Tình hình vài nước được ĐTC nhắc tới trong Sứ điệp Giáng Sinh:
Ucraina, Burundi, Cộng hoà Dân chủ Congo, Nam Sudan, Colombia và các vụ khủng bố đó đây trên thế giới
Trong
Sứ điệp Giáng Sinh ngày 25 tháng 12 năm 2015 vừa qua, ĐTC Phanxicô đã
duyệt qua một số vùng không có hoà bình trên thế giới, và tha thiết mời
gọi mọi người sống thương xót như Thiên Chúa, để cho Chúa Giêsu Kitô Cứu
Thế sinh ra trong tâm lòng và cuộc sống hầu có sự bình an, niềm hy
vọng và lòng thương xót, loại bỏ mọi thù hận, chiến tranh xung khắc,
bất công, và tìm lại được phẩm giá là người và là con cái Chúa của mình.
Ngoài vài nước vùng Trung Đông như Syria, Iraq, Lybia và Yemen, ĐTC
cũng nhắc tới các nước khác như Ucraina, Burundi, Cộng hoà Dân chủ Congo, Nam Sudan, Colombia và các vụ khủng bố đó đây trên thế giới.
Năm
2010, trong các cuộc bầu cử tổng thống, ông Viktor Janukovych đã thắng
bà Julya Tymoshenko chỉ với một số ít phiếu. Năm 2011, bà Tymoschenko bị
liên luỵ trong một vụ án hình sự liên quan tới việc sử dụng ngân quỹ
công cộng trong một vụ ký giao kèo với hãng Gazprom của Nga cung cấp hơi
đốt cho Ucraina, nhưng không có lợi cho đất nước. Ngày 29 tháng 8 năm
2012, Toà Thượng thẩm Ucraina đã xác nhận việc kết án bà Tymoshenko 7
năm tù ở vì tội lạm dụng quyền bính. Nhưng ngày 29 tháng 3 năm 2013, Toà
án Âu châu về các quyền con người đã coi việc giam giữ bà nguyên thủ
tướng Tymoshenko là không hợp pháp.
Trong năm 2013 bắt đầu xảy ra
các vụ biểu tình đòi gia nhập Liên hịệp Âu châu chống lại Tổng thống
Janukovych, có đường lối chính trị phò Nga. Trong tháng giêng và tháng
hai, các vụ biểu tình xuống đường biến thành các vụ đụng độ dữ dội khiến
cho nhiều người chết và bị thương. Tình hình căng thẳng không thể kiểm
soát nổi khiến cho Tổng thống Janukovych phải rời khỏi thủ đô Kiev. Quốc
hội nhóm họp bầu ông Oleksandr Turcinov làm tân tổng thống.
Biến
cố ông Janukovych trốn đi ngày 22 tháng 2 năm 2014 khiến cho tương quan
giữa Nga và Ucraina liên tục thêm căng thẳng với các hậu quả trên bình
diện chính trị và kinh tế. Nga gia tăng đáng kể giá hơi đốt, trước đó
được bán cho Ucraina với giá thân hữu, và liên lạc ngoại giao giữa hai
bên căng thẳng hơn. Với sự bất mãn của dân chúng sống trong vùng Đông
Ucraina, các nhóm nổi loạn đông Ucraina được sự trợ giúp của quân đội
Nga, tuyên bố chống lại tân chính quyền Kiev, và như dấu chỉ của việc
phản đối và ly khai họ đã chiếm nhiều dinh thự chính quyền, quân sự và
không quân sự, đặc biệt là trong miền Donbass và các vùng phụ cận. Thế
là xảy ra vụ xâm lấn đất đai từ phía các lực lương phản loạn nói tiếng
Nga được quân đội và các thiện nguyện viên Nga trợ giúp.
Cuộc
khủng hoảng tại Ucraina đã gây ra các âm hưởng khiến cho các tương quan
giữa Nga và Tây Âu, đặc biệt là với Hoa Kỳ, căng thẳng. Nếu một đàng Tây
Âu tố cáo Nga là yểm trợ quân sự cho các phiến quân ở miền Đông
Ucraina, thì Nga nêu bật các vi phạm từ phía chính quyền bất hợp pháp
Kiev muốn dùng bạo lực để dẹp các vụ nổi loạn. Từ phía mình, Nga đã gia
tăng việc dàn quân đội tại biên giới với Ucraina và đã bị khối NATO tố
cáo nhiều lần như là một hành động gây hấn.
Ngày 21 tháng 12 năm
2015, Liên hiệp Âu châu đã triển hạn 6 tháng các cấm vận đối với Nga.
Hội đồng Bruxelles đã kéo dài cho tới tháng 7 các biện pháp đã được đề
ra trong mùa hè năm ngoái nhằm trả đũa sự yểm trợ của chính quyền
Matxcơva đối với phiến quân phò Nga ở miền Đông Ucraina. Theo các tin
tức của Liên Hiệp Quốc, từ khi có chiến tranh tại miền Đông Ucraina hồi
tháng 4 năm 2014 đã có 9.098 người thiệt mạng, gồm các binh sĩ, các
chiến đấu quân và thường dân, hơn 20.000 người bị thương, hơn 1 triệu
ngưởi phản tản cư tránh chiến tranh và biết bao nhiêu thành phố, làng
mạc và ruộng đồng bị tan hoang.
Tại Burundi, cuộc chiến đã bắt
đầu hồi tháng 5 năm ngoái với các vụ dân chúng xuống đường phản đối
chống lại việc Tổng thống Nkurunziza tìm mọi cách ra tranh cử lần thứ ba
trái với Hiến pháp. Thật thế, sau thoả hiệp hoà bình ký kết tại Arusha
năm 2000 chấm dứt cuộc nội chiến bùng nổ hồi năm 1993 với vụ ám sát Tổng
thống Melchior Ndadaye và sự chống đối giữa hai chủng tộc Hutu và
Tutsi, tân Hiến pháp dự trù tổng thống được bầu theo thể thức đầu phiếu
đại đồng và nhiều nhất là hai nhiệm kỳ. Tổng thống Pierre Nkurunziza đã
được bầu năm 2005 và tái đắc cử năm 2010 với 90% tổng số phiếu. Nhưng
ông yêu sách phải được ứng cử lần thứ ba. Các đảng phái đối lập và xã
hội dân sự chống lại ước muốn này của tổng thống và tố cáo ông là không
biết cai trị đất nước, gian tham hối lộ và thành lập các dân quân trẻ vũ
trang thống lĩnh các vùng quê. Hàng trăm người dân Burundi đã bị giết,
hàng ngàn người phải tị nạn và nền kinh tế lụn bại. Mặc dù có các chống
đối kịch liệt của phe đối lập, ông tái đắc cử tổng thống nhiệm kỳ 3 ngày
21 tháng 7 năm 2015. Nhưng các phản đối và bạo động vẫn tiến diễn. Hồi
đầu tháng 12 năm ngoái, Liên hiệp Phi châu đã phải quyết định gửi một
lực lượng 5.000 binh sĩ bảo hoà tới Burundi vì sợ lại xảy ra cuộc diệt
chủng như trong quá khứ.
Tại Cộng hoà Dân chủ Congo, tình hình
bất ổn cũng vì bối cảnh bầu cử khó khăn. Từ hơn một năm nay đã xảy ra
nhiều vụ biểu tình phản đối chống lại dự luật liên quan tới các cuộc bầu
cử tổng thống sẽ diễn ra vào năm 2016, và liên quan tới việc kiểm kê
dân số trên toàn nước. Việc kiểm kê này sẽ đòi hỏi rất nhiều thời gian
và kéo dài nhiệm kỳ của Tổng thống Joseph Kabila đã cầm quyền từ năm
2001 tới nay. Tiếp theo đó, Quốc hội đã chấp thuận luật cải tổ bầu cử mà
không có khoản bị dân chúng phản đối. Nhưng bầu khí các cuộc đầu phiếu
vẫn căng thẳng. Tưởng cũng nên nhớ rằng trong quá khứ Cộng hoà Dân chủ
Congo đã có hai cuộc nội chiến: cuộc nội chiến thứ nhất xảy ra giữa năm
1996-1997, cuộc nội chiến thứ hai xảy ra giữa các năm 1998-2003, khiến
cho mấy trăm ngàn người thiệt mạng, biết bao nhiêu người bị thương, hàng
trăm ngàn người phải chạy trốn chiến tranh, thành thị và làng mạc bị
tàn phá tan hoang. Ngoài ra, từ nhiều năm qua, tình hình đông bắc vùng
Kivu vô cùng bất ổn, vì các vụ tấn công và bắt cóc do các phiến quân
cuồng tín thuộc các “Lực lượng Liên minh Dân chủ” chủ mưu. Các phiến
quân này từ Uganda đến và họ đã thành lập các căn cứ trên đất Congo,
trong vùng Beni. Cũng trong vùng này giữa các năm 2012-2013 đã xảy ra
các vụ đụng độ giữa quân chính phủ và phong trào độc lập có tên gọi là
M23, tức phong trào của ngày 23 tháng 3.
Tại Nam Sudan, 4 năm
rưỡi sau ngày độc lập mùng 9 tháng 7 năm 2011, tiếp theo sau cuộc trưng
cầu dân ý và sau một cuộc nội chiến dài giữa chính quyền Khartum và Nam
Sudan, quốc gia mới này đang phải đương đầu với một cuộc xung đột chủng
tộc giữa các lực lượng chính quyền của Tổng thống Salva Kiir thuộc chủng
tộc Dinka, và các lực lượng trung thành với nguyên phó Tổng thống Riek
Machar thuộc chủng tộc Nuer. Cuộc xung đột giữa hai bên đã bắt đầu hồi
tháng 12 năm 2013 sau một cuộc đảo chánh hụt nhằm lật đổ tổng thống
Salva Kiir. Nội chiến đã khiến cho 2 ngàn người chết và 2 triệu người
phải bỏ nhà cửa ruộng vườn đi lánh nạn. Ngày 26 tháng 8 năm 2015 chính
quyền và phe phiến quân đã ký thoả hiệp ngưng bắn, nhưng các vụ đụng độ
vẫn tiếp tục. Theo các thống kê của tổ chức UNICEF của Liên Hiệp Quốc có
16.000 chiến binh trẻ em bị bó buộc tham gia cuộc nội chiến xâu xé Nam
Sudan.
Bên Châu Mỹ Latinh có cuộc nội chiến tại Colombia giữa
quân chính phủ và lực lượng Mặt trận Cách mạng Vũ trang viết tắt là
FARC, bùng nổ từ năm 1964. Đây là cuộc nội chiến dài nhất thế giới kéo
dài hơn nửa thế kỷ và đã khiến cho ít nhất 220.000 người thiệt mạng,
hàng chục ngàn người khác bị thương. Các nỗ lực hoà bình đã bắt đầu vào
năm 1998 với tổng thống Pastrana, và đã kéo dài cho tới năm 2002 mà
không đem lại kết quả nào. Năm 2008 tổng thống Venezuela Hugo Chavez đã
đề nghị chính quyền Colombia và toàn cộng đoàn quốc tế thừa nhận lực
lượng FARC như là lực lượng gây chiến của cuộc nội chiến. Năm 2012 chính
quyền Colombia và lực lượng FARC chính thức bắt đầu cuộc thương thuyết
hoà bình tại La Habana thủ đô Cuba và đã đạt được các bước tiến khác
nhau, đưa tới cuộc cải cách nông nghiệp vào tháng 5 năm 2013, và việc
tham chính của các cựu phiến quân vào tháng 11 cùng năm.
Tháng 7
năm 2015, cuộc thương thuyết có được bước tiến mới. Tổng thống Juan
Manuel Santos và lãnh vụ phiến quân FARC Rodrigo Londono Echeveri Alias
Timoshenko đã đạt một thoả hiệp về vấn đề thành lập các toà án đặc biệt
để xét xử các tội phạm của các chiến binh và thành lập một uỷ ban sự
thật, bồi thường cho các nạn nhân của cuộc nội chiến dài, và ân xá cho
các chiến binh, ngoại trừ những người phạm các tội chiến tranh. Thoả
hiệp được nêu bật vào tháng 12 năm 2015, và tổng thống Juan Manuel
Santos tuyên bố rằng nội trong ngày 23 tháng 3 năm 2016 cuộc xung đột sẽ
đuợc coi như chấm dứt.
Trong Sứ điệp Giáng Sinh 2015, ĐTC
Phanxicô cũng nhắc tới các vụ khủng bố gây chết chóc tại Bamako bên
Mali, Paris bên Pháp, Beirut, thủ đô Liban, Ai Cập và Tunisia.
Ngày
20 tháng 11 năm 2015, một toán khủng bố đã đột nhập khách sạn Radisson
Blue tại Bamako, thủ đô Mali, bắt 170 người làm con tin đa số là người
ngoại quốc. Trong vụ nổ súng giữa các toán quân đặc biệt người Mali,
Pháp và Hoa Kỳ giải thoát các con tin đã có 20 người chết, trong đó có 6
người Nga, một người Mỹ và một người Bỉ. Vụ tấn công được nhóm
Morabitun có liên hệ với nhóm Al Qaeda nhận mình là thủ phạm. Đây không
phải là lần đầu tiên xảy ra bạo lực do các nhóm hồi thánh chiến chủ mưu
trong một đất nước có nội chiến từ ba năm qua, nơi Pháp đã gửi một lực
lượng tới yểm trợ chính quyền Bamako.
Bên Pháp trong năm 2015,
thủ đô Paris, đã là nơi xảy ra 3 vụ khủng bố do các lực lượng Hồi cuồng
tín chủ mưu. Ngày mồng 7 tháng giêng, hai anh em Cherif và Said Kouachi,
quốc tịch Pháp, đã ùa vào toà báo châm biếm “Charlie Hebdo”, từ lâu đã
bị đe doạ vì đã đăng các hình hí hoạ châm biếm Đan Mạch liên quan tới
Mahomed và xả súng bắn loạn xạ khiến cho 12 người thiệt mạng trong đó có
2 cảnh sát. Hai ngày sau mồng 9 tháng giêng một đồng lõa của hai tay
khủng bố là Amedy Coulibaly đột nhập một siêu thị Hypercacher tại Porte
de Vincennes, bắt giữ vài con tin và giết 4 người khác. Các biến cố sau
đó khiến cho 8 người khác thiệt mạng trong đó có hai anh em Kouachi,
Coulibaly và 4 con tin của hắn và một nữ cảnh sát viên, khiến cho số
người chết tăng lên 20. Vụ này được tổ chức Al Qaeda vùng Bán đảo A Rập
Ansar al-Sharia, là chi nhánh bên Yemen, thừa nhận.
Vụ khủng bố
ngày 13 tháng 11 năm 2015 là đẫm máu nhất với 130 người chết và là vụ
khủng bố trầm trọng thứ hai trong Liên hiệp Âu châu sau vụ khủng bố tại
Madrid bên Tây Ban Nha ngày 11 tháng 3 năm 2004. Thủ phạm là 9 người
quốc tịch Âu châu gốc Magreb, tức Bắc Phi, có liên hệ với Nhà nước Hồi
IS. Họ đã gây ra ba vụ nổ tại sân vận động Pháp, nơi đang diễn ra trận
túc cầu giao hữu giữa Pháp và Đức, cũng như 6 vụ nổ súng khác tại nhiều
nơi công cộng khác nhau, trong đó đẫm máu nhất là vụ bắn giết 89 người
trong rạp hát Bataclan, nơi đang có buổi hoà nhạc Rock. Ngày 18 tháng 11
sau đó trong một cuộc lùng bắt tại khu phố Saint Denis cảnh sát đã giết
3 tên khủng bố trong đó có tên đầu não các cuộc tấn công là Abdelhamid
Abaaoud và một phụ nữ. Trong khi các vụ tấn công tiếp diễn tổng thống
François Hollande đã tuyên bố tình trạng giới nghiêm trên toàn nước Pháp
và tạm đóng cửa biên giới. Các cuộc điều tra cho thấy các vụ tấn công
khủng bố này đã được tổ chức trong khu phố Molenbeek tại Bruxelles, Bỉ.
Bên
Beirut thủ đô Libăng ngày 12 tháng 11 năm 2015 đã xảy ra hai vụ khủng
bố tự tử cách nhau vài phút trong khu phố Bourj al Barajneh do các lực
lượng Hezbollah Sciít kiểm soát. Nhà nước hồi đã nhận mình là thủ phạm
để trả thù việc can thiệp của tổ chức Hezbollah ủng hộ tổng thống
Al-Assad. Đây là vụ tấn công đẫm máu nhất của tổ chức này chống lại
người Sciít trong nước Libăng.
Bên Ai Cập, ngày 31 tháng 10 năm
2015, một máy bay của hãng hàng không Nga Metrojet khởi hành từ Sharm
el- Sheikh hướng về San Pietroburgo đã bị rơi trên bán đảo Sinai khiến
cho 224 người chết. Tổ chức Nhà nước Hồi ISIS ở Sinai đã thừa nhận mình
là thủ phạm để trả thù Nga ủng hộ ông Al Assad can thiệp vào Syria. Sau
khi tìm thấy xác máy bay người ta đã xác nhận là máy bay rơi vì có một
quả bom nổ trong máy bay.
Trong năm 2015, Tunisia cũng đã là nơi
xảy ra nhiều vụ khủng bố. Ngày 18 tháng 3, hai tay khủng bố đột nhập
viện bảo tàng quốc gia Bardo của thủ đô Tunisi và cho bom nổ khiến cho
24 người chết trong đó có 21 du khách, một nhân viên công lực, hai tay
khủng bố, và 45 người bị thương. Nhà nước Hồi đã tự nhận mình là thủ
phạm. Ngày 26 tháng 6, một tay khủng bố đã bắn vào các du khách tại Port
El-Kantaoui cách Susa 10 cây sồ về mạn bắc khiến cho 39 người chết và
38 người bị thương. Tên khủng bố cũng bị giết. Nhà nước Hồi cũng nhận
mình là thủ phạm vụ giết người này.
(SD 25-12-2015)