Chúa Nhật 6-10-2019, ĐTC Phanxicô chủ sự Thánh lễ trọng thể với các nghị phụ để khai mạc Thượng HĐGM miền Amazon, tiến hành tại Vatican cho đến ngày 27-10 tới đây về chủ đề “Amazon - Những con đường mới cho Giáo Hội và nền sinh thái học toàn diện”.
Những tranh luận về THĐGM
Trong thời gian qua, rất nhiều ý kiến và lập trường, đã được bày tỏ liên quan đến công nghị GM này, đặc biệt là về Tài liệu làm việc, làm căn bản cho các cuộc thảo luận trong khoá họp. Có một nhóm HY, GM, LM và giáo dân vạch rõ 4 luận đề không hợp với đạo lý Công Giáo trong tài liệu này, có những đoạn coi văn hoá của các thổ dân có giá trị cứu độ, giá trị mạc khải, đến độ như không cần mạc khải duy nhất của Kitô giáo. Nhiều vị khác bày tỏ hy vọng THĐGM Amazon sẽ mở ra viễn tượng mới cho Giáo Hội tại miền này.
Cuốn sách mới của ĐHY Ouellet
Trong bối cảnh đó, người ta cũng chú ý đến cuốn sách mới được ĐHY Marc Ouellet, Tổng trưởng Bộ GM, cho xuất bản hôm 3-10 vừa qua, như một góp ý cho Công nghị GM từ ngày 6-10-2019. ĐHY Marc Ouellet, người Canada, thuộc Tu Đoàn Xuân Bích, năm nay 75 tuổi, cũng là Chủ tịch Ủy ban Tòa Thánh về Mỹ châu la tinh. Cuốn sách mới của ngài mang tựa đề “Những người bạn của Hôn phu. Để có một cái nhìn đổi mới về sự độc thân linh mục” (Amici dello Sposo. Per una rinnovata del celibato sacerdotale), do nhà xuất bản Cantagalli ở thành Siena ấn hành (2019).
Những lập trường khác biệt
Người ta chú ý đến cuốn sách này của ĐHY Ouellet do sự kiện: trong thời gian qua, đã có một số HY công khai bày tỏ lập trường khác biệt với ĐTC Phanxicô, tuy vẫn tuyên bố tôn trọng vai trò của ngài và quả quyết không phải là kẻ thù của ngài, như ĐHY Brandmueller và Gerhard Mueller người Đức, ĐHY Sarah người Guinea Equatoriale Tổng trưởng Bộ Phụng tự và Kỷ luật Bí tích, ĐHY Raymond Burke người Mỹ, ĐHY Urosa Savino người Venezuela.
Lập trường của ĐHY Ouellet
Khác với những vị trên đây, ĐHY Ouellet không hề bị báo chí xếp loại như thế và không đích thị phê bình Tài liệu làm việc của Thượng HĐGM miền Amazon. Nhưng trong cuốn sách mới vừa nói, ngay trong chương dẫn nhập, ĐHY Ouellet nói đến một vấn đề rất quan trọng đã từng được Thánh Gioan Phaolô II Giáo hoàng và ĐHY Joseph Ratzinger (ĐGH Bênêđictô XVI) coi là điều sinh tử, khi công bố tuyên ngôn “Dominus Jesus” (Đức Giêsu là Chúa), xác quyết Chúa Giêsu là Đấng Cứu Thế duy nhất, giữa lúc có những trào lưu thần học Công giáo theo lập trường của những người khác cho rằng Chúa Giêsu chỉ là một trong những người cứu độ trần thế.
Đặc tính duy nhất của mạc khải Kitô giáo
ĐHY Ouellet viết: “Những con đường mới của tương lai sẽ mang lại những thành quả theo tinh thần Tin Mừng nếu những con đường ấy phù hợp với việc loan báo trọn vẹn các giá trị trường tồn của truyền thống Kitô giáo [...]. Dưới ánh sáng đó, tìm kiếm những con đường mới để loan báo Tin Mừng cho những người dân bản địa ở vùng Amazon, có nghĩa là đi xa hơn phương thức tiếp cận bị thu hẹp vào những vũ trụ quan về miền Amazon, nhắm đạt tới một tổng hợp các nền văn hoá khác nhau, nhưng nó có nguy cơ giả tạo và là một thứ tôn giáo hoà đồng. Đặc tính duy nhất của Chúa Giêsu Kitô, và - theo một mức độ nào đó - đặc tính duy nhất của văn hoá Kinh Thánh, đòi phải có một cuộc đối thoại tôn trọng các nền văn hoá khác, nhưng phải rõ ràng hướng về sự hoán cải, trở về với mầu nhiệm nhập thể của Ngôi Lời Thiên Chúa. Đặc tính siêu việt có một không hai trong sự nhập thể của Ngôi Lời Thiên Chúa đi vào lịch sử nhân loại, mang lại cho nền văn hoá Kinh Thánh một chỗ đứng đặc biệt trong bối cảnh các dân nước và chứng thực rằng nền văn hoá ấy được giảng dạy cho tất cả các nền văn hoá, để mang lại cho chúng điều mà các nền văn hoá ấy khao khát, và những giá trị cũng như những giới hạn của các nền văn hoá đó hướng về, với mục đích được soi sáng, chữa lành và được đón nhận vượt lên trên chính các nền văn hoá đó.
Cảnh giác về chủ trương “tân tiến hoá”
Nơi hai trang tiếp đó trong chương dẫn nhập, ĐHY Ouellet áp dụng lời cảnh giác này cho các nước như nước Đức, nơi đang có một thứ gọi là “tân tiến hoá”, trong thực tế, trào lưu gọi là tân tiến này đang gây nguy hiểm cho chính lý do hiện hữu của Giáo Hội.
ĐHY Ouellet viết: “Nếu suy tư này về việc loan báo Tin Mừng có giá trị đối với miền Amazon, thì suy tư tương tự cũng có giá trị đối với công cuộc “tái truyền giảng Tin Mừng” hay là “tân Phúc Âm hoá tại các nước có truyền thống Kitô kỳ cựu. Nếu ta lẫn lộn việc loan báo Tin Mừng với sự tân tiến hoá những thói quen và phong tục, với mục đích làm cho Kitô giáo dễ dàng được chấp nhận hơn, mặc dù có một vài điều tiêu cực trong lịch sử của đạo, thì chắc chắn là sẽ thất bại, và dân chúng không để cho mình bị lường gạt vì những công thức hời hợt mà người ta đề nghị để duy trì mối quan tâm đến cơ chế Giáo Hội. Giáo Hội, một là trình bày Chúa Giêsu đích thực cũng là Chúa Kitô mà chúng ta tin tưởng, hai là Giáo hội sẽ đánh mất lý do tại sao mình hiện hữu, lý do sứ mạng của mình, và như thế các quyền lực mới của các phương tiện nằm trong tay những kẻ thù địch chẳng bao lâu sẽ làm cho Giáo Hội trở nên điều thừa thãi và không còn cần thiết nữa”.
Vấn đề độc thân linh mục
Vấn đề chức linh mục và việc độc thân được ĐHY Ouellet đề cập đến trong cuốn sách, dựa trên tiền đề được trình bày như thế trong chương dẫn nhập. ĐHY trình bày những lý do chứng tỏ luật độc thân linh mục là điều rất thích hợp nhất là trong bối cảnh khó khăn hiện nay. Giáo Hội hiểu rằng sự độc thân là một “liên hệ rất chặt chẽ, rất thâm sâu, đối với các GM và linh mục”. ĐHY bày tỏ sự nghi ngờ đối với đề nghị truyền chức LM cho những người có gia đình để giải quyết tình trạng thiếu LM ở miền Amazon.
ĐHY Ouellet thuộc vào số 185 nghị phụ tham dự Thượng HĐGM về miền Amazon bắt đầu từ chúa nhật 6-10-2019. Chúng ta chờ đợi xem đâu là sự đồng thuận mà lập trường và lời cảnh giác của ĐHY đạt được trong Công nghị GM này.
Văn Yên, SJ