồn tại giữa những gì được "cho phép" và cái gì là "biến đổi", và ngoài những dấu hiệu được phép là "điều cấm".
Những điều bị cấm thì không thể nhận thức được, và "bạn chỉ mong muốn được giải thoát". Từ đó, đơn giản là những gì được phép ở một phía, thì phía bên kia là tất cả các cách để chuyển đổi và tham gia vào thế giới như Chúa Kitô. "Trong lĩnh vực đó, giữa những gì được phép và những gì là biến đổi, có rất nhiều sự phân biệt về các khả năng hợp pháp của những thứ không chống lại lý trí hay chống lại Thiên Chúa hay của Giáo Hội", Cha Reely thêm rằng không bao giờ có thể thực sự phân biệt được giữa thiện và ác, nhưng "chỉ giữa những tương đối".
Một nguyên tắc then chốt của sự phân biệt thường bị lãng quên là nguyên tắc chỉ đạo "tư duy với Giáo hội". Điều này có nghĩa là "bất cứ điều gì bạn phân biệt, bạn không chỉ suy nghĩ về luật luân lý và chức năng mà còn đặc biệt suy nghĩ với Giáo hội".
ĐGH Phanxicô là một người 'ngập chìm' trong truyền thống Dòng Tên
ĐGH Phanxicô "là người hoàn toàn ngập chìm truyền thống Dòng Tên và là một người hoàn toàn thực tiễn", Cha Reedy giải thích rằng một trong những điều đầu tiên cha nói với mọi người khi nói về Giáo hoàng là "bạn có thể nghe các bài tĩnh huấn hoạt động trong những gì ngài nói". Khi lắng nghe Đức Giáo hoàng Phanxicô, "bạn có thể nghe thấy một tu sĩ Dòng Tên đang chiêm ngưỡng cuộc đời của Chúa Giêsu", rằng phong cách sư phạm hay phong cách giảng dạy của ĐGH Phanxicô "rất mô hình về Chúa Giêsu", người thường đưa ra "những câu trả lời cho những câu hỏi không đi thẳng vào vấn đề và tối nghĩa".
Cha nói, Chúa Cứu Thế đã làm điều này "đặc biệt tránh một loại chủ nghĩa hợp pháp nhưng chỉ muốn một câu trả lời vững chắc mà sau đó có thể được chế tác theo một cách nào đó", trong khi phân biệt thực sự có nghĩa là "bạn không quan tâm đến các quy tắc vì lợi ích của các quy tắc, (hoặc) các công cụ có thể được điều khiển hoặc sử dụng làm vũ khí; những gì bạn quan tâm là tìm ra những điều tốt nhất, đúng nhất, thánh thiện nhất, biến đổi nhất".
Về bản chất, "bạn luôn luôn tìm kiếm tinh thần của pháp luật là gì: tại sao luật pháp tồn tại, nó là gì, nó đang cố gắng làm gì?"
Điều có thể làm được là "có người được đào tạo về những quy tắc là gì, tại sao họ lại tồn tại, và làm cách nào để giúp những người này tham gia vào hệ thống theo cách thức có thể đóng góp vào sự thánh thiện của họ, cho sự phát triển của họ phù hợp với Đấng Kitô". Cha Reedy nói rằng đối với ngài, một vấn đề ngài nhìn thấy trong Giáo Hội hiện nay là một số người, trong cách giải thích hành động của Đức Giáo hoàng, đang "cố gắng đặt ra, cái được gọi là núp dưới bóng sự nhận thức, sự quan tâm thực sự về tội lỗi, về sự dữ".
"Tôi chưa bao giờ cảm nhận được rằng đó là những gì ĐGH Phanxicô nói", cha giải thích theo quan điểm của mình dựa trên xuất thân của ĐGH Phanxicô, điều ngài đang cố gắng làm là "đào tạo con người vào điều này: lý luận luân lý thích hợp, kéo dài từ sự phép đến cách biến đổi, làm thế nào để giúp mọi người hoạt động ở đó một cách tuy có thể lộn xộn, nhưng ngăn cản họ vượt rào vào những gì bị cấm".
Nhưng còn về sự mơ hồ của ĐGH Phanxicô thì sao? Đó có phải là một điều thuộc Dòng Tên?
Một phần của sự nhầm lẫn xung quanh các lời nói và bài viết của Đức Giáo hoàng là ngôn ngữ của ngài thường có thể mơ hồ và không rõ ràng, khiến mọi người gãi đầu để tìm ra ý ngài thực sự muốn nói. Nhưng đối với Cha Reedy thì đây không phải là mối quan tâm về chất lượng của một tu sĩ Dòng Tên hơn là giới hạn cá nhân của vị đại dện của Chúa Kitô. "ĐGH Phanxicô là một nhân vật phức tạp. Ngài không phải là nhà thần học diễn giải chính xác, vì vậy sự tối nghĩa và không chính xác của ngài là do sự đào tạo và xuất thân của ngài, mà Giáo Hội cần phải kiên nhẫn."
Thứ hai, nếu chúng ta suy ngẫm về thánh kinh, chúng ta thấy rằng Đức Giáo hoàng sử dụng một phong cách rất giống với những gì mà chính Chúa Kitô thường sử dụng, đặc biệt là khi ngài cảm nhận được thái độ Pharisêu. "Khi ngài cảm thấy rằng ai đó đang đặt một câu hỏi để gài một cái gì đó mà ngài e rằng sẽ làm tổn thương người khác", Đức Giáo hoàng rất "nhạy cảm" để biến bài giáo lý "thành một loại vũ khí nào đó".
Chúa Kitô cũng vậy, "Chúa Giêsu đã có những lời khắc nghiệt cho những người đó." Mặc dù những người Pharisêu tỏ ra trung thành, giữ luật Do Thái, "họ cũng có một vấn đề theo cách thực thi luật pháp; Họ xem việc thực thi luật pháp là hàng đầu và nhu cầu của người dân là hàng thứ hai, và Chúa Giêsu thách thức điều đó và Đức Giáo hoàng Phanxicô cũng vậy".
"Tôi nghĩ mọi người nên chấm dứt giả vờ rằng Chúa Giêsu rõ ràng trong sáng khi Ngài nói mọi thứ", Cha Reedy lưu ý rằng Chúa Kitô "đặc biệt nói đôi khi Người cố tình gây nhầm lẫn. Người nói rằng Người đang dùng những dụ ngôn để những người khác ở đó không hiểu - Người đã nói như vậy". Tuy nhiên, mặc dù Đức Kitô đôi khi có thể nói một cách ẩn dụ, Người đã rõ ràng khi nhấn mạnh vào các chủ đề quan trọng, chẳng hạn như Bí tích Thánh Thể và ý nghĩa đằng sau những lời "đây là mình tôi" của Người và để bước vào cuộc sống vĩnh cửu, các môn đồ phải "ăn thịt tôi và uống máu tôi".
Vì vậy, khi nói đến Đức Giáo hoàng Phanxicô, Cha Reedy nói mọi người phải tính đến "phương pháp ngài giảng dạy giống Chúa Giêsu", mà ngài thường có trong các bài phát biểu của ĐGH. Nhưng cũng có một yếu tố thao túng khi nói đến sự mơ hồ của Đức Giáo hoàng phải được giải thích. "Tôi nghĩ rằng sự mơ hồ của ĐGH đã bị thao túng."
Cha Reedy giải thích rằng trong những trường hợp này: "Tôi nghĩ chúng ta cần tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa." Điều này không có nghĩa là chúng ta sẽ có được sự rõ ràng ngay lập tức, nhưng khi nói đến các vấn đề đặc biệt khó hiểu "chúng ta cần rõ ràng". "Vì vậy, tôi tự tin rằng đó không phải là điều Đức Giáo hoàng nói và tôi nghĩ rằng chúng ta nên tiếp tục cần sự rõ ràng, nhưng không vội vã làm rõ đến mức chúng ta có thể cảm thấy thoả mãn."