Lúc 10h sáng Chúa Nhật 6/10/2019, Đức Thánh Cha đã dâng Thánh lễ khai mạc Thượng HĐGM về Amazon với chủ đề "Amazon - Những con đường mới cho Giáo Hội và nền sinh thái học toàn diện". Thánh lễ có sự hiện diện đặc biệt của các tân hồng y vừa được thăng chiều ngày hôm trước (5/10).
Trong bài giảng Thánh lễ Đức Thánh Cha nói: “Thánh Phaolô, nhà truyền giáo vĩ đại nhất trong lịch sử Giáo hội, giúp chúng ta “làm Thượng HĐGM” và “đi cùng nhau”: đó là điều ngài viết cho Timôthê và cũng cho chúng ta hôm nay, những mục tử phục vụ dân Chúa.”
Món quà nhận được từ Thiên Chúa
ĐTC trích lời Thánh Phaolô: “Tôi nhắc anh phải khơi dậy đặc sủng của Thiên Chúa, đặc sủng anh đã nhận được khi tôi đặc tay trên anh.” (2Tm 1,6). Chúng ta là giám mục bởi vì chúng ta đã nhận được một món quà của Thiên Chúa. Chúng ta không ký một thỏa thuận, không nhận trong tay một hợp đồng làm việc, nhưng được đôi tay đặt lên đầu, để đến lượt mình, chúng ta giơ tay cầu xin Thiên Chúa và đưa tay ra với anh em. Chúng ta đã nhận được một món quà. Một món quà không thể mua, không được trao đổi mua bán: nó được nhận và tặng cho.
Nếu chúng ta đặt mình chứ không phải món quà vào trung tâm, nếu các mục tử trở thành người lo công việc, thì chúng ta biến món quà thành một chức năng và biến mất tính nhưng không. Và vì vậy rốt cuộc chúng ta phục vụ chính mình và sử dụng Giáo hội. Ngược lại, với món quà nhận được, cuộc sống của chúng ta là để phục vụ.
Khơi dậy ngọn lửa
Trung thành với lời kêu gọi này, Thánh Phaolô nhắc nhở chúng ta rằng món quà phải được “khơi dậy”. Động từ ngài dùng rất thú vị: “khơi dậy”, theo nghĩa đen là “làm cháy lại ngọn lửa”. Món quà chúng ta đã nhận được là một ngọn lửa, đó là tình yêu đang cháy đối với Chúa và với anh chị em chúng ta. Ngọn lửa phải được giữ cho cháy. Giáo hội không thể tự giới hạn mình vào việc chăm sóc mục vụ “bảo tồn”, cho những ai đã biết Tin Mừng Chúa Kitô. Chúa Giêsu đã không đem đến làn gió buổi tối, nhưng đem lửa vào mặt đất.
Ngọn lửa làm sống lại món quà là Chúa Thánh Thần, không phải là một tinh thần nhút nhát, mà là sự khôn ngoan. Theo Giáo lý dạy thì “khôn ngoan là đức tính giúp lý trí thực tiễn trong mọi hoàn cảnh nhận ra điều thiện đích thực và chọn lựa những phương thế tốt để đạt tới” (số 1806).
Khôn ngoan không phải là thiếu quyết đoán, nó không phải là một thái độ phòng thủ. Đây là đức tính của Người mục tử, biết cách phân biệt, nhạy bén với sự mới mẻ của Thánh Thần. Thánh Thần gợi hứng cho Thượng hội đồng các con đường cho Giáo hội tại Amazon, để ngọn lửa sứ mạng không bị dập tắt.
Ngọn lửa của Thiên Chúa, như trong trình thuật bụi gai cháy, cháy nhưng không thiêu rụi (x. Xh 3,2). Đó là một ngọn lửa tình yêu chiếu sáng, sưởi ấm và mang lại sự sống, chứ không phải ngọn lửa bùng lên và nuốt chửng. Khi con người và các nền văn hóa bị nuốt chửng mà không có tình yêu và sự tôn trọng, thì đó không phải là ngọn lửa của Thiên Chúa, mà là của thế gian.
Bao nhiêu lần món quà của Thiên Chúa đã không được trao ban nhưng áp đặt, bao nhiêu lần người ta đi chiếm thuộc địa hơn là đi loan báo Tin Mừng. Xin Chúa bảo vệ chúng ta khỏi sự tham lam của chủ nghĩa thực dân mới.
Khơi lại món quà, chấp nhận sự khôn ngoan táo bạo của Thánh Thần, thánh Phaolô kêu gọi: Đừng hổ hẹn làm chứng cho Chúa chúng ta, nhưng dựa vào sức mạnh của Thiên Chúa, anh hãy đồng lao cộng khổ với tôi để loan báo Tin Mừng (2 Tm 1,8).
Hướng về Amazon
Đức Thánh Cha mời gọi: chúng ta hãy cùng nhau nhìn vào Chúa Giêsu bị đóng đinh, nhìn vào trái tim tan vỡ của Người dành cho chúng ta. Nhiều anh chị em ở Amazon vác thập giá nặng nề và chờ đợi sự an ủi giải phóng của Tin Mừng, sự nâng đỡ yêu thương của Giáo hội.
Cuối cùng, Đức Thánh Cha kể về Đức Hồng y Hummes khi ngài đến thăm những thành phố nhỏ của Amazon. Đức Hồng y đã đến nghĩa trang để tìm mộ của những nhà truyền giáo. Một cử chỉ của Giáo hội dành cho những người đã dành cả cuộc đời tại Amazon. Đức Thánh Cha kể: Sau một chút trầm ngâm, Đức Hồng y Hummes đã nói với tôi: “Đừng quên họ. Họ xứng đáng được phong thánh.” Để kết luận, ĐTC nói: “Với họ, những người đang dành cả cuộc đời ở đây, chúng ta cùng nhau bước đi.”