TT (Toà soạn báo Rome, 23-10-2020, CNA, Courtney Mares) - Bộ Ngoại giao Đài Loan đã phản ứng trước việc gia hạn thỏa thuận tạm thời Trung-Vatican hôm thứ Năm bằng cách nêu rõ tình hình tự do tôn giáo đang ngày càng tồi tệ ở đại lục. "Với việc ĐCSTQ [Đảng Cộng sản Trung Quốc] ra lệnh cho mọi vấn đề, người Công giáo ở CHND Trung Hoa [Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa] đang phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng đối với đức tin và lương tâm của họ", Bộ Ngoại giao Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan) cho biết trong một tuyên bố được phát hành vào ngày 22 tháng 10.
Tuyên bố của chính phủ chỉ ra rằng Đài Loan đã không thay đổi quan điểm của mình về thỏa thuận tạm thời của Toà thánh với chính phủ Trung Quốc, đã được gia hạn thêm 2 năm cho đến ngày 22 tháng 10 năm 2022. Bộ Ngoại giao cho biết Đài Loan hy vọng rằng họ có thể "cải thiện tình hình tự do tôn giáo ở CHND Trung Hoa vốn ngày càng tồi tệ".
"Thật không may, khi chính phủ CHND Trung Hoa đã tăng cường các biện pháp đàn áp các cộng đồng Công giáo địa phương, chẳng hạn như đàn áp hơn nữa những tín đồ chống lại việc bị Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) kiểm soát và buộc nhiều giám mục tham gia Hiệp hội Công giáo Yêu nước Trung Quốc do ĐCSTQ kiểm soát, tự do tôn giáo và nhân quyền ở Trung Quốc tiếp tục xấu đi", Bộ Ngoại giao cho biết. "Cái gọi là 'đa số hoá tôn giáo' ở CHND Trung Hoa đã trở thành 'quốc hữu hoá tôn giáo', thậm chí còn được đặc trưng bởi sự truyền bá rộng rãi của ĐCSTQ."
Bộ Ngoại giao Đài Loan cũng nói rằng họ "đánh giá cao" "cam kết trang trọng" của Vatican rằng thoả thuận bí mật của họ với Trung Quốc không liên quan đến quan hệ ngoại giao.
Toà Thánh là quốc gia duy nhất còn lại ở Châu Âu công nhận Đài Loan là một quốc gia. Trong 77 năm, Toà Thánh đã có quan hệ ngoại giao chính thức với quốc gia có tên gọi chính thức là Trung Hoa Dân Quốc (ROC), trong khi Giáo hội không có hiện diện ngoại giao chính thức ở Trung Quốc đại lục kể từ khi nước này chính thức bị Bắc Kinh trục xuất vào năm 1951.
Chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc ở Trung Quốc đại lục coi Đài Loan là một tỉnh nổi dậy và trong lịch sử đã gây áp lực buộc các nước cắt đứt quan hệ ngoại giao với hòn đảo này. Sau khi Liên Hợp Quốc ngừng công nhận chính phủ Đài Loan vào năm 1971, phần lớn các quốc gia thành viên đã cắt đứt quan hệ chính thức và đại sứ quán Vatican được lãnh đạo bởi một tham tán thay vì một đại sứ toàn quyền.
"Toà Thánh đã nhiều lần tuyên bố công khai rằng thoả thuận tạm thời với CHND Trung Hoa chỉ giải quyết các vấn đề mục vụ và không động đến các vấn đề ngoại giao hoặc chính trị. Đài Loan đánh giá cao cam kết trang trọng này và đã duy trì liên hệ chặt chẽ với Toà Thánh, bày tỏ mối quan tâm và lập trường của chúng tôi", Bộ Ngoại giao cho biết.
Quốc vụ khanh Toà Thánh, Đức Hồng y Pietro Parolin, đã nhắc lại điều này trong các bình luận trước các nhà báo ngày 21 tháng 10, nói rằng những gì đã được đồng ý cho đến nay "không bao hàm việc thiết lập quan hệ ngoại giao". "Hiện tại không có cuộc nói chuyện nào về quan hệ ngoại giao, chúng tôi đang tập trung vào Giáo hội", Parolin nói, theo một bản ghi do tờ báo Ý Avvenire cung cấp. "Thoả thuận không liên quan đến quan hệ ngoại giao, cũng không dự kiến thiết lập quan hệ ngoại giao. Thoả thuận liên quan đến tình hình của Giáo hội, một điểm cụ thể là việc bổ nhiệm các giám mục và những khó khăn tồn tại và chúng tôi hy vọng sẽ giải quyết thông qua đối thoại", ĐHY nói.
Khi được hỏi về cuộc đàn áp Kitô hữu ở Trung Quốc, Parolin trả lời: "Nhưng, những cuộc bức hại nào... Bạn phải sử dụng từ ngữ một cách chính xác. Có những quy định được áp đặt và liên quan đến tất cả các tôn giáo, và chắc chắn cũng liên quan đến Giáo hội Công giáo".
Sau thỏa thuận giữa Vatican và Trung Quốc vào năm 2018, các quan chức nhà nước ở các khu vực khác nhau của Trung Quốc đã dỡ bỏ thánh giá và phá dỡ các nhà thờ, đồng thời các giáo sĩ và người Công giáo ngầm đã báo cáo về việc bị quấy rối và giam giữ.
Vào ngày 1 tháng 9, các linh mục ở Giáo phận Yujiang ở tỉnh Kiến Tây từ chối gia nhập Hiệp hội Công giáo Yêu nước Trung Quốc đã bị quản thúc tại gia và bị cấm "tham gia vào bất kỳ hoạt động tôn giáo nào với tư cách là giáo sĩ", theo UCA News báo cáo.
Ở Trung Quốc, giáo dục tôn giáo cho bất kỳ người nào dưới 18 tuổi là bất hợp pháp. Điều này có nghĩa là các lớp học giáo lý đã bị đóng cửa và trẻ vị thành niên không được phép vào các tòa nhà của nhà thờ. Các nhà thờ Công giáo đã đăng ký với chính quyền Trung Quốc được giám sát chặt chẽ qua camera CCTV kết nối với mạng an ninh công cộng. Các linh mục đã bị buộc phải tham gia các khóa đào tạo của chính phủ.
Nhưng các nhóm tôn giáo khác còn tệ hơn nhiều dưới các chính sách "xã hội hoá" và kiểm soát công nghệ của Đảng Cộng sản Trung Quốc, đặc biệt là những người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ ở tỉnh Tân Cương của Trung Quốc, những người đã phải chịu lao động cưỡng bức, tẩy não, triệt sản, cưỡng bức phá thai và tra tấn trong các trại cải tạo.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zhao Lijian nói với các nhà báo trong một cuộc họp báo ngày 22 tháng 10 rằng họ đã có "các cuộc đàm phán hữu nghị với Vatican" trước khi đi đến quyết định gia hạn thoả thuận với Toà Thánh. "Hai bên sẽ tiếp tục duy trì liên lạc và tham vấn chặt chẽ, đồng thời thúc đẩy cải thiện quan hệ song phương."
Bộ Ngoại giao Đài Loan nói rằng họ sẽ "theo dõi chặt chẽ các diễn biến liên quan". "Đài Loan sẽ tiếp tục thúc đẩy hợp tác với Toà Thánh và Giáo hội Công giáo để cùng bảo vệ các giá trị cốt lõi của tự do tôn giáo và hỗ trợ những người bị bức hại vì đức tin của họ để củng cố vững chắc quan hệ đối tác ngoại giao dựa trên các giá trị lâu dài với Toà Thánh."