ĐTC Phanxicô cầu nguyệncho đại dịch sớm chấm dứt ngày 26/03/2020 (ANSA)
Trong năm 2020 này, Đức Thánh Cha và
Toà Thánh cùng chia sẻ tình cảnh đau thương của Giáo Hội và nhân loại vì
đại dịch. Mặc dù khả năng hoạt động bị hạn chế rất nhiều, nhưng Đức
Thánh Cha vẫn cố gắng thi hành nhiệm vụ chủ chăn Giáo Hội hoàn vũ, khích
lệ cộng đồng Dân Chúa giữ vững niềm tin và hy vọng, đồng thời dấn thân
săn sóc những anh chị em nạn nhân của đại dịch Covid-19 dưới nhiều hình
thức, về vật chất cũng như tinh thần.
Cầu nguyện chống đại dịch
Một
hoạt động của Đức Thánh Cha gây ấn tượng rất mạnh trong dư luận thế
giới là buổi cầu nguyện đặc biệt giữa mùa đại dịch ngài chủ sự lúc 6 giờ
chiều thứ Sáu, 27/3/2020, để xin Chúa giải thoát dân Chúa khỏi thảm hoạ
và cầu cho các nạn nhân đã thiệt mạng.
Buổi cầu nguyện kéo dài
một tiếng đồng hồ và diễn ra trước tiên tại thềm Đền thờ Thánh Phêrô,
trước quảng trường trống vắng người vì lý do an ninh y tế, không có sự
tham dự của giáo dân, nhưng được trực tiếp truyền đi qua các phương tiện
truyền thông.
Trước hai cột hai bên cổng chính của Đền thờ, bên
phải có Ảnh Đức Mẹ là Phần Rỗi của dân Roma, và bên trái có tượng Thánh
Giá Thánh Marcello được Đức Giáo hoàng đưa đến đây từ Đền thờ kính thánh
nhân. Tượng này vẫn được dân Roma rước đi trong những mùa dịch tễ, và
chính Đức Thánh Cha Phanxicô cũng đã đến thánh đường này để kính viếng
trong thời gian trước đó.
Ngoài một số chức sắc cộng tác vào buổi
cầu nguyện, chỉ có 10 giáo dân nhân viên Đền thờ, đứng từ xa xa ở cửa
Đền thờ, để tham dự buổi cầu nguyện đặc biệt này.
Buổi cầu nguyện
gồm có phần Phụng vụ Lời Chúa kèm theo bài giảng của Đức Thánh Cha,
tiếp đến là chầu Thánh Thể với phần kinh cầu, và sau cùng là phép lành
Minh Thánh Chúa do Đức Thánh Cha ban, kèm theo ơn toàn xá Urbi et Orbi,
cho Roma và toàn thế giới.
Bài giảng
Trong
bài giảng, Đức Thánh Cha nhắc đến thảm hoạ đại dịch đang đe doạ nhân
loại, như bão tố vùi dập con thuyền của các môn đệ, khiến bao người ngày
nay lo sợ, ngỡ ngàng, nhưng đồng thời cũng cảm thấy mình cùng chung số
phận với nhau, cần cùng chèo với nhau, "nhận thấy mình không thể tiến
bước nếu mỗi người chỉ lo cho mình, nhưng phải cùng nhau".
Đức
Thánh Cha vạch rõ những khuyết điểm của con người ngày nay mà thảm hoạ
đại dịch là cơ hội cho thấy rõ. Và ngài kêu gọi hoán cải, đồng thời hãy
biến thảm hoạ đại dịch hiện nay thành cơ hội thực thi điều thiện, tình
liên đới và gia tăng hy vọng. Hy vọng nơi thập giá của Chúa Kitô, khơi
dậy niềm tin...
Buổi cầu nguyện được tiếp nối với nghi thức Chầu Thánh Thể, với bàn thờ được đặt ở tiền đường bên trong thánh đường.
Toà Thánh lạc quyên giúp nạn nhân đại dịch
Trong
số những cố gắng của Toà Thánh góp phần xoa dịu những đau khổ của dân
chúng vì đại dịch có lạc quyên nơi các hồng y, giám mục và các giám chức
của Toà Thánh để trợ giúp những người đau khổ vì đại dịch Covid-19. Mỗi
người đóng góp 1 tháng lương hoặc hơn nữa để góp phần hỗ trợ Đức Thánh
Cha trong việc đối phó với tình trạng khẩn cấp về y tế hiện nay. Ngài
cũng đã giúp nhiều máy thở và những thiết bị y tế khác cho các nhà
thương tại một số nước nghèo.
Cùng với sáng kiến trên đây, với sự
hỗ trợ đặc biệt của Đức Hồng y Krajewski, Chánh sở Từ thiện, Đức Thánh
Cha cũng lập ra Uỷ ban Vatican về Covid-19, trong đó có Quỹ tương trợ
nâng đỡ các giáo phận nghèo, các dự án của các Giáo hội Công giáo Đông
phương, trong công tác cứu giúp những người nghèo vì đại dịch.
Tông huấn Querida Amazonia
Về
phương diện giáo huấn, 1 tháng trước khi nước Ý bị giới nghiêm vì đại
dịch, ngày 12/2/2020, Đức Thánh Cha đã công bố Tông huấn hậu Thượng Hội
đồng Giám mục miền Amazon với tựa đề "Querida Amazonia" (Amazon yêu
quý), đúc kết Công nghị Giám mục tiến hành tại Vatican từ ngày 6 đến
27/10/2019 với tựa đề "Amazon: những con đường mới cho Giáo Hội và cho
một nền sinh thái học toàn diện". Qua 4 chương được chia làm 111 đoạn,
Đức Thánh Cha chia sẻ những mơ ước về miền Amazon: Giấc mơ xã hội
(Chương I): Giấc mơ văn hoá (Chương II), Giấc mơ sinh thái học (Chương
III). Trong chương này, Đức Thánh Cha kêu gọi hăng say gìn giữ vẻ đẹp
thiên nhiên của miền Amazon, chăm sóc môi trường và con người, lắng nghe
tiếng kêu của người dân tại đây và thực hiện một sự phát triển dài hạn.
Sau cùng, Giấc mơ Giáo Hội (Chương IV) là chương dài nhất, gồm 50 đoạn,
trong đó Đức Thánh Cha cho biết mong ước của ngài là làm sao để các
cộng động Kitô có thể dấn thân và nhập thể trong miền Amazon. Cụ thể,
Đức Thánh Cha bàn đến việc hội nhập Tin Mừng một cách mới mẻ vào miền
này, và làm sao để các bí tích được mở rộng cho tất cả mọi người, đặc
biệt những người nghèo. Đức Thánh Cha kêu gọi các Giám mục Châu Mỹ
Latinh hãy gửi các thừa sai đến hoạt động tại miền Amazon, giúp giải
quyết tình trạng thiếu linh mục tại đây.
Có những người có xu
hướng cấp tiến tỏ ra thất vọng vì trong Tông huấn không thấy Đức Thánh
Cha chấp thuận việc truyền chức cho những người nam có gia đình và ngài
kêu gọi thăng tiến vai trò của giáo dân và phụ nữ, mở ra những không
gian mới cho phụ nữ, nhưng chống lại chủ trương giáo sĩ hoá phụ nữ.
Về
sau, Đức Thánh Cha giải thích rằng Thượng Hội đồng Giám mục về miền
Amazon là để phân định, chứ không phải để tranh đấu cho việc truyền chức
linh mục cho những người có gia đình, vì thế ngài đã không chấp thuận
các đề nghị về vấn đề này.
Thông điệp "Fratelli tutti"
Một
văn kiện quan trọng khác, được Đức Thánh Cha công bố, đó là Thông điệp
Fratelli tutti (Tất cả anh em), về tình huynh đệ và tình bạn xã hội,
được ngài soạn thảo giữa kỳ đại dịch. Và ngài đích thân đến cạnh mộ
Thánh Phanxicô ở Assisi chiều ngày 3/10/2020 để ký văn kiện dài 200
trang khổ nhỏ, với 287 đoạn, và hôm sau Thông điệp xã hội này của ngài
được công bố tại Vatican. Ngài cho biết: “Tôi trao Thông điệp xã hội này
như một đóng góp khiêm tốn cho việc suy tư, để đứng trước nhiều cách
thức hiện nay loại trừ hoặc cố tình không biết đến người khác, chúng ta
có thể phản ứng bằng một ước mơ mới về tình huynh đệ và tình bạn xã hội
không chỉ giới hạn vào lời nói mà thôi. Tuy viết Thông điệp này đi từ
những xác tín Kitô của tôi, những xác tín linh hoạt và nuôi dưỡng tôi,
nhưng tôi cố gắng trình bày làm sao để suy tư này cởi mở đối thoại với
tất cả những người thiện chí.” (n.6)
Đức Thánh Cha kể rằng ngài
đã bắt đầu soạn Thông điệp, thì xảy ra đại dịch Covid-19 đột nhập vào
cộng đồng nhân loại: "Nó cho thấy những an ninh giả tạo của chúng ta, và
những câu trả lời mà nhiều nước đề ra càng cho thấy khả năng không thể
cùng nhau hành động của con người. Mặc dù rất liên hệ với nhau, nhưng ta
thấy có một sự phân hóa càng cho chúng ta nhận thức: thật là khó giải
quyết các vấn đề có liên hệ tới tất cả mọi người." (n.7). Từ đó có ước
mơ càng lớn hơn, đó là "nhìn nhận phẩm giá của mỗi người, chúng ta có
thể làm tái sinh nơi mọi người khát vọng của toàn thế giới về tình huynh
đệ... Chúng ta mơ ước như một nhân loại duy nhất, như những người lữ
hành được hình thành bằng cùng một thân thể con người, như con của cùng
một trái đất đón nhận tất cả chúng ta, mỗi người với sự phong phú của
tín ngưỡng liên hệ, hoặc những xác tín riêng, mỗi người có tiếng nói
riêng, nhưng tất cả đều là anh chị em của nhau" (n.8).
Bài trừ tham nhũng, cải tiến tài chính
Song
song với những nỗ lực giáo huấn trên đây, trong năm nay, Đức Thánh Cha
cũng nỗ lực đẩy mạnh việc cải tổ tài chánh của Toà Thánh, bài trừ nạn
tham nhũng, và hữu lý hoá các chi phí.
Đặc biệt ngày 1/10/2020,
lần đầu tiên Bộ Kinh tế công bố chi tiết kết toán chi thu của Toà Thánh
và Quốc gia Thành Vatican. Theo đó, năm 2019, ngân sách Toà Thánh bị
thiếu hụt 11 triệu euro, so với 75 triệu trong năm 2018 trước đó, mặc dù
số tiền đóng góp và dâng cúng từ các giáo phận và cá nhân liên tục giảm
sút. Số chi của Toà Thánh năm ngoái là 318 triệu euro và số thu là 307
triệu. Năm nay, vì đại dịch, chắc chắn số thiếu hụt ngân sách của Toà
Thánh sẽ gia tăng vì Viện Bảo tàng Vatican bị đóng cửa nhiều tháng trời,
mất đi một nguồn tài chính quan trọng của Toà Thánh.
Phong 13 hồng y mới
Song
song trong với những điều trên đây, trong năm nay, Đức Thánh Cha đã bổ
nhiệm thêm 13 hồng y mới trong công nghị đơn sơ chiều ngày 28/11/2020,
nâng số hồng y lên 228 vị, trong đó có 128 hồng y cử tri dưới 80 tuổi.
Và
cũng có biến cố đau thương trong năm nay là việc công bố phúc trình về
vụ cựu Hồng y McCarrick đã bị cho hồi tục vì những hành động lạm dụng
tính dục. Dư luận rất ồn ào về xì căng đan này, nhưng nay sóng gió sau
cơn bão ấy đã có phần lắng dịu.
Đại dịch đã khiến Đức Thánh Cha
mất đi một phương tiện giáo huấn quan trọng là các cuộc tông du tại nước
ngoài. Ít nhất có các dự án viếng thăm tại Indonesia, Đông Timor và
Papua tân Guinea bị huỷ bỏ. Chuyến đi xa nhất trong năm nay của Đức
Thánh Cha là tại Assisi, cách Roma gần 200 cây số, để ký thông điệp thứ
ba của ngài. Tuy nhiên, hy vọng trong lĩnh vực này đã hé mở với dự án
viếng thăm tại Irak từ ngày 5 đến 8 tháng 3 năm 2021.
G. Trần Đức Anh OP