Trong bài giảng Thánh lễ, Đức Thánh Cha nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chia sẻ người già và người trẻ. Ngài nhấn mạnh rằng người già không phải là thức ăn thừa hay đồ bỏ đi, nhưng là ký ức, là cội nguồn của người trẻ.
Vào lúc 10 giờ sáng Chúa Nhật 25/7/2021, tại Đền thờ Thánh Phêrô, Đức Tổng Giám mục Rino Fisichella, Chủ tịch Hội đồng Toà Thánh Tái truyền giảng Tin Mừng, đã thay mặt Đức Thánh Cha chủ sự Thánh lễ Ngày Thế giới Ông bà và Người cao tuổi lần thứ nhất.
Trong cuộc họp báo ngày 22/6?2021, Bộ Giáo dân, Gia đình và Sự sống đã thông báo Đức Thánh Cha sẽ chủ sự Thánh lễ. Nhưng vì Đức Thánh Cha đã phải nhập viện phẫu thuật đại tràng vào ngày 4/7/2021, nên dù đã hồi phục nhanh chóng, theo lời khuyên của bác sĩ, Đức Thánh Cha không thể chủ sự Thánh lễ.
Trong số những người tham dự Thánh lễ hôm nay có 2.000 ông bà và người cao niên của Giáo phận Roma và các hiệp hội tham gia hoạt động mục vụ người cao tuổi. Phần lớn trong số những người này được các cháu đi cùng; vài trăm người trong số họ lần đầu tiên có thể ra khỏi nhà kể từ khi đại dịch bùng phát cách đây một năm.
Sau Bài Phúc Âm, Đức Tổng Giám mục Fisichella đã đọc bài giảng đã được Đức Thánh Cha soạn cho Thánh lễ Ngày Thế giới Ông bà và Người cao tuổi lần thứ nhất.
Trong bài giảng, dựa trên đoạn Tin Mừng Chúa Nhật thứ XVII thường niên năm B (Ga 6,1-15), Đức Thánh Cha suy tư về 3 thời khắc được thuật lại trong bài Tin Mừng: Chúa Giê-su nhìn thấy sự đói khát của đám đông; Chúa Giêsu chia sẻ bánh; Chúa Giêsu yêu cầu thu lại kẻo phí đi. Ba khoảnh khắc này có thể được tóm gọn trong ba động từ: nhìn thấy, chia sẻ, và giữ gìn.
Cái nhìn của Chúa Giêsu
Trước hết là nhìn thấy. Trình thuật Chúa hóa bánh ra nhiều được Thánh Gioan bắt đầu với việc Chúa Giêsu nhìn lên và thấy đám đông đói khát sau khi đã đi theo Chúa. Đức Thánh Cha nhận định: “Phép lạ bắt đầu với cái nhìn của Chúa Giêsu. Người không thờ ơ cũng không quá bận rộn để cảm nhận được cơn đói của một nhân loại mệt mỏi. Chúa Giêsu quan tâm đến chúng ta; Người quan tâm đến chúng ta; Người muốn thoả mãn cơn đói khát cuộc sống, tình yêu và hạnh phúc của chúng ta. Trong đôi mắt của Người, chúng ta thấy cách nhìn của chính Thiên Chúa. Người nhìn cách quan tâm; Người nhạy cảm với chúng ta và với những hy vọng mà chúng ta mang trong lòng. Người nhận ra sự mệt mỏi của chúng ta và hy vọng giúp chúng ta tiếp tục. Người hiểu được nhu cầu của mỗi người. Vì trong mắt Thiên Chúa, không có đám đông vô danh, chỉ có những cá nhân với cơn đói và cơn khát của riêng họ. Cái nhìn của Chúa Giêsu là cái nhìn chiêm niệm. Người nhìn vào cuộc sống của chúng ta, Người thấy và hiểu.”
Cái nhìn của ông bà và người cao tuổi dành cho chúng ta
Từ cái nhìn của Chúa Giêsu. Đức Thánh Cha nhắc: “Các ông bà nội ngoại và những người cao tuổi của chúng ta đã nhìn cuộc sống của chúng ta bằng chính ánh mắt đó. Đó là cách họ quan tâm đến chúng ta, kể từ khi chúng ta còn là những đứa trẻ. Bất chấp cuộc sống vất vả và hy sinh, họ không bao giờ quá bận rộn đến nỗi không có giờ cho chúng ta, hay thờ ơ với chúng ta. Họ nhìn chúng ta với sự quan tâm và yêu thương dịu dàng. Khi chúng ta lớn lên và cảm thấy bị hiểu lầm hoặc sợ hãi về những thử thách trong cuộc sống, họ để mắt đến chúng ta; họ biết chúng ta đang cảm thấy gì, những giọt nước mắt ẩn giấu và những ước mơ thầm kín của chúng ta. Họ ôm chúng ta vào lòng và đặt chúng ta trên gối của họ. Tình yêu đó đã giúp chúng ta trưởng thành.”
Con cháu đối với ông bà
Hướng về các thế hệ con cháu, Đức Thánh Cha hỏi: “Còn chúng ta thì sao? Chúng ta thấy ông bà và những người cao tuổi của chúng ta như thế nào? Lần cuối cùng chúng ta đến thăm hoặc gọi điện thoại cho một người cao tuổi để thể hiện sự gần gũi của chúng ta và được lãnh nhận điều tốt từ những điều họ nói với chúng ta là khi nào?” Đức Thánh Cha chia sẻ: “Tôi lo lắng khi nhìn thấy một xã hội toàn những con người chuyển động liên tục, quá bị cuốn hút vào những công việc của riêng họ và không có thời gian cho một cái nhìn lướt qua, cho một lời chào hay một cái ôm. Tôi lo lắng về một xã hội nơi các cá nhân chỉ đơn giản là một phần của một đám đông vô danh, nơi chúng ta không còn có thể tìm kiếm và nhận biết nhau. Ông bà của chúng ta, những người đã nuôi dưỡng sự sống của chúng ta, giờ đây khao khát sự quan tâm và tình yêu của chúng ta; họ mong mỏi sự gần gũi của chúng ta. Chúng ta hãy ngước mắt lên và thấy họ, ngay cả như Chúa Giêsu nhìn thấy chúng ta.”
Cậu bé chia sẻ bánh và cá
Tiếp đến, Đức Thánh Cha suy tư về hành động chia sẻ. Ngài lưu ý rằng Chúa Giêsu nhìn thấy đám đông đói khát và đã cho họ ăn. Tuy nhiên, điều này chỉ có thể thực hiện được là nhờ một cậu bé đã chia sẻ 5 chiếc bánh và 2 con cá. Ngài nhấn mạnh rằng ở trung tâm của phép lạ hoá bánh cho năm ngàn người ăn chính là sự sẵn lòng chia sẻ những gì mình có của cậu bé đó.
Chia sẻ giao ước cuộc sống giữa người già và người trẻ
Từ điểm này, Đức Thánh Cha nhận định: “Ngày nay, chúng ta cần một giao ước mới giữa người trẻ và người già. Chúng ta cần chia sẻ kho báu của cuộc sống, cùng nhau ước mơ, vượt qua xung đột giữa các thế hệ và chuẩn bị một tương lai cho tất cả mọi người. Nếu không có sự chia sẻ giao ước về cuộc sống như thế, nếu không có chia sẻ ước mơ và tương lai, chúng ta có nguy cơ chết vì đói, khi các mối quan hệ tan vỡ, vì sự cô đơn, ích kỷ và sức mạnh của sự tan rã ngày càng gia tăng. Trong xã hội của chúng ta, chúng ta thường đầu hàng trước quan niệm “mỗi người vì chính mình.” Nhưng điều này đưa đến sự chết! Tin Mừng khuyến khích chúng ta chia sẻ những gì chúng ta đang có và những gì chúng ta sở hữu, vì chỉ bằng cách này, chúng ta mới được no thoả. Tôi thường nhắc đến những lời của ngôn sứ Giôên về việc người trẻ và người già đến với nhau (x. Ge 3,1). Những người trẻ tuổi, như những ngôn sứ của tương lai, những người trân trọng lịch sử của chính họ. Người già, những người tiếp tục ước mơ và chia sẻ kinh nghiệm của họ với người trẻ, mà không cản trở họ. Trẻ và già, kho tàng của truyền thống và sự tươi mới của Thánh Linh. Trẻ và già cùng nhau. Cùng bênh nhau, trong xã hội và trong Giáo hội.
Thu gom và gìn giữ những mảnh vụn
Cuối cùng, Đức Thánh Cha suy tư về sự bảo tồn, gìn giữ. Chúa Giêsu đã yêu cầu các môn đệ thu lại những mảnh bánh vụn để không bị phí đi. Đức Thánh Cha nhận xét: “Điều này cho thấy tấm lòng của Thiên Chúa: Người không chỉ ban cho chúng ta nhiều hơn những gì chúng ta cần, mà Người còn quan tâm đến việc không để điều gì bị hư mất, dù chỉ là một mẩu bánh vụn. Một mẩu bánh mì có vẻ là một thứ nhỏ nhặt, nhưng trong mắt Thiên Chúa, không có thứ gì là để vứt bỏ. Thậm chí hơn thế nữa, không có người nào bị loại bỏ. Chúng ta cần làm cho lời kêu gọi ngôn sứ này được nghe giữa chúng ta và trong thế giới của chúng ta: thu thập, giữ gìn cẩn thận, bảo vệ. Ông bà và người già không phải là đồ thừa của cuộc sống, không phải là đồ vụn vặt bỏ đi. Họ là những mẩu bánh quý giá còn sót lại trên chiếc bàn cuộc sống và vẫn có thể nuôi dưỡng chúng ta bằng một hương thơm mà chúng ta đã đánh mất, “hương thơm của ký ức.”
Người già đã bảo vệ người trẻ; giờ đây bảo vệ người già là trách nhiệm của người trẻ
Do đó Đức Thánh Cha kêu gọi: “Chúng ta đừng đánh mất ký ức được những người già gìn giữ, bởi vì chúng ta là những đứa trẻ của lịch sử đó, và nếu không có gốc rễ, chúng ta sẽ khô héo. Họ bảo vệ chúng ta khi chúng ta lớn lên, và bây giờ trách nhiệm của chúng ta là bảo vệ sự sống của họ, giảm bớt khó khăn của họ, quan tâm đến nhu cầu của họ và đảm bảo rằng họ được giúp đỡ trong cuộc sống hàng ngày và không cảm thấy cô đơn.” Đức Thánh Cha mời gọi các tín hữu tự hỏi: ‘Tôi đã đến thăm ông bà, những người thân lớn tuổi của tôi, những người lớn tuổi trong khu phố của tôi chưa? Tôi đã lắng nghe họ chưa? Tôi đã dành thời gian cho họ chưa?’ Và ngài kêu gọi: “Chúng ta hãy bảo vệ họ, để không có gì trong cuộc sống và ước mơ của họ có thể bị mất. Mong rằng chúng ta không bao giờ hối tiếc rằng chúng ta đã thiếu quan tâm đến những người yêu thương chúng ta và đã cho chúng ta sự sống.”
Các ông bà và những người cao tuổi là tấm bánh nuôi sống chúng ta
Kết thúc bài giảng, Đức Thánh Cha nhắn nhủ: “Anh chị em thân mến, các ông bà và những người cao tuổi là tấm bánh nuôi sống chúng ta. Chúng ta biết ơn những đôi mắt quan sát của họ đã quan tâm đến chúng ta, những cánh tay đã bế chúng ta và những đầu gối mà chúng tôi đã ngồi trên đó. Vì những đôi bàn tay đã nâng đỡ chúng ta và nâng chúng ta lên, vì những trò chơi mà họ đã chơi với chúng ta và vì sự an ủi khi họ vuốt ve xoa dịu chúng ta. Chúng ta đừng quên họ. Chúng ta hãy cam kết với họ. Chúng ta hãy học cách tiếp cận, lắng nghe họ và không bao giờ loại bỏ họ. Chúng ta hãy trân trọng và dành thời gian cho họ. Chúng ta sẽ trở thành người tốt hơn nhờ những điều này. Và, cùng nhau, người già và người trẻ, chúng ta sẽ tìm thấy sự no đầy trong bàn tiệc của sự chia sẻ, được Thiên Chúa chúc phúc.”
"Tôi luôn ở bên anh chị em!"
Cuối Thánh lễ, Đức Hồng y Kevin Farrell, Tổng trưởng Bộ Giáo dân Gia đình và Sự sống đã gửi đến các ông bà và những người cao niên hiện diện trong Thánh lễ lời của Đức Thánh Cha: “Tôi luôn ở bên anh chị em”, và các bạn trẻ đã tặng cho mỗi vị một bông hoa.
Trong những ngày tới đây, các bạn trẻ của Giáo phận Roma sẽ đi thăm hay gọi điện thoại thăm những người già neo đơn sống trong cộng đồng của họ.