Tôn kính cha mẹ là thừa nhận giá trị thực tại và tầm quan trọng của các ngài trong cuộc đời chúng ta với các cử chỉ cụ thể diễn tả sự tận tuỵ, tình yêu thương và săn sóc đối với các ngài. Việc thừa nhận này khiến cho con người sống lâu hạnh phúc. Cả khi không phải mọi cha mẹ đều tốt lành và mọi tuổi thơ đều thanh thản.
ĐTC Phanxicô đã nói như trên với mấy chục ngàn tín hữu và du khách hành hương 5 châu tham dự buổi gặp gỡ chung hằng tuần sáng thứ tư hôm qua. Trong số các nhóm hiện diện cũng có một nhóm 27 tín hữu Việt Nam đến từ Mỹ, và một nhóm 55 nữ tu Dòng Thánh Phaolô thành Chartres đang tham dự khoá thường huấn tại nhà mẹ ở Roma trong đó có một số các chị đến từ Việt Nam.
Trong bài huấn dụ, ĐTC đã quảng diễn ý nghĩa điều răn thứ tư dạy thảo kính cha mẹ, dựa trên 4 câu đầu chương 6 thư Thánh Phaolô gửi tín hữu Êphêxô viết: “Kẻ làm con, hãy vâng lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo. Hãy tôn kính cha mẹ. Đó là điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: để ngươi được hạnh phúc và hưởng thọ trên mặt đất này. Những bậc làm cha mẹ, đừng làm cho con cái tức giận, nhưng hãy giáo dục chúng thay mặt Chúa bằng cách khuyên răn và sửa dạy.” (Ep 6,1-4). Ngài nói: Trong hành trình bên trong Mười Lời của Thiên Chúa hôm nay chúng ta tới điều răn thảo kính cha mẹ. Đây là việc tôn kính các bậc sinh thành.
Việc tôn kính đó là gì? ĐTC trả lời: Từ Do Thái ám chỉ vinh quang, giá trị, dịch sát chữ là “sức nặng”, sự vững chắc của một thực tại. Đây không phải là vấn đề hình thức bề ngoài, mà là sự thật. Tôn kính Thiên Chúa trong Thánh Kinh có nghĩa là thừa nhận thực tại của Ngài, tính sổ với sự hiện diện của Ngài. Điều này cũng được diễn tả với các lễ nghi, nhưng nhất là bao hàm việc dành cho Thiên Chúa chỗ đứng đúng đắn trong cuộc sống của mình. Tôn kính cha mẹ như vậy có nghĩa là thừa nhận tầm quan trọng của các ngài cả với các cử chỉ cụ thể, diễn tả sự tận tuỵ, tình yêu mến và việc săn sóc các ngài. Nhưng không phải chỉ có thế thôi.
Tôn kính cha mẹ đưa tới một cuộc sống lâu dài hạnh phúc
Lời thứ tư có một đặc thái của nó: đó là điều răn chứa đựng một hiệu quả. Thật thế nó nói: “Hãy tôn kính cha mẹ con như tôn kính Chúa là Thiên Chúa của con đã truyền cho con, để ngày đời con được kéo dài và con được hạnh phúc trong xứ sở Chúa là Thiên Chúa ban cho con.” (Đnl 5,16). Tôn kính cha mẹ đưa tới một cuộc sống lâu dài hạnh phúc. Từ “hạnh phúc” chỉ xuất hiện trong Mười Điều Răn liên quan với cha mẹ.
Sự khôn ngoan ngàn đời này tuyên bố điều, mà các khoa học nhân văn đã chỉ biết soạn thảo ra hơn một thế kỷ nay thôi: đó là dấu vết của tuổi thơ ghi đậm suốt cuộc đời chúng ta. Thường khi dễ hiểu được là một người đã lớn lên trong một môi trường lành mạnh và quân bình. Nhưng ta cũng cảm nhận được, nếu một người đến từ các kinh nghiệm bị bỏ rơi hay bạo lực. Tuổi thơ của chúng ta cũng giống như một vết mực không thể xoá nhoà được, nó được diễn tả ra trong các sở thích, các kiểu sống, cả khi nếu có vài người tìm cách dấu kín các vết thương đầu đời của mình.
Nhưng Điều Răn thứ tư còn nói hơn thế nữa. Nó không đề cập đến lòng tốt của cha mẹ, nó không đòi hỏi rằng cha mẹ phải hoàn thiện. Nó nói với một cử chỉ của con cái, không kể đến các công lao của cha mẹ, và nó nói lên một điều ngoại thường và giải thoát: cả khi không phải mọi cha mẹ đều tốt lành và không phải mọi tuổi thơ đều thanh thản, mọi con cái có thể hạnh phúc, bởi vì việc đạt tới một cuộc sống tràn đầy và hạnh phúc tùy thuộc nơi việc thừa nhận đúng đắn đối với người đã cho chúng ta chào đời.
Mẫu gương của các thánh
Tiếp tục bài huấn dụ, ĐTC nói: chúng ta hãy nghĩ Lời này có thể xây dựng chừng nào đối với biết bao nhiêu người trẻ đã có các lịch sử khổ đau, và đối với tất cả những ai đã phải đau khổ trong tuổi trẻ. Nhiều vị thánh - và rất nhiều kitô hữu - sau một tuổi thơ đau khổ đã sống một cuộc đời rạng rỡ, bởi vì nhờ Chúa Giêsu Kitô họ đã hòa giải với đời sống. Chúng ta hãy nghĩ tới Chân phước Sulprizio nhưng tháng tới đây sẽ là thánh, người thanh niên trẻ người Napoli 19 tuổi này đã kết thúc cuộc sống hoà giải với biết bao nhiêu khổ đau, với biết bao điều, bởi vì con tim của ngài đã thanh thản và ngài đã không bao giờ khước từ cha mẹ mình. Chúng ta hãy nghĩ tới Thánh Camillo de Lellis, từ một tuổi thơ hỗn loạn đã xây dựng một cuộc sống của tình yêu thương và phụng sự. Và chúng ta hãy nghĩ tới Thánh nữ Giuseppina Bakhita, đã lớn lên trong một cuộc đời nô lệ kinh hoàng; hay tới Chân phước Carlo Gnocchi, mồ côi và nghèo khổ; và tới chính Thánh Gioan Phaolo II, bị mất mẹ ngày còn bé.
ĐTC khẳng định: Con người tới từ bất cứ lịch sử nào đều nhận được từ điều răn này định hướng dẫn đưa tới Chúa Kitô: thật thế nơi Ngài được tỏ lộ Thiên Chúa Cha đích thực, Đấng cống hiến cho chúng ta việc “tái sinh từ trên cao” (x. Ga 3,3-8). Các bí ẩn của cuộc sống chúng ta được chiếu sáng, khi ta khám phá ra rằng từ muôn đời Thiên Chúa đã chuẩn bị cho chúng ta một cuộc sống là con của Ngài, trong đó mỗi một hành động là một sứ mạng nhận được từ Ngài.
Các vết thương trở thành các tiềm năng
Các vết thương của chúng ta bắt đầu trở thành các tiềm năng, khi nhờ ơn thánh chúng ta khám phá ra rằng bí ẩn đích thực không còn là cái “tại sao” tất cả những điều này đã xảy ra cho tôi, mà là tất cả những điều xảy ra cho tôi là để “cho ai”? Thiên Chúa đã rèn luyện tôi cho công trình nào qua lịch sử của tôi? Ở đây mọi sự đều đảo lộn, tất cả đều trở thành quý báu, tất cả trở thành xây dựng. Kinh nghiệm của tôi, cả khi có buồn sầu và đau đớn, nhưng dưới ánh sáng của tình yêu, trở thành suối nguồn cứu độ cho các người khác, cho ai đó như thế nào. Khi ấy chúng ta có thể bắt đầu tôn kính cha mẹ của chúng ta với sự tự do của những người trưởng thành, và với sự chấn nhận thương xót các giới hạn của các ngài.
Tôn kính cha mẹ: Các ngài đã cho chúng ta sự sống! Nếu bạn đã xa rời cha mẹ, hãy cố gắng trở về với các ngài, trở về với các ngài... có lẽ các ngài đã già yếu rồi… Các ngài đã cho bạn sự sống. Thế rồi giữa chúng ta có thói quen nói các điều xấu xa, cả các lời tục tĩu nữa. Cho tôi xin, đừng, đừng, đừng bao giờ chửi rủa cha mẹ người khác. Đừng, đừng, đừng bao giờ lăng nhục mẹ, đừng bao giờ chửi rủa cha. Đừng bao giờ! đừng bao giờ! Anh chị em hãy quyết tâm như vậy trong lòng đi. Từ hôm nay trở đi tôi sẽ không chửi rủa mẹ hay cha của ai cả. Các vị đã cho sự sống! Không được chửi rủa các vị.
Cuộc sống tuyệt diệu này đã được cống hiến cho chúng ta, không áp đặt: tái sinh trong Chúa Kitô là một ơn cần tiếp nhận một cách tự do (x Ga 1,11-13), và đó là kho tàng của Bí tích Rửa Tội, trong đó hoạt động của Chúa Thánh Thần chỉ có một Cha duy nhất của chúng ta là Cha trên trời (x. Mt 23,9; 1 Cr 8,6; Ep 4,6). Xin cám ơn anh chị em.
ĐTC đã chào nhiều đoàn hành hương hiện diện tại quảng trường. Trong các nhóm nói tiếng pháp ngài đặc biệt chào các thành viên Hiệp hội Nghiệp đoàn Pays Fertois, cũng như các tín hữu Tahiti, Luçon, Toulouse à Puy en Velay. Ngài cũng chào các đoàn hành hương Anh quốc, Ê cốt, Đan Mạch, Na Uy, Kenya, Nam Phi, Tanzania, Australia, Indonesia, Malaysia, Philippines, Canada và Hoa Kỳ. ĐTC cám ơn các bài ca của phái đoàn Indonesia và Australia.
Ngài cũng chào các nhóm nói tiếng Đức, đặc biệt các học sinh Trường Trung học Mallinckrodt Dortmund và Gerhardinger Cham. Ngài nói Thiên Chúa trao ban cho từng người một sứ mệnh. Hãy rộng mở con tim cho Lời Ngài và để cho Chúa hướng dẫn cuộc sống.
Với các nhóm nói tiếng Tây Ban Nha, ngài đặc biệt chào các tham dự viên khóa họp của các viện trưởng các đại chủng viện, nhóm Mục vụ Carreta của HĐGM Tây Ban Nha, và các giáo lý viên Giáo phận Nogales của Mexico. Ngài cũng chào các đoàn hành hương nói tiếng Bồ Đào Nha, đặc biệt nhóm hành hương do ĐC Marcony Vinicius hướng dẫn và nhóm học sinh Trường Thánh Ignacio Fortaleza.
Với các nhóm đến từ Trung Đông, ĐTC nói con cái là món quà Chúa ban đáng được cha mẹ giữ gìn che chở. Đàng khác con cái cũng phải tôn kính săn sóc cha mẹ. Thật không có gì tốt đẹp hơn là một gia đình đoàn tụ quanh tình yêu thương.
Chào các đoàn hành hương nói tiếng Ba Lan, ĐTC nói sự hoà hợp giữa cha mẹ trao ban an ninh cho con cái, dạy cho chúng biết vẻ đẹp của tình yêu thương, lòng trung thành, sự liêm chính, và làm nảy sinh ra sự kính trọng và lòng biết ơn vâng lời cha mẹ. Tôi chúc lành cho các cha mẹ kiếm tìm sự hài hoà và thánh thiện trong gia đình, và các con cái biết tiếp nhận các nhu cầu của cha me.
ĐTC cũng báo cho mọi người biết ngày 22 tháng 9 này tại Neampt của Rumania, chị Veronica Antal, giáo dân Dòng Ba Phanxicô, sẽ được phong chân phước vì chị đã bị giết vì đức tin hồi năm 1958. Chúng ta cảm tạ Chúa vì người phụ nữ can đảm này đã dâng hiến mạng sống làm chứng cho tình yêu đích thực đối với Thiên Chúa và tha nhân.
Trong các nhóm nói tiếng Ý, ĐTC chào các tu huynh Thánh Tâm Chúa Giêsu và Đức Mẹ, quen gọi là Dòng Picpus, các nữ tu Thờ lạy Thánh Thể liên lỉ, các nữ tu Phan Sinh nữ tử Thánh Tâm Chúa Giêsu và Đức Mẹ, các nữ tu Cát Minh thừa sai, tất cả đang tham dự tổng tu nghị của các dòng, các chủng sinh trường quốc tế Maria Mater Ecclesiae Roma, các tham dự viên đại hội quốc tế giáo dân Cát Minh, cũng như đoàn hành hương của lực lượng quân đội Slovakia do ĐC Frantisek Rabek hướng dẫn. Ngài cũng chào nhóm mục vụ gia đình Modena do Đức TGM Erio Castellucci hướng dẫn và liên hiệp người mù Italia.
Chào các bạn trẻ, người đau yếu và các đôi tân hôn ngài khích lệ họ luôn hướng về Chúa Kitô là nơi Thiên Chúa Cha tự tỏ hiện, và là Đấng giúp tái sinh từ trên cao.
Buổi tiếp kiến đã kết thúc với Kinh Lạy Cha và phép lành Toà Thánh ĐTC ban cho mọi người.
Linh Tiến Khải