TT (Thành phố Vatican, 27/8/2021, CNA, Andrea Gagliarducci) - Bạn có bao giờ nhận thấy những người đi cùng du khách đi qua các phòng của Cung điện Tông đồ về phía thư viện giáo hoàng, nơi diễn ra các cuộc gặp chính thức với giáo hoàng không? Có lẽ vũ đạo này khiến bạn thành cổ hủ và lạc lõng với thế giới hiện đại.
Nhưng những cảnh quay được dàn dựng cẩn thận này lại mang đầy ý nghĩa. Đó là một phần của cuộc sống nghi lễ của Vatican. Nghi lễ này là một ngôn ngữ cho chúng ta biết cách một tổ chức muốn thể hiện mình với thế giới. Việc làm sáng tỏ ý nghĩa của nghi lễ giúp chúng ta hiểu thêm về những gì diễn ra bên trong Cung điện Tông đồ.
Theo Đức Ông (ĐÔ) Stefano Sanchirico, một cựu giám đốc của Quản thủ Hộ Giáo hoàng, nghi lễ của Vatican được tạo nên từ những điều "có vẻ như không nhìn thấy được, nhưng rất quan trọng".
Giáo hoàng chỉ có các cuộc gặp chính thức với ba hạng cá nhân: (1) quốc vương và nguyên thủ quốc gia; (2) những người đứng đầu chính phủ; và - ít thường xuyên hơn, và đặc biệt - (3) các bộ trưởng ngoại giao. Cùng với ba hạng mục này, Đức Thánh Cha cũng đích thân gặp gỡ các đại sứ được công nhận tại Tòa Thánh vào hai dịp chính: khi họ trình bày các ủy nhiệm thư của mình và khi họ từ biệt khi kết thúc sứ mệnh của mình. Ngoài ra còn có ba hạng mục thăm viếng Vatican: thăm cấp nhà nước, tiếp kiến trọng thể và tiếp kiến riêng.
Các chuyến thăm cấp nhà nước đã trở nên rất hiếm. ĐÔ Sanchirico giải thích rằng công thức của việc tiếp kiến hiện đang được ưa chuộng hơn vì "nó linh hoạt và dễ dàng hơn". Sự suy giảm của các chuyến thăm cấp nhà nước không bắt đầu dưới thời Giáo hoàng Phanxicô mà đã bắt đầu từ rất lâu trước đây. Như chúng ta có thể thấy, nghi lễ thích ứng theo một số cách với thời đại.
Xét rằng các chuyến viếng thăm của giáo hoàng về cơ bản là ngoại giao, người ta có thể nghĩ rằng chúng được quy định bởi nghị định thư của Quốc vụ khanh, cơ quan giám sát hoạt động ngoại giao của Tòa thánh. Nhưng trên thực tế, vị Quản thủ Hộ gia đình Giáo hoàng (Prefecture of the Papal Household) quản lý các chuyến thăm. Giáo hoàng không tiếp các nguyên thủ quốc gia đi cùng với các quan chức cấp cao khác mà với các chức sắc và các thành viên trong gia đình.
Chuyến thăm cấp nhà nước là quan trọng nhất trong ba loại. Chuyến thăm cuối cùng như vậy được thực hiện bởi Tổng thống Ý Sergio Mattarella vào ngày 18 tháng 4 năm 2015. Nhân dịp đó, nghị định thư đã được điều chỉnh. Các thành viên gia đình thường không được bao gồm trong chuyến thăm cấp nhà nước, nhưng TT Mattarella có thể đưa con gái và cháu của mình đi cùng.
Một chuyến thăm cấp nhà nước hoạt động thế nào?
"Chuyến thăm cấp nhà nước bắt đầu từ Quảng trường Thánh Phêrô," Sanchirico nói, "nơi một đội đầu tiên của Vệ binh Thụy Sĩ chào đón vị khách và sau đó tháp tùng vị đó vào bên trong Vatican. Đoàn rước đi vào từ Arco delle Campane [một lối vào Vatican ở bên trái đối diện với Vương cung thánh đường Thánh Phêrô], rẽ sau Vương cung thánh đường Thánh Phêrô, và đến Sân trong San Damaso".
Trong sân trong, nguyên thủ quốc gia tìm thấy những người sau đây đang xếp hàng: một đội kép của Vệ binh Thụy Sĩ trong bộ đồng phục Grand Gala, Quý Thành viên của Đức Thánh Cha với vị Quản thủ Hộ gia đình Giáo hoàng, Tổng ủy viên của Nhà nước, và chỉ huy của Lực lượng Vệ binh Thụy Sĩ. Quốc kỳ của quốc gia khách được kéo lên trên cột cờ.
Theo giáo luật, Quý Thành viên là "chức sắc giáo dân của Hộ Giáo hoàng." Đức Phaolô VI đã thiết lập danh hiệu Quý Thành viên của Đức Thánh Cha trong sắc lệnh Pontificalis Domus, được ban hành vào ngày 28 tháng 3 năm 1968. Với văn kiện đó, Đức Phaolô VI đã cải tổ Hộ tịch Giáo hoàng, sắp xếp hợp lý danh sách và nói chung là đại tu toàn bộ cấu trúc và đặc tính của hộ giáo hoàng.
Các Thành viên giáo hoàng dưới sự cai quản của vị Quản thủ Hộ gia đình Giáo hoàng. Họ được triệu tập để tiếp đón và tháp tùng các vị khách của Giáo hoàng: các nguyên thủ quốc gia và chính phủ, các đại sứ tại Tòa thánh, và các nhân vật quốc tế nổi bật khác.
Vị Quản thủ Hộ giáo hoàng giới thiệu với khách mời các chức sắc và Quý Thành viên Giáo hoàng. Sau phần giới thiệu, ban nhạc giáo hoàng trẩy bài quốc ca của khách và sau đó khách được ngồi trong phòng khách cạnh thang máy.
Ngày nay," Sanchirico lưu ý, "các phái đoàn đi lên bằng thang máy, nhưng trước đó họ đã đến Loggia [trên tầng hai] qua cầu thang của Giáo hoàng." Mỗi thành viên trong phái đoàn của khách được chỉ định cho một Thành viên của ĐTC. Đám rước được hình thành ở Loggia, tầng nơi đặt thư viện của giáo hoàng.
Đoàn rước được dẫn đầu bởi chỉ huy đội Cận vệ Thụy Sĩ, một trung sĩ. Theo sau là Sediari pontifici (Đại diện Giáo hoàng). Họ là thành viên của Antechamber (Anticamera Pontificia) và vai trò của họ được kết nối chặt chẽ với việc phục vụ giáo hoàng. Trong quá khứ, họ đã mang chiếc ghế sa-lông, hay còn gọi là chiếc ghế của giáo hoàng.
Theo sau Sediari là các nhân vật khác trong Hộ Giáo hoàng tham gia đám rước, bao gồm cả Decano di Sala dell’Anticamera Pontificia (Trưởng phòng Đại sảnh Giáo hoàng), người chịu trách nhiệm về phần công cộng của Hộ Giáo hoàng và điều phối. Theo sau là Decano di Addetti di Anticamera di Sua Santità, những người cũng thuộc Hộ Giáo hoàng (Familia Pontificalis.)
Sau đó, có một đội gồm tám Vệ binh Thụy Sĩ, ở trung tâm là vị khách cùng với vị Thủ hiến của Giáo hoàng ở bên phải, sau đó là vợ hoặc chồng của nguyên thủ quốc gia, và chỉ huy của Lực lượng Vệ binh Thụy Sĩ. Ngay sau nhóm này là các thành viên trong đoàn tùy tùng của nguyên thủ quốc gia, mỗi người đi cùng với một thành viên của ĐGH.
ĐÔ Sanchirico nói rằng "đám rước tiến đến Sala Clementina, nơi một bộ phận của Lực lượng Vệ binh Thụy Sĩ vinh danh. Trong chuyến thăm cấp nhà nước, phái đoàn được chào đón bởi người đứng đầu Hộ Giáo hoàng, Hồng y Nhiếp chính. Ngài thay thế vị trí của một chức sắc đi cùng với tổng thống [nguyên thủ quốc gia], người chuyển vị trí của mình gần với phu nhân của tổng thống."
Quản thủ Giáo hoàng (Almoner), người thuộc Gia đình Giáo hoàng, cũng tham gia đám rước.
Về mặt hình thức, Quản thủ là giám đốc của Antechamber (người chờ vào yến kiến), một thành viên của mật vụ tham gia," Sanchirico lưu ý. Đó là bởi vì "Almoner là một thực tế của lòng bác ái phát xuất trực tiếp từ Đức giáo hoàng; nó không có đặc tính phổ quát."
Đoàn rước đi qua Sala dei Sediari đến Sala di Sant’Ambrogio, nơi có một lối đi nhỏ dẫn thẳng đến thư viện của Giáo hoàng, sau đó đến Sala dei Papi và Nhà nguyện Hall of the Urban VIII.
Từng bước, đoàn rước thưa dần, cuối cùng người khách thấy mình ở một mình với Đức giáo hoàng.
Đầu tiên, các Sediari rời khỏi đám rước, sau đó là Addetti di Anticamera, và cuối cùng là Quý Thành viên của ĐTC. Sau đó chờ đợi trong "Phòng của các Đại sứ", trong khi vợ/chồng của nguyên thủ quốc gia ở trong "Sala Della Consorte" (Phòng của Hội đồng).
Không ai trong số những vị khách bị bỏ lại một mình. Giáo hoàng chỉ chào đón các quốc vương như một cặp vợ chồng.
Đến Sala del Tronetto, giáo hoàng ra khỏi thư viện riêng, chào nguyên thủ quốc gia ở giữa phòng, rồi dẫn họ đến thư viện, nơi cuộc họp diễn ra tại bàn của giáo hoàng, với hai chiếc ghế giống hệt nhau.
Trong buổi họp riêng, các giám mục trong tiền sảnh đi chào các vị khách khác.
Vào cuối cuộc họp, các cánh cửa mở ra. Đầu tiên, người phối ngẫu được giới thiệu, sau đó là đoàn tùy tùng của khách. Cuối cùng, mỗi thành viên của phái đoàn được giới thiệu với giáo hoàng. Một chuyến thăm cấp nhà nước cũng bao gồm một bài phát biểu trao đổi trước khi chụp ảnh nhóm và chia tay.
Cuộc rước lại tiếp tục và nhóm được phục dựng từng bước trên đường đi.
Đầu tiên, Hộ Giáo hoàng chào đón vị khách tại Hội trường Clementine, và sau đó nguyên thủ quốc gia đi xuống Loggia Thứ nhất, nơi có cuộc gặp với Ngoại trưởng. Sau cuộc gặp song phương, đoàn rước tiếp tục tại Sala Regia, nơi khách gặp đoàn ngoại giao được công nhận của Tòa thánh.
Sau đó phần tôn giáo bắt đầu. Nếu nguyên thủ quốc gia là người Công giáo, họ đến Vương cung thánh đường Thánh Phêrô để bày tỏ lòng kính trọng tại ngôi mộ của Hoàng tử các Tông đồ và thực hiện một hành động sùng kính trước ảnh Đức Mẹ Madonna del Soccorso và Mình Thánh Chúa.
Cuối cùng, vị khách được gặp vị Quản thủ (Chapter) đền Thánh Phêrô. Vị Quản thủ Đền Thánh Phêrô được thành lập vào năm 1043 bởi Thánh GH Lêô IX. Vị trí này được dự định để đảm bảo việc cầu nguyện thường xuyên ở Đền Thánh Phêrô và, trong những năm trước đó, để hỗ trợ giáo hoàng quản lý Đền Thánh.
Sau đó, cuộc chia tay diễn ra, với ban nhạc biểu diễn bài ca của giáo hoàng trước Vương cung thánh đường Thánh Phêrô.
Tất cả những điều này xảy ra với chuyến thăm cấp nhà nước. Điều này khác với tiếp kiến riêng như thế nào?
Sanchirico nói: "Các nơi đều giống nhau", [Nhưng] chuyến thăm cấp nhà nước bao gồm một cuộc trao đổi các bài phát biểu, điều này không diễn ra trong một buổi tiếp kiến riêng".
Tất nhiên, nghi lễ cũng có sự phân biệt tùy thuộc vào cấp bậc của khách. Nếu họ là quốc vương hoặc nguyên thủ quốc gia, Giáo hoàng đi ra Sala del Tronetto và gặp họ ở giữa phòng. Tuy nhiên, Giáo hoàng không đi ra ngoài để chào đón người đứng đầu chính phủ. Chiếc ghế thủ tướng ngồi nhỏ hơn và được đặt vị trí khác.
Một số biện pháp phòng ngừa không còn được quan sát. Ví dụ, khi trao đổi quà tặng, một thủ tướng nên đứng trước phái đoàn, như vậy sẽ đánh dấu sự khác biệt.
Ngoài ra, Giáo hoàng còn trao huân chương giáo hoàng cho vị khách và đoàn tùy tùng của họ. Sanchirico giải thích: "Huân chương là bạc nếu đó là một thủ tướng, trong khi nó luôn là vàng" nếu giáo hoàng gặp gỡ một vị vua hoặc một nguyên thủ quốc gia.
Hình thức của cuộc họp trong đó các đại sứ trình bày các ủy nhiệm thư của họ cho giáo hoàng gần đây đã được sửa đổi. Sanchirico nhận xét: "Chúng tôi đã quay trở lại kiểu nghi lễ trước đây, mặc dù không còn sự phân biệt giữa các đại sứ, những người được tiếp đón trong Điện Tông Đồ, và các bộ trưởng đặc mệnh toàn quyền, những người được tiếp đón trong Sảnh Tronetto."
"Buổi lễ giờ đây hoàn toàn công khai, với sự hiện diện của phái đoàn, và diễn ra trong Điện Tông Đồ với cuộc họp riêng sau đó trong thư viện và có những đặc điểm tương tự như các chuyến thăm cấp nhà nước."
Khi nhận được giấy ủy nhiệm, giáo hoàng gặp các đại sứ không thường trú theo nhóm và có bài phát biểu. Ngược lại, ngài gặp riêng các đại sứ thường trú mà không có bài phát biểu nào trước công chúng.